PH Nieuwsbrief 391

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


ECONOMIE STAAT TEN DIENSTE VAN GEZONDHEID EN NIET ANDERSOM


Huisartsen, longartsen en fysiotherapeuten in Twente worden niet goed van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) en van de Nederlandse Mededingings Autoriteit (NMA). Zij bieden hun chronische zorg aan COPD patiënten aan in drie zorggroepen die gezamenlijk heel Twente omvatten. Binnen elke zorggroep werken huisartsen en fysiotherapeuten nauw samen met de longartsen van één ziekenhuis. De huisartsen hebben samen de Stichting Tocht opgericht, die staat voor Tijdelijke Organisatiestructuur voor COPD patiëntenzorg door Huisartsen in Twente. NZA en NMA willen dat huisartsen, fysiotherapeuten, ziekenhuizen en zorggroepen onderling met elkaar concurreren. Zij vinden die zorggroepen kartels en de Stichting Tocht een monopolist. De in Twente leidende Zorgverzekeraar Menzis staat achter de opzet van chronische zorg van de Stichting Tocht, maar is ook gebonden aan de regelgeving van NZA/NMA. Al deze informatie kwam naar voren tijdens een avondsymposium over de COPD zorg in Twente op 30 maart. Ondergetekende trad op als voorzitter van de bijeenkomst, die werd bijgewoond door circa 200 huisartsen, fysiotherapeuten en longartsen. Tijdens de plenaire discussie werd mij gevraagd wat ik van het optreden van de NZA/NMA vond. Ik heb de aanwezigen verteld dat ik macro econoom was voordat ik hoogleraar Public Health werd. In dat vak heb ik geleerd uit leerboeken van Hennipman en Delfgaauw over Adam Smith en John Maynard. Die laatste twee leren dat de economie ten dienste staat van volksgezondheid en welzijn. En niet andersom. Het Twentse model is gewoon goed zolang het transparant en goedkoop functioneert. Dit betekent dat het parlement de regelgeving moet aanpassen waarbinnen NZA en NMA functioneren. Tijdens de terugreis naar Utrecht bedacht ik hoe kwaliteit en kosten van chronische zorg in Twente wel te bewaken zijn. Het is een bekend feit dat in Twente naar verhouding veel acute opnamen per 10.000 COPD patiënten plaats vinden. Dat komt omdat exacerbaties te laat worden onderkend door patiënt en huisarts. Het Tocht initiatief is daarom toe te juichen. Menzis zou volgens mij een contract moeten sluiten met de Stichting Tocht en de ziekenhuizen. Het genoemde aantal acute opnamen met bijvoorbeeld 15% laten dalen, zou het doel van de overeenkomst moeten worden. Dat is mogelijk door activiteiten te ontplooien gericht op competentie verhoging bij COPD patiënten en door goede zorgafspraken tussen de professionals. Als die 15% wordt gehaald, wordt het initiatief gecontinueerd. En anders gaan men terug naar care as usual. Tot zover dit bericht. In de Julius Masterclass management van Kwaliteit van zorg en Financiën komt dergelijke business case afspraken als leerstof aan de orde. Geef jij leiding in een verpleeghuis, ziekenhuis, gezondheidscentrum? Wil jij van zowel geld als kwaliteit verstand hebben? Klik dan hier, lees de brochure en meld je aan.


DEFENSIE INTEGREERT HAAR PATIËNTENZORG


De Dienst Militaire Gezondheidszorg van het Ministerie van Defensie is verantwoordelijk voor de zorgverlening in kazernes, op schepen, in veldhospitalen in Afghanistan en elders en in intramurale instellingen in Utrecht, Driehuis en Doorn. De dienst bestaat sinds kort: vroeger hadden landmacht, luchtmacht en marine eigen medische diensten. In het leger werken huisartsen en bedrijfsartsen geïntegreerd, volgens het aloude en bewezen model van de Marine: de huisarts is ook poortwachter voor de bedrijfsgeneeskunde. De Dienst Militaire gezondheidszorg bereidt dit jaar een lange termijnvisie voor. Die moet begin 2011 beschikbaar zijn. Verpleegkundige en senior beleidsmedewerker Jeanet Pijpker-Westervoorde en Kolonel-arts Johan Dreverman zijn trekkers van dit visie project, dat een stuurgroep kent en twaalf (!) werkgroepen. Zij waren op maandag 29 maart bij ondergetekende op bezoek. Zij wilden mijn visie vernemen op lange termijn ontwikkelingen in de zorg. Ik heb hen aangeraden de militaire gezondheidszorg als één samenhangend geheel te zien en zich te spiegelen aan de Vetran's Health Administration en Kaiser Permanente. Bij beide liggen, net als bij het Nederlandse leger, financiering en zorgaanbod in één hand. Dat biedt kansen voor taakherschikking, telezorg, professionele afspraken tussen diverse zorgprofessionals en disease management benadering voor mensen met een post traumatisch stress syndroom en voor militairen met blijvend somatisch letsel. Ik heb ook de suggestie gedaan het leger ook in te zetten in noodsituaties in Nederland. Denkbaar is trauma-helicopters in de civiele zorg in een organisatie onder te brengen met die van het leger in Nederland. Ook is denkbaar om bij grote vaccinatieprogramma's zoals bij de Mexicaanse griep de Dienst Militaire Gezondheidszorg om assistentie te vragen. Het leger is tenslotte een bedrijf met grote logistieke ervaring. Ik heb genoemde Pijpker en Dreverman uitgenodigd om hun in 2011 gerede visie te bespreken op een van de Julius congressen. Op 2 juli 2010 vindt het jaarlijkse Nationale Congres over geïntegreerde zorg plaats. Daarop spreken onder meer Minister Klink, Kaiser Permanente topman Paul Wallace en twee Duitse experts op dit terrein. Vele workshop inleiders willen graag met jou hun ervaringen uitwisselen. Wil jij naar dit congres? Klik dan hier, lees de uitgebreide brochure en meld je aan.


BINNENKORT HUISARTSENTEKORT IN TWENTE


Tijdens het COPD-symposium van de Stichting Tocht (zie ook het eerste bericht van deze Nieuwsbrief) kwam naar voren dat dertig tot veertig Twentse huisartsen met een eigen praktijk in de komende jaren met pensioen gaan. De nieuwe generatie huisartsen wil evenwel geen praktijken overnemen. Men wil een dienstverband en parttime werken. Dat wil zeggen als huisartsen 70% parttime werken, dan draaien zij 36 uur in 3,5 dagen. Tijdens het symposium kreeg ondergetekende de vraag of er een oplossing voor dit huisartsentekort bestaat. Mijn antwoord: regionale beroepskrachten planning van huisartsen en gediplomeerde verpleegkundigen is een vereiste om de te verwachten groeiende zorgvraag van chronische zieken te beantwoorden. In Nederland ontbreken regionale instanties die zich hiermee bezighouden. In Canada bijvoorbeeld is de toekomstige beschikbaarheid van professionals de eerste pilaar van het chronische ziekenbeleid. (zie ook het volgende bericht). Ik hoop dat in Twente zorgverzekeraar Menzis, gemeenten en provincie Overijssel de handen inéén slaan om te anticiperen op dit tekort. Laat men niet wachten, totdat een massamediale rel ontstaat omdat in een of ander Twents dorp patiënten geen huisarts kunnen krijgen.


ZWITSERSE AWBZ LOOPT UIT DE HAND ZONDER INDICATIESTELLING


In Zwitserland bestaat geen indicatiestelling voor thuiszorg, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg. Huisarts en specialisten schrijven daar bijvoorbeeld thuiszorg voor zoals zij ook geneesmiddelen voorschrijven. Een recept is voldoende. Door deze gang van zaken stijgen de Zwitserse kosten voor langdurige zorg enorm. Zorgverzekeraars, lagere overheden en patiënten (die eigen bijdragen betalen) klagen steen en been. Al deze informatie staat in het rapport van Julius medewerkers drs. Johan Eijlders c.s, Hoe komt de burger in Europa aan zorg? Dit rapport staat over enkele dagen op de website www.integratedcare.org doorklikken op topical.


VEERTIG SPOEDEISENDE HULPAFDELINGEN GAAN DICHT!?


In 2015 zijn veertig van de honderd Spoedeisende Hulpafdelingen (SEH's) in Nederland gesloten. Als dat is gebeurd, duurt voor de Nederlandse burger de gemiddelde reistijd naar een SEH twee minuten langer dan nu het geval is. Daarmee heeft de ziekenhuissector vele miljoenen bespaard. Al deze informatie staat in de ambtelijke Brede Heroverwegingen voor 20% bezuinigingen, die het Ministerie van Financiën op donderdag 1 april uitbracht. De rapportage was voor ondergetekende niet goed na te rekenen. Ik begrijp vooralsnog dat met de genoemde sluiting een bezuinigingsbedrag van 260 miljoen Euro wordt nagestreefd. Mijn commentaar is het volgende. De sluiting van 40 SEH's heeft enorme gevolgen voor de taakverdeling tussen ziekenhuizen. Voor de hand ligt, dat ziekenhuizen zonder SEH zich vooral richten op planbare ofwel electieve zorg. Deze ziekenhuizen kunnen geen acute obstetrie meer bieden en evenmin kindergeneeskunde die daarmee samenhangt. Waarschijnlijk wordt ook de Intensive Care voor deze ziekenhuizen bedreigd, omdat zonder SEH onvoldoende bedrijfsdrukte van postoperatieve spoedpatiënten bestaat. Ik denk dat de ambtelijke voorstellen niet over vijf jaar zijn gerealiseerd vanwege hun ingrijpende karakter. Wel geven ze op zich een juiste richting op lange termijn aan. Wil je zelf de genoemde heroverwegingen inzien? Klik dan hier. Tot zover dit bericht. Op vrijdag 17 september vindt het jaarlijks congres over recente ontwikkelingen in de spoedzorg plaats. Dan is intussen bekend hoe politieke partijen reageren op het hiergenoemde voorstel. Het traditionele spoeddebat tijdens het congres gaat in op deze kwestie. Verder zijn er talloze workshops over recente ontwikkelingen in ambulancezorg, crisisdiensten geestelijke gezondheidszorg, huisartsenposten en SEH's. Geef jij leiding in de spoedzorg? Ben jij ervaren zorgverlener? Wil jij naar dit congres? Klik dan hier, lees de prachtige brochure en meld je aan.


WIE GAAT TWEE DAGEN MEE OM DE DUITSE AWBZ TE BESTUDEREN?


Op 24 en 25 maart hield het Julius Centrum een internationale conferentie over de Awbz en indicatiestelling in de USA, Canada, Engeland, Zweden, Frankrijk, België, Duitland en Nederland. In de laatste twee nieuwsbrieven stonden hierover diverse berichten. Klik hier als je die wilt nalezen. De ervaringen in Duitsland en de betekenis ervan voor Nederland vonden Julius onderzoekers Dr. W. Ros, drs. Johan Eijlders en ondergetekende groot. De Duitse Awbz- ofwel Pflegeversicherungs-geïndiceerde heeft altijd de optie tussen zorg in natura of een uitkering cash, die te vergelijken is met studiefinanciering in Nederland. Patiënten leggen geen verantwoording af over de wijze van besteding. Wel wordt gecontroleerd op kwaliteit van zorg. De Awbz kantoren aldaar hebben geen rechtstreekse relatie met zorgaanbieders: het is de klant of diens vertegenwoordiger die winkelt. Bij uitkeringen cash komt een verpleegkundige eens in de drie tot zes maanden kijken of de kwaliteit van de zorg thuis voldoende is. Zeventig procent van de Duitsers kiest voor een uitkering cash. Klik hier voor meer informatie over het Duitse model. De genoemde onderzoekers overwegen een tweedaagse studiereis te organiseren naar de Universiteit van Bielefeld, waar de Duitse Awbz wordt geëvalueerd en verder ontwikkeld. Voordat wij dat verder organiseren, verneemt Johan Eijlders gaarne of er belangstelling bestaat om met zo'n reis mee te gaan. We vertrekken om pak weg 9.00 uur vanaf het Jaarbeursplein in Utrecht en arriveren in Bielefeld rond de middag. Dan volgen lezingen. De volgende ochtend vinden site visits plaats. De tweede middag reist het gezelschap terug. Heb jij belangstelling? Stuur dan een email naar Johan Eijlders op J.J.Eijlders@umcutrecht.nl Wil je de Power Point Presentaties inzien over de Awbz in verschillende landen die de inleiders op 24 en 25 maart presenteerden? Klik dan hier. Kesselheim en Büscher hielden de inleidingen over de Duitse Awbz.


ALCOHOLVRIJE RECEPTIES BEPLEIT


Enige jaren geleden bezocht ondergetekende een receptie om een uur of vijf bij het Amerikaanse Ministerie voor Volksgezondheid te Washington. Frisdrank en hapjes werden gratis aangeboden. Wie een drankje met alcohol wilde, moest dat zelf betalen. Navraag leerde mij toen, dat hiervoor verschillende redenen bestonden. De receptiegangers waren allen leidinggevenden. Zij moesten het voorbeeld geven aan uitvoerenden door geen alcohol in werktijd te gebruiken. Bovendien waren de receptiegangers aan het einde van de middag moe van een dag werken en hongerig. De meesten moesten daarna het verkeer in. Het Ministerie wilde geen verantwoording nemen dat ze haar gasten aan het einde van de middag tot het gebruiken van alcohol had verleid. Integendeel, men wilde haar gasten tot een gezonde keuze verleiden: gratis jus d'orange en wie toch een whisky wil, betalt dat zelf. Aan deze handelwijze dacht ik terug, toen het Jan van Es Instituut te Almere onlangs haar opening vierde op vergelijkbare wijze. Directeur Marc Bruinzeels vond dat zijn instituut voor geïntegreerde eerstelijn geen alcohol kon schenken op de late vrijdagmiddag. De gebeurtenissen in Washington en Almere inspireerden mij tot het bepleiten van alcoholvrije recepties in een interview in het Financieel Dagblad op zaterdag 10 april over integratie van preventieve en curatieve zorg.


MARKTWERKING OP DOOD PUNT? NEEN OP DE GULDEN MIDDENWEG


Stuck in the middle en het slechtste van twee werelden, met deze woorden beoordeelt de werkgroep van hoge ambtenaren het tegenwoordige financiële beleid in de gezondheidszorg. Deze werkgroep beschreef de bezuinigingsvoorstellen van 20% voor de curatieve zorg. Zij percipieert dat het bestaande financiële beleid halverwege van overheidssturing naar marktwerking is. Maar dit beleid zet niet door. Men zit vast in het midden, stuck in the middle, wat ik vertaal als op een doodpunt. Daardoor heeft het thans, volgens de ambtenaren, de slechte kenmerken van zowel marktwerking als overheidssturing: het slechtste van twee werelden. Tijdnes het Nationaal Congres Volksgezondheid op 8 en 9 april in de Doelen, met 900 deelnemers, hielden Marieke van der Waal en ondergetekende een workshop over deze recente ambtelijke voorstellen. Een van de vragen aan de workshopdeelnemers betrof het wel of niet begraven van marktwerking. Tot mijn verrassing kwamen genuanceerde opvattingen naar voren. Wellicht zit Nederland niet op een dood punt maar op een gulden middenweg. Wel marktwerking voor eenvoudige medisch specialistische ingrepen zoals heup- en knie-operaties. Geen marktwerking voor eerstelijn, chronische zorg en acute zorg. De ge noemde ambtelijke werkgroep wil dat politieke partijen nu eens duidelijke kiezen voor ofwel overheidssturing -dat is hun alternatief A) ofwel voor marktwerking (alternatief B). In een interview na afloop van de workshop, gepubliceerd in het ochtendblad Spits van 9 april, heb ik gepleit voor goede en goedkope Hema-zorg, met een mix van marktwerking en overheidssturing.


DEFINTIEF PROGRAMMA VOOR INTERNATIONAAL KETENZORG CONGRES GEREED


Afgelopen dagen heeft congres organisator en Julius medewerker Clarine Sies het definitieve programma op de website geplaatst van het tiende congres over recente internationale ontwikkelingen in de ketenzorg. Dat vindt plaats in Tampere, Finlands tweede stad na Helsinki. Op woensdag 16 juni kun je twee excursies meemaken naar zorginnovaties op het terrein van geïntegreerde zorg. Op donderdag 17 en vrijdag 18 juni (tot 16.00 uur) vinden plenaire lezingen plaats, steeds aan het begin van een dagdeel. Ervaren onderzoekers en professionals geven een overzicht over innovaties van ketenzorg in hun land. Deze sessies heten virtual study trips. De innovaties betreffen 1. Geïntegreerde diabeteszorg 2. Geïntegreerde eerstelijn 3. Geïntegreerde zorgprogramma's voor dementerenden 4. Geïntegreerde geestelijke gezondheidszorg 5. Geïntegreerde jeugdgezondheidszorg en 6. Nieuwe onderzoeksmethoden om geïntegreerde zorg te evalueren. Er vinden 25 van deze studytrips plaats in evenzovele sessies die veelal door twee onderzoekers per sessie worden geleid. Dertig jonge onderzoekers, meestal promovendi, houden korte lezingen over hun onderzoek van geïntegreerde zorg. Zij doen dat in 15 sessies. Daarnaast zijn er tal van posters in de congresruimten opgehangen van onderzoekers die nog helemaal aan het begin staan van hun onderzoek. Wil jij komen naar dit congres van het International Network of Integrated Care (INIC)? Klik dan hier, lees de brochure en de beschrijvingen van veertig (!) workshops en tien plenaire lezingen van gerenommeerde internationale experts. Meld je daarna aan.



Public Health Nieuwsbrief Julius Centrum Utrecht