Universiteit Leiden
Zoals vanouds met Ayaan Hirsi Ali
Het was helemaal weer zoals vanouds, vrijdagmiddag 19 maart in de
Pieterskerk tijdens de NOVA College Tour. Al gauw ging de discussie
tussen Ayaan Hirsi Ali en studenten en over de vraag wat met
betrekking tot het thema vrouw en islam religieus en wat cultureel is
ingegeven.
Ook andere verzen
âDat vrouwen ondergeschikt zijn aan de man staat niet in de koranâ,
zei een moslima. Dat kan wel wezen, repliceerde Hirsi Ali, maar je
moet niet alleen kijken naar de koran maar ook naar de andere verzen
die tot Mohammed zijn gekomen.
Klappen
Ayaan Hirsi Ali heeft een nieuw boek geschreven dat dezer dagen in
Nederland uitkomt: Nomade. Hierin beschrijft ze hoe ze, als kind al
nieuwsgierig en kritisch, de lange weg naar het atheïsme is gegaan.
Wie denkt dat dat een makkelijk proces was, leze haar boek. Haar jeugd
stond in het teken van de zegswijze dat âde eer van een meisje het
beste thuis wordt bewaardâ. Dat principe werd er regelmatig in
geslagen, zoals ook haar broer zijn verantwoordelijkheden met klappen
kreeg bijgebracht. Ayaan Hirsi Ali brak uit haar ketens, haar kooi,
haar gevangenis (diverse bewoordingen uit haar boek) en wees
uiteindelijk elk geloof in een god af.
Universiteiten
Ze verbaast zich over de weerstand die ze juist op de universiteiten
van moslims ontmoet. Zelf heeft ze haar politicologiestudenten aan de
Leidse universiteit ervaren als een openbaring. Leren dat je op
verschillende manieren tegen zaken aan kunt kijken, alles ter
discussie mogen stellen, moeten stellen ... Ze genoot ervan en het
veranderde haar voor altijd.
Schreeuwerig of welbespraakt
Maar hoe wordt ze volgens Nomade nu op de universiteit door
moslimstudenten tegemoet getreden? In Nederland âzwermden ze naar
binnen om in gebroken Nederlands te schreeuwen en te schelden, in
zinnen die zo gebrekkig klonken dat je je afvroeg hoe ze er ooit in
waren geslaagd tot het hoger onderwijs te worden toegelaten.â In
Amerika en Canada âwerd het debat gewoon overgenomen door
welbespraakte jongeren van de studentenverenigingen voor moslims. Van
te voren stuurden ze e-mails aan de organisatoren om te protesteren.
In een van die e-mails (van een theologiestudent van Harvard-red) werd
aangevoerd dat ze âniets had te melden dat daadwerkelijk invloed heeft
op het leven van moslimvrouwenâ. Actiegroepen die opkomen voor de
rechten van moslimvrouwen zijn er echter niet, stelt Hirsi Ali en
medestanders die, zoals zij, in het openbaar hun standpunten durven
verdedigen zijn er niet.
Clichéâs
Vrijdag in de Pieterskerk ging het er zeer beschaafd aan toe. Iedereen
wachtte netjes op zijn beurt en geschreeuwd werd er niet. Maar de
themaâs van Hirsi Ali waren wel herkenbaar in de discussie, zoals de
vraag cultuur of religie? met betrekking tot de positie van vrouwen.
De toon was vaak wel fel. Hirsi Ali bleef rustig maar vindt de islam
onveranderlijk een gevaar voor de westerse waarden; een liberale islam
bestaat volgens haar niet.
Het was jammer dat wat Hirsi Aliâs in haar boek zegt over bejegening
op universiteiten een zekere voorspellende waarde had. De Leidse
universiteit had de voorbereiding van het debat grondig had aangepakt,
door een werkgroep van studenten te vormen die ook Nomade lazen. Zij
kozen voor verschillende invalshoeken en probeerden wetenschappelijke
vragen te bedenken, zodat het debat niet in clichéâs zou verzanden.
Toch gebeurde dat: hoewel samenwerking met de redactie goed was, koos
interviewer Twan Huys voor de kijkcijfers. Diepgang werd ingeleverd
ten gunste van het circus van botsende opvattingen. Een gemiste kans.
Bekijk een filmpje over de voorbereiding van het debat met Ayaan
Hirsi Ali door Leidse studenten
Weinig bekend
In een interview in de Volkskrant op 23 januari zegt hoogleraar
Arabisch Petra Sijpesteijn het antwoord op de vraag âCultuur of
religie?â niet te te kennen. De eerste geschriften dateren van de 9^de
eeuw, twee eeuwen na het eventuele bestaan van Mohammed. Over het
echte ontstaan van de islam is dus weinig tot niets bekend, terwijl,
zo stelt Sijpesteijn, daar tegenwoordig wel een waardeoordeel aan
wordt opgehangen. Er is één voorbeeld van een correspondentie over
een heilige reis, daterend van dertig jaar na de tijd waarin Mohammed
zou hebben geleefd. maar het is niet duidelijk of Mekka de bestemming
is. Er liggen nog tweehonderdduizend papyri van vóór de 9^e eeuw te
wachten op ontcijfering, en dan nog is het niet zeker of ze meer licht
werpen op het ontstaan van de islam.
Overtuiging
Dit betekent dat niemand in de discussie zijn/haar gelijk elders kan
halen dan uit de eigen overtuiging. De discussie tussen Hirsi Ali en
haar opponenten is dus nog lang niet afgelopen.