Oratie: goede milieutoekomstverkenning staat open voor verrassingen

02/06/2010 10:19

Open Universiteit

"De meeste toekomstverkenningen zijn verrassingsvrije scenario's. Juist de verrassingen zorgen echter vaak voor trendbreuken en doorbraken. Daarom moeten verkenningen van de toekomst van het milieu openstaan voor onverwachte gebeurtenissen, zoals het gat in de ozonlaag." Dat stelt prof. dr. Carolien Kroeze, hoogleraar Milieutoekomstverkenningen bij de faculteit Natuurwetenschappen van de Open Universiteit, in haar oratie 'Een toekomst vol verrassingen'. Carolien Kroeze houdt haar inaugurele rede op vrijdag 4 juni 2010, om 15.00 uur aan de Open Universiteit te Heerlen.

Trendbreuken

De meeste toekomstverkenningen houden geen rekening met verrassingen of trendbreuken. Ze zijn vaak gebaseerd op conservatieve trends. Veel scenarioschrijvers kiezen er bewust voor om catastrofale toekomstbeelden niet mee te nemen, omdat ze niet erg waarschijnlijk lijken. Wie had tien jaar geleden bijvoorbeeld de aanslagen op het WTC in New York kunnen voorzien? Of de olieramp in de Mexicaanse Golf? Toch zijn het deze verrassingen die vaak voor trendbreuken en doorbraken zorgen.

Verkenningen die achteraf juist bleken

Het is goed mogelijk iets zinvols te zeggen over de toekomst van het milieu. Voorbeelden zijn een meer dan honderd jaar oude studie over klimaatverandering, waarvan de conclusie op hoofdlijnen nog steeds breed gedragen wordt. Dit lijkt wel eens vergeten te worden in de huidige commotie rond het klimaatpanel (IPCC). Een tweede voorbeeld is de ruim dertig jaar oude projecties van de Club van Rome, die in belangrijke mate correct bleken.

Verkenningen niet altijd correct

Maar voorspellingen kloppen niet altijd. Zo is bijvoorbeeld het gat in de ozonlaag veel groter dan de verwachting was midden jaren zeventig. Reden was een te simpel verband tussen vervuiling en milieuschade. Een tweede voorbeeld betreft de belasting van kustwateren met nutriënten (stikstof en fosfor). Samen met een collega ontwikkelde Kroeze modellen voor de berekening hiervan, als de wereldbevolking stijgt. In 1998 berekenden zij dat in alle wereldzeeën de kans op eutrofiëring (vermesting) toeneemt, doordat rivieren steeds meer nutriënten vervoeren. Deze projecties bleken echter gebaseerd op te eenvoudige veronderstellingen, De traditionele aanpak om de toekomst in te schatten, schoot te kort. Als hoogleraar Milieutoekomstverkenningen gebruikt Kroeze verbeterde modellen.

Invulling leerstoel

De leerstoel Milieutoekomstverkenningen bij de Open Universiteit wordt onder meer ingevuld met verder onderzoek naar oplossingen voor de vervuiling van kustwateren met nutriënten, waardoor algenbloei en vissterfte optreedt. De leerstoel richt zich op toekomststudies naar en modelscenario's voor milieuvraagstukken op het gebied van onder andere energie, water, voedsel, gezondheid en biodiversiteit. Het onderzoek levert een bijdrage aan het onderzoeksthema van de faculteit: 'Naar een duurzame samenleving: verkennen, leren, sturen'.

Over Carolien Kroeze

Carolien Kroeze (Hardenberg,1964) heeft in 1988 haar doctoraal in de biologie aan de Rijksuniversiteit in Groningen behaald. Vervolgens promoveerde zij in 1993 in de milieuwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze heeft gewerkt voor het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en coördineert momenteel het onderzoek 'Pollution Management' aan de Universiteit van Wageningen, waar ze universitair hoofddocent is. Zij is enkele jaren directielid geweest van de onderzoekschool Milieuwetenschappen (SENSE). Sinds 2008 is ze tevens verbonden aan de Open Universiteit, waar ze het onderzoek 'Environmental Outlook Studies' coördineert en vanaf september 2008 de leerstoel Milieutoekomstverkenningen bekleedt. Kroeze heeft een groot aantal publicaties op haar naam staan, is een veelgevraagd spreker tijdens (inter)nationale conferenties en lid van de editorial board van het internationale, peer-reviewed tijdschrift CLEAN - Air, Water, Soil.





http://www.ou.nl