Van Boxtel: maak de overheid kleiner en eenvoudiger!
08/06/2010 10:50
VNG
'We moeten toe naar een simpeler bestuurd Nederland', stelt Roger van Boxtel als voorzitter van de Commissie Talent! in haar tweede rapport. Dit rapport getiteld 'Wat ruist daar? Meer helderheid en eenvoud in het openbaar bestuur' is geschreven op verzoek van het bestuur van de VNG. De commissie pleit ervoor om binnen tien tot twaalf jaar het aantal bestuurslagen terug te brengen naar drie: europa, rijk en regiogemeenten. Daarnaast dient er volgens de commissie een einde te komen aan het 'onecht decentraliseren' waarbij rijk en parlement taken bij gemeenten neerleggen maar toch controle houden op het terrein van uitvoering.
De Commissie concludeert in haar rapport dat het bestuur in Nederland zo ingewikkeld is geworden, dat niemand meer weet wie waar écht over gaat. De Commissie ziet een uitgelezen kans voor de nieuwe gemeentebesturen en voor het nieuwe kabinet om hier een einde aan te maken. Het zal Nederland niet alleen eenvoudiger maken maar ook veel geld schelen. De commissie pleit voor drie vereenvoudigingen: in de bestuurslagen, in de relatie tussen overheden en tussen overheid en burgers.
De commissie bepleit het terugbrengen van het aantal bestuurslagen naar drie: Europa, rijk en regiogemeenten. Dat betekent dat in plaats van 12 provincies, 13 belastingregio's, 25 politieregio's, 17 UWV-regio's en 27 waterschappen er straks een beperkt aantal grote regiogemeenten overblijven. Deze regiogemeenten komen van onderop tot stand. De commissie ontwerpt geen blauwdruk, maar wil dat de gemeenten zelf in een periode van tien tot twaalf jaar naar deze regiogemeenten toe groeien. Het rijk kan deze ontwikkeling stimuleren door naar sterke regio's, waar al veel op regionaal niveau plaatsvindt, eerder te decentraliseren. De commissie stelt dat de regiogemeenten over voldoende bestuurskracht dienen te beschikken om het gedecentraliseerd beleid goed uit te voeren. En richting het nieuwe kabinet geeft de Commissie de volgende boodschap mee: beloon gemeenten die deze weg op gaan met meer bevoegdheden en meer financiële ruimte.
Daarnaast moet tussen overheden geschoond worden in regels en toezicht. Het rijk en parlement blijven moeite houden met het daadwerkelijk geven van vertrouwen aan gemeenten en blijft controle en toezicht houden op het beleid. De commissie concludeert dat dit 'onecht decentraliseren' duur en onnodig belastend is voor burgers, gemeenten maar ook het rijk. Gemeenten moeten het vertrouwen krijgen om de taken naar eigen inzicht uit te voeren.
Ten slotte dient de overheid burgers weer meer verantwoordelijkheid te laten dragen. Burgers die dit nog onvoldoende kunnen, zullen hiertoe door de overheid beter geholpen worden. Lag in de vorige eeuw het accent van de overheid nog op het verzekeren en het verzorgen van inwoners, nu moet het accent worden verlegd naar andere kerntaken namelijk: verheffen en verbinden. Deze wisseling van repertoire kunnen gemeenten mede gestalte geven door duidelijker aan te geven waar inwoners wel en niet voor bij de gemeente terecht kunnen en door overheveling van bevoegdheden naar bewonersorganisaties.
De commissie doet ook aanbevelingen op het terrein van vier thema's:
- Jeugdbeleid
De commissie bepleit voor het onderbrengen van de jeugdzorg bij de gemeenten. Noodzakelijk is enerzijds meer nadruk op preventie en eigen verantwoordelijkheid van ouders en anderzijds transparantere en meer effectieve zorg voor kinderen die echt niet zonder kunnen.
- Versnelling van infrastructurele projecten
Bij gemeentelijke projecten een betere verbinding tussen projecten en hun omgeving, vanaf het begin voldoende participatie van belanghebbenden en voldoende trechtering van bestuurlijke en politieke besluitvorming.
- Veiligheid
De commissie acht opschaling op dit terrein mogelijk als het gaat om facilitaire zaken of criminaliteitsbestrijding die het niveau van de (regio)gemeente te boven gaat, mits er een stevige lokale verankering aanwezig is. Voor veiligheid en openbare orde zijn gemeenten de eerste bestuurslaag. Het is van groot belang dat lokaal ervaren veiligheidsproblemen door de politie zichtbaar worden opgepakt. Dus bijvoorbeeld één wijkagent op elke 5.000 inwoners en aanrijtijden van maximaal 15 minuten.
- Werk
De commissie bepleit één regeling voor gelijksoortige doelgroepen (o.a. WWB, WSW en Wajong). Gemeenten moeten de verantwoordelijkheid krijgen voor de uitvoering van deze regeling. Voor een goede uitvoering van al deze taken is ook hier een zekere schaal noodzakelijk.
Den Haag, 8 juni 2010
Vereniging Nederlandse Gemeenten