Start sanering Dordtse Biesbosch
Toespraak | 08-02-2010 | Staatssecretaris Tineke Huizinga-Heringa
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
De Biesbosch heeft voor mensen die van natuur en stilte houden een
grote aantrekkingskracht. Het landschap is mooi en bijzonder. Dit is
ook een plek met een indrukwekkende geschiedenis. En daarmee is deze
omgeving de stille getuige van de al vele eeuwen durende worsteling
van ons land met het water.
Voor de Sint-Elisabethsvloed van 1421 moet dit een gebied zijn geweest
dat te vergelijken was met de Krimpenerwaard of de Alblasserwaard. Een
streek van landbouw, turf- en zoutwinning. Een welvarend gebied met
veel water en boerendorpjes aan de rivier. Daar kwam met de
Sint-Elisabethsvloed in één keer een einde aan. Toen veranderde de
Groote of Zuidhollandsche Waard in één nacht in een grote binnenzee.
De dijk die het gebied al anderhalve eeuw omringde, brak door in het
zuidwesten, ongeveer waar nu de Moerdijkbruggen liggen. Het water
slokte zestien dorpen op.
Dat is heel lang geleden, maar die geschiedenis wortelt in het heden.
Veel Nederlanders hebben het nog vaak over de Watersnoodramp van 1953.
De Biesbosch herinnert ons eraan dat ons land ook daarvoor vaak is
getroffen door de verwoestende kracht van het water.
Nederland heeft nou eenmaal een kwetsbare ligging tussen zee en
rivier. Als we ons niet zouden voorbereiden op de gevolgen van
klimaatverandering, dan zou de geschiedenis zich wéér herhalen. Dat
mag niet gebeuren. Daarom heb ik het Deltaprogramma in gang gezet.
Daarmee kijken we honderd jaar vooruit en gaan we Nederland veilig
inrichten, voor nu en voor de toekomst.
Het ontwerp voor de Deltawet is klaar voor behandeling door de Tweede
Kamer. En vorige week is de deltacommissaris, Wim Kuijken, officieel
begonnen. En hij zal ook u bij het werk aan het Deltaprogramma
betrekken. Want het Deltaprogramma is van ons allemaal.
Daarmee zorgen we voor veiligheid voor de inwoners en de inboedel van
ons land. Zo beschermen we ook een waardevolle omgeving als deze af
tegen de gevolgen van klimaatverandering. Het zou doodzonde zijn om de
Biesbosch wél te saneren, maar niet afdoende te beschermen.
De Biesbosch is een fraai voorbeeld van hoe mensen de natuur een
handje hebben geholpen het aanzien van een gebied te bepalen. Zo was
er grote invloed van de rivier de Nieuwe Merwede, die de grens tussen
de Zuid-Hollandse en Brabantse Biesbosch vormt. Die werd in 1860
uitgegraven om de afwatering van rivierwater beheersbaar te maken.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw volgde nóg een rigoureuze
ingreep in het landschap: de aanleg van de Haringvlietsluizen. Toen
ging het ook al om waterveiligheid, want de Haringvlietsluizen maken
deel uit van de Deltawerken. En daarmee verdween eb en vloed
grotendeels uit de Biesbosch.
Vandaag beginnen we met de sanering van de Dordtse Biesbosch. Je zou
kunnen zeggen dat we ons hier op buitenlandse grond bevinden, want het
slib uit de Biesbosch is komen aanspoelen uit de Alpen en het Duitse
middelgebergte. Dat ging vele eeuwen goed, totdat onze buurlanden en
wij zelf net zo goed, afval op de rivier begonnen te lozen. Inmiddels
hebben we de oorzaak van die vervuiling weg weten te nemen met
internationale afspraken volgens de Europese kaderrichtlijn water. Nu
nog de grote schoonmaak. Daarmee dienen we ook de Europese
doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water.
Rijkswaterstaat laat 600.000 kuub grond weghalen en afvoeren naar het
baggerspeciedepot in het Hollandsch Diep. Die hoeveelheid is genoeg.
We hoeven gelukkig niet de héle Biesbosch leeg te baggeren. Nog
afgezien van de kosten, zou dat grote gevolgen hebben voor de rust en
de natuur in dit gebied. Het is niet nodig, omdat het sediment van
vandaag veel schoner is dan het slib van dertig, veertig jaar geleden.
Daardoor is gelukkig het zelfreinigend vermogen van de Biesbosch sterk
toegenomen.
Er is al veel ervaring opgedaan met dit soort projecten, bij voorbeeld
bij de sanering van de Sliedrechtse Biesbosch. Daarbij bleek zowel de
moeizame financiering als de ingewikkelde regelgeving vertragend te
werken.. Nu staan we er veel beter voor. In december is de nieuwe
Waterwet van kracht geworden waardoor veel rompslomp achterwege kan
blijven. Samen met het besluit Bodemkwaliteit ligt er een prima basis
om projecten als dit voortvarend ter hand te nemen.
De bodem wordt straks afgedekt met schone grond uit de polder Jonge
Neele Ruigt, in de Sliedrechtse Biesbosch. Dat spaart zowel tijd als
kosten voor beide projecten. Rijkswaterstaat richt in opdracht van de
provincie Zuid-Holland deze polder vervolgens opnieuw in volgens het
programma Deltanatuur.
Dames en heren,
De sanering van de Biesbosch is er één in een stevige rij
waterbouwkundige projecten die ik in deze kabinetsperiode afrond of
begin. Daarmee werk ik samen met Rijkswaterstaat en regionale
overheden hard aan de waterveiligheid, aan voldoende en schoon water
en aan goed onderhouden vaarwegen en binnenhavens, waarmee we vooruit
kunnen. Het zal hier even wat minder vredig zijn, maar het is de
moeite meer dan waard. Als de grote schoonmaak voorbij is, dan komt
het bijzondere landschap van de Dordtse Biesbosch meer tot z'n recht
dan ooit tevoren. Een gebied dat het waard is om schoon en veilig te
houden.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat