ChristenUnie
Vragen en antwoorden over de val van het kabinet
zaterdag 20 februari 2010 19:30 Een kabinet valt over een besluit dat
nog niet genomen wordt. Hoe kan dat? Veelgestelde vragen en
antwoorden.
Waarom is het kabinet gevallen?
Omdat de PvdA-ministers reeds deze week als kabinetsbesluit naar
buiten wilden brengen dat de laatste Nederlandse militair eind dit
jaar uit Uruzgan vertrokken is. Dit jaar loopt de huidige missie in
Afghanistan hoe dan ook ten einde. Over een vervolg is nog niets
besloten, maar de PvdA eiste deze week al de garantie dat een vervolg
in dezelfde Afghaanse provincie, Uruzgan, geen optie meer is.
Wat is de rol van vice-premier Bos hierin?
Afgelopen woensdag eiste hij dat de ministerraad reeds deze week een
besluit zou nemen. Door het standpunt van de PvdA-ministers zo
openlijk te etaleren (ook in het debat van donderdagavond) doorbrak
hij de regel dat een kabinet met één mond spreekt. De Tweede
Kamerfractie van de PvdA had alle vrijheid om haar mening te
verkondigen, maar ministers horen namens het kabinet te spreken.
Waarom blijven de ChristenUnie-bewindslieden zitten?
Omdat het helemaal niet nodig was deze week al een besluit te nemen.
Weliswaar was het deze vrijdag de laatste reguliere ministerraad vóór
het krokusreces en dus vóór 1 maart, maar als het nodig is kunnen er
ook tijdens het reces vergaderingen van de ministerraad bijeengeroepen
worden.
De ChristenUnie wilde toch ook geen verlenging in Uruzgan?
Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft in september vorig jaar al
een motie aangenomen van ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind en zijn
PvdA-collega Martijn van Dam. Daarin staat dat de regering bij een
besluit over nieuwe inzet van Nederlandse militairen in Afghanistan
`nadrukkelijk rekening moet houden' met eerder gedane beloften en
toezeggingen: eind 2010 is de laatste militair weg uit Uruzgan. Maar
in het dictum (de opdracht) van de motie werd de eigen, primaire
verantwoordelijkheid van het kabinet benadrukt. Het kabinet kreeg
destijds tot 1 maart 2010 de tijd om met een voorstel voor een vervolg
te komen. Die deadline is nog niet verstreken.
Als de ChristenUnie net als de PvdA een definitief vertrek uit Uruzgan
wil, waarom gaan dan juist deze twee partijen uiteen en blijven we
achter in een coalitie met het CDA?
Omdat de ChristenUnie in de motie Voordewind en alle debatten die
daarna nog gevoerd zijn, heeft vastgehouden aan het oude adagium: de
regering regeert, de Kamer controleert. Zo lang het kabinet nog
studeert op verschillende opties voor een vervolg op de Taskforce
Uruzgan, past het de Tweede Kamer niet om een besluit daarover -
positief of negatief - te dicteren. De ChristenUnie heeft in de motie
Voordewind een duidelijk signaal afgegeven, maar liet de
verantwoordelijkheid liggen waar ze hoort: bij het kabinet. In de
recente debatten over de besluitvorming, zeven jaar geleden, over de
Nederlandse betrokkenheid bij de inval in Irak, is eens te meer
benadrukt hoe belangrijk het is dat Kamer en kabinet zich aan hun
rolverdeling houden.
De ChristenUnie heeft de afgelopen drie jaar in de coalitie vaak een
brugfunctie vervuld tussen CDA en PvdA. Waarom kon dat nu niet?
Ook tijdens de finale ministerraad hebben de ChristenUnie-ministers
tot het laatst geprobeerd de PvdA-collega's binnenboord te houden. Er
lag aan het einde een besluittekst ter tafel die erop neerkwam dat
het kabinet in de lijn met eerdere besluiten van de ministerraad (toen
de ministers, ook van de PvdA, nog alle opties openlieten, dus ook in
Uruzgan), nu aan de verantwoordelijke ministers zou vragen om vóór 1
maart te komen met een voorstel dat op steun van het kabinet zou
kunnen rekenen. Omdat inmiddels wel duidelijk was dat de
PvdA-bewindslieden nooit een vervolgmissie in Uruzgan zouden steunen,
werd hiermee in feite besloten dat er een vervolg buiten Uruzgan moest
komen. De minister van Defensie, Van Middelkoop, zag dat als een
begaanbare weg en wilde zich daarvoor tot het uiterste inspannen.
Waarom heeft het kabinet eigenlijk zo lang gestudeerd op opties bínnen
Uruzgan, terwijl een meerderheid van de Kamer iets anders wenste?
Omdat het kabinet niet alleen met de politieke wensen in Nederland te
rekenen heeft, maar ook met internationale en militaire belangen; met
wat verantwoord en veilig is bijvoorbeeld. Een kleine trainingsmissie
in Uruzgan, met veel minder mensen dan nu, zou aan die criteria kunnen
voldoen.
Hebben de Tweede Kamerfractie en de ministers van de ChristenUnie al
die maanden tegenover elkaar gestaan?
Allerminst, maar Kamerleden en bewindslieden hebben wel een
verschillende verantwoordelijkheid. Zeker de minister van Defensie zit
niet in het kabinet om allereerst partijbelangen te verdedigen, maar
om te zoeken wat goed is voor heel Nederland, voor de Afghanen en niet
in de laatste plaats ook voor de krijgsmacht. De regering regeert, de
Kamer controleert, dus als het kabinet met een overtuigend voorstel
was gekomen voor een kleine trainingsmissie in de Uruzgan, dan had de
Tweede Kamerfractie daar niet op een vooringenomen en dogmatische,
maar op een kritisch controlerende wijze naar gekeken. Tegelijk hebben
de ministers ook rekening te houden met de politieke realiteit: is er
draagvlak in de ministerraad en vervolgens ook in de Kamer. Binnen het
kabinet was zeker na het debat van donderdagavond zonneklaar dat een
voorstel voor nieuwe militaire inzet in Uruzgan kansloos was.
Waarom heeft de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie zich reeds in
september vorig jaar tegen verlenging in Uruzgan gekeerd?
Omdat de fractie vond dat het kabinet moest handelen in lijn met de
verwachtingen die waren gewekt bij de krijgsmacht, de bevolking en de
Tweede Kamer. Ook moest er rekening gehouden worden met de spankracht
van de krijgsmacht die na een periode van twee jaar en daarna nog eens
een verlenging van twee jaar een enorme krachtsinspanning heeft
geleverd. De fractie overwoog daarbij dat (militaire) betrokkenheid
van Nederland bij Afghanistan ook op andere wijze dan via een
verlenging zou kunnen worden vormgegeven.
Wat heeft fractievoorzitter Arie Slob daarover deze week gezegd in de
Kamer?
,,Mijn fractie verzoekt de regering over de militaire missie in
Afghanistan om zich te houden aan de eerder gemaakte afspraken met en
de uitspraken van de Kamer. ....(zoals) de breed ondersteunde
motie-Voordewind/Van Dam. Daarin staat dat het kabinet conform de
artikel 100-procedure een eigen verantwoordelijkheid draagt voor het
nemen van besluiten die tot doel hebben, over te gaan tot het
uitzenden van militairen. Dat past in de verhouding tussen de regering
en de Kamer. In die motie wordt de regering verzocht om bij het nemen
van een besluit nadrukkelijk rekening te houden met de wens van onder
andere mijn fractie. Die wens houdt in dat vóór 1 december 2010 alle
Nederlandse militairen uit Uruzgan moeten worden teruggetrokken en dat
Nederland geen nieuwe missie in Uruzgan op zich neemt.''
Wat gebeurt er nu de PvdA-ministers hun ontslag hebben aangeboden aan
Hare Majesteit?
Dat hangt mede af van de adviezen die de Koningin aanstaande maandag
van diverse adviseurs krijgt. Zij moet allereerst beslissen of ze het
ontslagverzoek van de PvdA-bewindslieden aanvaardt. Daarna moeten de
vrijgevallen posten worden opgevuld; dat kan door zittende
bewindslieden van CDA en ChristenUnie meer dan één portefeuille te
laten beheren. Veel kan er niet geregeerd worden de komende maanden:
het interimkabinet dat overblijft na het vertrek van de PvdA-collega's
moet vooral zorgen dat er binnen drie maanden verkiezingen worden
gehouden. Daarnaast kan het geen ingrijpende, controversiële
voorstellen doen in de Tweede Kamer.
Tags