Functionele architectuur van het brein blootgelegd
Een internationaal samenwerkingsverband van hersenonderzoekers
van 35 onderzoekscentra - van de VS tot China - waaronder het
Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC), heeft van meer
dan 1400 gezonde vrijwillers resting-state functionele MRI-data
verzameld en online beschikbaar gesteld voor onderzoek.
PNAS
Het is de grootste functionele MRI-studie van het gezonde brein
die ooit is gedaan.
Het hierop gebaseerde artikel "Toward discovery science of
human brain function" staat deze week online in de Proceedings
of the National Academy of Sciences (PNAS).
Overzicht van netwerken
Resultaat van de studie is een overzicht van netwerken van
functionele connecties tussen verschillende gebieden van het
brein `in rust'. Dit overzicht - uit te breiden met steeds
nieuwe data - opent de weg voor veel nieuw onderzoek dat licht
kan werpen op fundamentele processen die ervoor zorgen dat het
brein gezond blijft of juist ziek wordt.
Onderliggende architectuur
Onderzoekers hebben jaren gedacht dat patronen van
hersenactiviteit sterk variëren van persoon tot persoon. Dit
overzicht toont echter aan dat resting state functionele
netwerken een onderliggende universele architectuur hebben.
Hoewel de basiselementen van deze architectuur voor iedereen
gelijk zijn, zijn subtiele verschillen te zien in de
betrokkenheid van verschillende hersengebieden tussen mannen en
vrouwen en tussen jongeren en ouderen.
Verschillen
`Dat de connectiviteit afneemt naarmate we ouder worden was al
eerder gezien', zegt prof.dr. Serge Rombouts van het LIBC, een
van de auteurs van het artikel. `De sekseverschillen zien we nu
voor het eerst. We kunnen nog helemaal niets zeggen over de
implicaties daarvan voor de werking van de hersenen, maar het
is natuurlijk heel interessant onderzoeksmateriaal.'
Serge Rombouts
Benchmarks
De onderzoekers hebben de data vrij beschikbaar gesteld op een
website die ondersteund wordt door de Amerikaanse National
Institutes of Health Blueprint for Neuroscience Research. Dit
maakt het mogelijk normatieve populatie benchmarks vast te
stellen waarmee patiënten met psychiatrische ziekten of met
verhoogde risico's op psychische aandoeningen of verslaving
vergeleken kunnen worden.
Resting State scans
Resting state fMRI-scans zijn functionele hersenscans van
mensen die in de scanner geen taak hoeven te verrichten zoals
bij `gewone' functionele MRI-scans het geval is. Over het
bestaan van resting state netwerken werd in 1995 voor het eerst
gepubliceerd - door een van de leiders van de huidige studie.
Serge Rombouts introduceerde de resting state fMRI in
Nederland. Hij werkte toen nog aan de VU. Nu is hij directeur
van het LIBC, en doet onderzoek naar connectiviteit in gezonde
en zieke hersenen en naar de werking van geneesmiddelen in het
brein.
Ook de Nijmeegse Radbouduniversiteit is een van de 35 centra
die meededen aan het onderzoek, dat werd geleid door het NYU
Langone Medical Centre en gefinancierd door het Amerikaanse
National Institute on Drug Abuse.
Links
De website van het onderzoek
Het artikel in PNAS
LIBC
Serge Rombouts in de Universitaire Nieuwsbrief
Dr. Serge Rombouts benoemd tot hoogleraar Methods of Cognitive
Neuroimaging (12-01-2010)
Functionele netwerken in gezonde en zieke hersenen (24-11-2009)
Snel medicijnen zien werken in het brein (30-10-2007)
(24 februari 2010/HP)
Nieuwsredactie - 24/02/2010
Universiteit Leiden