Vrije Universiteit Amsterdam
Persbericht
23-02-2010
Effecten van psychotherapie bij depressie overschat
Onderzoekers van de Vrije Universiteit tonen in samenwerking met Zweedse en
Amerikaanse collega's aan dat het effect van psychotherapie bij depressie wordt
overschat. Dat komt hoogstwaarschijnlijk doordat de resultaten van onderzoek naar
deze behandelingen selectief worden gepubliceerd.
Studies die een gunstig effect van een behandeling aantonen hebben veel meer kans
om gepubliceerd te worden dan onderzoeken die geen verschil of zelfs ongunstige
resultaten vinden. Dit verschijnsel wordt `publicatiebias' genoemd. Publicatiebias kan
de schatting van het effect van een behandeling vertekenen, wat van groot belang is
voor de klinische praktijk.
Recent hebben onderzoekers deze publicatiebias voor het eerst aangetoond voor
antidepressiva. De resultaten die zij vonden, geven aan dat de geschatte effectgrootte
van antidepressiva met een derde verminderd moet worden. Zij concluderen dat `er
weinig wetenschappelijk bewijs bestaat dat het voorschrijven van antidepressiva aan
patiënten met een lichte depressie ondersteunt.' Deze conclusie deed veel stof
opwaaien en zorgde ervoor dat nu in een herziene richtlijn wordt aangeraden voor
deze groep patiënten vaker niet-medicamenteuze (psychotherapeutische)
behandelmogelijkheden te bieden. Het gaat hier om een groot aantal patiënten:
volgens het RIVM leed het afgelopen jaar ongeveer één op de 16 volwassenen aan
depressie. 60% van de mensen met een depressie wordt hiervoor behandeld.
Hoewel diverse onderzoeken hebben laten zien dat psychologische interventies
effectief zijn bij de behandeling van depressie bij volwassenen, werd de mogelijke
invloed van publicatiebias daarbij nog niet eerder goed onderzocht. In maart
verschijnt in het British Journal of Psychiatry een studie van Cuijpers e.a. waarin zij
aantonen dat ook voor psychotherapeutische behandeling van depressie bij
volwassenen een dergelijke publicatiebias geldt. Dit kan tot gevolg hebben dat niet
alleen de effecten van antidepressiva, maar ook de effecten van psychotherapie tot nu
toe overschat zijn.
Er wordt vanuit gegaan dat vooral de farmaceutische industrie er baat bij heeft als
negatieve resultaten van onderzoek naar antidepressiva niet gepubliceerd worden.
Deze studie wijst erop dat wellicht ook psychotherapie onderzoekers er belang bij
kunnen hebben als vooral de positieve resultaten van psychotherapie worden
gepubliceerd. Daarnaast zijn waarschijnlijk ook redacties van tijdschriften deels
verantwoordelijk voor de publicatiebias.
Cuijpers e.a. onderzochten 1036 wetenschappelijke artikelen over
psychotherapeutische behandeling van depressie bij volwassenen. Zij concluderen dat
door de publicatiebias deze behandeling van depressie bij volwassen niet zo effectief
lijkt te zijn als vaak wordt aangenomen en pleiten voor onderzoek naar nieuwe, betere
behandelvormen voor depressie.