TNS NIPO publicaties
29 mei 2010
CDA en VVD klampen zich met hypotheekrenteaftrek vast aan afbrokkelend taboe
De Volkskrant - zaterdag 29 mei 2010
Wie kiest wat en waarom
In deze rubriek beschrijft Peter Kanne vijf zaterdagen voorafgaand aan
de verkiezingen de discrepanties tussen wat partijen in hun programmas
voorstellen, wat hun kiezers willen en wat die kiezers dénken dat hun
partij wil. Dit gebeurt aan de hand van een stelling die is voorgelegd
aan steekproef van kiezers.
29 mei: De hypotheekrenteaftrek moet blijven zoals het nu is
Door: Peter Kanne - Onderzoeker TNS NIPO
Jan Peter Balkenende probeerde Mark Rutte in het
maak-van-de-hypotheekrenteaftrek-een-breekpunt-kamp te trekken. `Laten
we elkaar de hand geven en allebei zeggen dat we de
hypotheekrenteaftrek handhaven', probeerde Balkenende Rutte te lokken
in het Carré-debat. Rutte nam zijn hand niet aan, maar noemde
Balkenende `politiek woekeraar'. `Dat is een forse' stamelde de
demissionair premier. Toch beloofde Rutte uiteindelijk niet aan de
hypotheekrenteaftrek te zullen morrelen. Hij wilde het woord breekpunt
niet in de mond nemen, maar het riekt daar wél naar.
Strategisch is dit handig van het CDA. Mocht de VVD de grootste worden
dan is - met de hypotheekrenteaftrek als breekpunt - alleen een
CDA-VVD-PVV coalitie mogelijk. Het CDA breekt hiermee met de traditie
vooraf geen voorkeur uit te spreken, want impliciet doet het CDA dit
hiermee. Een rechtse coalitie is dan immers de enige logische
consequentie, aangezien alle linkse partijen de hypotheekrenteaftrek op
zijn minst willen beperken. Zoals Emile Roemer van de SP het gevat
uitdrukte: `U bent allang in ondertrouw. En ik maak bezwaar!' Zou Rutte
de hypotheekrente-kwestie open laten, dan zou ook nog de Paarse variant
- met D66, PvdA en eventueel GroenLinks - mogelijk zijn. Voor Pechtold
van D66 is de hypotheekrenteaftrek namelijk ook een breekpunt, maar dan
omgekeerd: Pechtold wil de hele woningmarkt, inclusief de
hypotheekrenteaftrek, hervormen.
Het feit dat CDA en VVD zo hardnekkig vasthouden aan de
hypotheekrenteaftrek, is electoraal wellicht slim, maar beide partijen
moeten er ernstig rekening mee houden dat ze een afbrokkelend taboe
verdedigen. Met uitzondering van de VVD-kiezers, is een minderheid van
de kiezers het eens met de stelling `De hypotheekrenteaftrek moet
blijven zoals het nu is'. De rest is het er mee oneens of neemt een
neutrale positie in. Uit een onderzoek dat TNS NIPO eind maart
uitvoerde voor de Volkskrant, bleek ook al dat een ruime meerderheid
van de kiezers een beperking van de hypotheekrenteaftrek aanvaardbaar
vindt. Zelfs onder VVD-, CDA- en PVV-stemmers bleek een meerderheid te
accepteren dat niet alle hypotheekrente op het eigen huis aftrekbaar
zou blijven. Ook de woningbezitters vinden beperken van de
hypotheekrenteaftrek acceptabel, zo bleek deze week uit een enquête van
de Vereniging Eigen Huis. CDA en VVD zouden verder het advies van de
Sociaal Economische Raad (SER) ter harte kunnen nemen. De SER bepleitte
onlangs afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in 25 jaar. Volgens dit
advies zullen de huizenprijzen dalen, de huren stijgen en stijgt de
welvaart en de werkgelegenheid.
Er is in Nederland bijna geen econoom meer te vinden die niet van
mening is dat er iets aan de maatregel moet veranderen. Men is het
erover eens dat de hypotheekrenteaftrek de verkeerde prikkels geeft,
waardoor zowel de huur- als de koopmarkt vastlopen en niet meer
toegankelijk zijn voor nieuwkomers. Maar CDA en VVD bewegen niet. De
kampioenen van de vrije markt en de kleine overheid vinden dat de staat
hier haar verstorende werk mag blijven doen. Met hun breekpuntstrategie
maken ze een kabinetsformatie bij voorbaat een uitgemaakte zaak, of zo
goed als onmogelijk.
Het standpunt van CDA en VVD is des te onbegrijpelijker gezien het feit
dat met de hypotheekrente jaarlijks zo'n 14 miljard euro gemoeid is.
Een veelvoud van de vier miljard die er verdiend kan worden door de
AOW-leeftijd te verhogen naar 67 jaar. Of 66 jaar, zoals diezelfde SER
deze week voorstelt.
De parallellen tussen de discussies over hypotheekrenteaftrek en
AOW-leeftijdverhoging kunnen leerzaam zijn. Begin 2009 onderzochten we
voor het eerst het draagvlak voor aanpassingen aan de AOW. Het was niet
zo dat Nederlanders stonden te juichen, maar men zag in dat er íets
moest gebeuren om de AOW betaalbaar te houden. En als er dan toch een
aanpassing moest komen, dan maar de AOW-gerechtigde leeftijd omhoog.
Liever dan hogere premies of lagere uitkeringen, bleek toen uit TNS
NIPO-onderzoek. Een half jaar later was het taboe verder afgebrokkeld.
En nu is nog slechts 37 procent het oneens met de stelling `de
AOW-gerechtigde leeftijd moet van 65 jaar naar 67 jaar voor mensen die
geen fysiek zwaar beroep hebben'. Alleen de aanhangen van SP en PVV
blijven, net als hun partijen, per saldo tegen een verhoging van de
AOW-leeftijd.
D66 nam het standpunt al in 2006 in haar programma op. De PvdA niet,
maar forceerde in het kabinet Balkenende IV wel een doorbraak door
tegen de opvattingen van de achterban in akkoord te gaan met verhoging
naar 67 jaar. Ook GroenLinks onderschrijft deze aanpassing. Hiermee
maken de links- progressieve partijen een historische wijziging in de
oudedagsvoorziening mogelijk.
Gezien het eveneens afbrokkelende taboe op beperking, of zelfs
afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, is het heel goed mogelijk ook
de achterbannen van CDA en VVD van de noodzaak hiervan te overtuigen.
Het zou getuigen van leiderschap en visie als de rechtse partijen op
dit punt over hun schaduw heen durfden te stappen. En het zou het
vormen van een coalitie na de verkiezingen een stuk eenvoudiger maken.
---
1 | Stelling: De hypotheekrenteaftrek moet blijven zoals het nu is
(hypotheekrenteaftrek = huisbezitters hoeven een deel van hun
hypotheekrente niet te betalen, ze krijgen dit terug van de belasting.
Naarmate iemand meet inkomstenbelasting betaalt krijgt hij meer terug).
---
Totaal GL PvdA D66 SP CU PVV CDA VVD
Partij is het hiermee: helemaal oneens helemaal oneens oneens
oneens oneens helemaal eens helemaal eens helemaal eens
% % % % % % % % %
Kiezers van deze partij zijn het eens/oneens met stelling Eens: 41 28
27 28 36 43 46 47 59
Oneens: 34 52 43 47 36 38 26 32 23
Neutraal: 21 16 24 21 22 12 21 18 17
Kiezers die deze partij overwegen denken dat deze partij het
eens/oneens is Eens: 17 25 25 23 37 50 46 70
Neutraal: 53 37 43 38 25 23 18 11
Oneens: 12 16 15 14 12 12 22 5
Weet niet: 18 22 18 24 25 15 14 15
Bron: Verkiezingsprogramma's/ TNS NIPO
---
---
2 | De AOW-gerechtigde leeftijd moet van 65 jaar naar 67 jaar voor
mensen die geen fysiek zwaar beroep hebben
---
Totaal GL PvdA D66 CDA VVD CU SP PVV
Partij is het hiermee: eens eens helemaal eens helemaal eens eens
helemaal eens helemaal oneens helemaal oneens
% % % % % % % % %
Kiezers van deze partij zijn het eens/oneens met stelling Eens: 41 49
47 51 50 43 40 29 28
Oneens: 37 28 32 25 29 42 31 53 47
Neutraal: 20 22 20 23 21 14 26 16 22
Kiezers die deze partij overwegen denken dat deze partij het
eens/oneens is Eens: 47 52 66 70 54 48 14 26
Oneens: 23 12 5 5 12 12 51 48
Neutraal: 13 15 13 10 15 8 13 11
Weet niet: 17 20 15 14 18 32 20 13
Bron: Verkiezingsprogramma's/ TNS NIPO
---
C0521 | TNS NIPObase CAWI | Het veldwerk vond plaats van 22 t/m 27
april 2010. Daarbij werden 744 Nederlanders van 18 jaar en ouder
ondervraagd (n=744).
Bij publicatie of verspreiding graag de bron TNS NIPO/ De Volkskrant
vermelden. Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met Peter Kanne
(tel: 020 522 59 24).
TNS NIPO