Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Bestuurlijke conferentie Sneller & Beter

Toespraak | 08-02-2010 | Minister Camiel Eurlings

Alleen de uitgesproken tekst geldt.

Dames en heren,

Het langste aquaduct uit de Romeinse oudheid - de Aqua Marcia (91 kilometer) - kwam in een tijdsbestek van vier jaar tot stand. Dankzij dat ambitieuze project kreeg de snel groeiende bevolking van Rome in 140 v. Chr. de beschikking over voldoende drinkwater van goede kwaliteit.

Shanghai Pudong Airport, de hypermoderne derde luchthaven van China, kwam binnen negen jaar gereed. En dan bedoel ik de complete periode van de allereerste ideeën tot aan de opening in oktober 1999.

En wij?

Bij ons kan het nemen van een besluit over een stukje weg van 7 kilometer 49 jaar duren. Bijna een halve eeuw stilstand. Letterlijk.

Wij zijn geen Romeinen en geen Chinezen.
Wij zijn polderaars.
Dat zit in onze genen.
En de implicaties daarvan voor ruimte en infrastructuur zijn vandaag uitgebreid aan bod gekomen.

Ik citeer uit het rapport van de commissie-Elverding van april 2008: "De behoefte in onze consensuscultuur om het bijna onverenigbare toch te verenigen, strandt in veel gevallen op bestuurlijk en politiek onvermogen om besluiten te nemen en een eenmaal genomen besluit ook door te zetten."

Met andere woorden: de overheid als deel van het probleem, en niet als aanjager van oplossingen.

De minister-president sprak vorige maand van een `proceduremoeras'. Bij gebrek aan strakke procedures en duidelijkheid was ons land een drassig toernooiveld geworden waar duurbetaalde juristen elkaar met pakken papier om de oren slaan. Een onhoudbare situatie.

Vanmiddag werd duidelijk dat u allen in uw regio of gemeente werkt aan het doorbreken van impasses. Aan sneller en beter besluiten. Dat is keihard nodig.

Want "lange procedures en besluiteloosheid leiden tot kwaliteitsverlies, zowel voor de economie als voor de leefomgeving". Ook dat zijn woorden uit het rapport-Elverding.

Kwaliteit en snelheid zijn bij uitstek eigenschappen waarvan wij het als hoogontwikkeld land met zijn kritische burgers en internationale ambities moeten hebben.

Deze discussie raakt dan ook aan ons hart.
En ik vind het fantastisch dat u vanmiddag uit alle windstreken hierheen bent gekomen om ervaringen te delen en successen en hindernissen te bespreken.

Beste mensen, als iets me opvalt uit de discussie, dan is het dat we samen op de goede weg zijn. Het gaat om een complexe systeemverandering. Om een andere manier van denken, organiseren en samenwerken. Een andere besliscultuur, met een vroegtijdige brede participatie. Ook al is het niet gemakkelijk, we zijn bezig Nederland weer in beweging te brengen.


· Neem Maasvlakte 2, in combinatie met de aanleg van nieuwe natuur in het Rotterdamse . De aanleg is inmiddels in volle gang.

· Neem de Zuidelijke ring Groningen. De aanpak à la Elverding met een brede verkenning vooraf en een helder bestuurlijk besluit, werpt vruchten af.

· Eerder vandaag was ik in Zwolle. De N35 Zwolle-Wijthmen is al vele jaren een knelpunt in de regio. De provincie Overijssel heeft de verkenning "sneller & beter" aangepakt, met als resultaat dat we nu met één breed gedragen voorkeursbeslissing de Planstudie ingaan. Duidelijkheid en daadkracht. Een prima voorbeeld.

We hebben vandaag de voorwaarden besproken die cruciaal zijn voor succes.

Ten eerste: strakkere procedures. Een kernpunt van Elverding. Onder anderen Alexander Rinnooy Kan heeft erop gewezen dat vertraging vaak te wijten is aan overheden die tegen elkaar in werken, in plaats van gelijk op.

Ingewikkelde regels leiden tot een juridisering van besluitvorming. Maar Nederland schiet niets op bij overheden die juridische procedures tegen elkaar voeren en elkaar zo in de houdgreep houden. Met een andere opzet van besluitvorming, met strakkere procedures en met een vermindering van vergunningen en onderzoekslast, kunnen we er samen voor zorgen dat er eindelijk oplossingen komen voor urgente knelpunten. Want dáár gaat het om.
Dat mensen vlot en veilig naar hun werk en weer thuis kunnen komen. Dat het goed wonen en werken is en blijft in onze steden en dorpen. Dat onze mainports vooruit kunnen.

Een tweede succesfactor is: werken vanuit één samenhangende visie op een gebied. Wèg van het `hullie en zullie-denken'. Wat nodig is, is een goed samenspel tussen rijk en regio. Dat zit ingebakken in de gebiedsagenda's waarover Jacqueline Cramer heeft gesproken. Maar ook in bijvoorbeeld Randstad Urgent (mede dankzij de bestuurlijke duo's).

Ik hoor het graag van u als u mogelijkheden ziet tot verdere verbetering. Tussen de Haagse departementen, maar ook tussen rijk en regio. Ik sta open voor goede ideeën.

Ten derde: een brede verkenning vooraf is cruciaal om een goed en helder besluit te kunnen nemen. We zij het eens over het principe. Investeer vooraf in participatie. Richt de energie van burgers, ondernemers en organisaties op het meedenken over oplossingen, in plaats van op het tegenhouden van beslissingen. Dat leidt uiteindelijk sneller tot betere resultaten.

De laatste jaren doen we steeds meer ervaring op met deze nieuwe manier van werken. Dat is elke keer een avontuur. Een standaardaanpak is er niet, want participatie is maatwerk. Daarom is het zo belangrijk kennis en voorbeelden uit de praktijk uit te wisselen. Deze conferentie was daar een voorbeeld van.

Het is van belang dat we schouder aan schouder blijven optrekken. Terwijl u in de regio werkt aan versnelling, werken wij in Den Haag aan strakkere procedures en de wettelijke verankering van `Sneller en Beter'.

Terecht verwacht u van ons dat we doorpakken. Met de spoedaanpak Wegen, met de Crisis- en herstelwet èn met de wijziging van de Tracéwet.

De gewijzigde Tracéwet ligt nu bij de Raad van State. Ik verwacht het advies van de Raad eind deze maand te ontvangen en hoop het voorstel in het vroege voorjaar naar de Kamer te kunnen sturen.

Daarmee leggen we een wettelijk fundament onder Sneller & Beter.

Overigens kijken we bij de wijziging van de Tracéwet niet alleen naar de rijksinfrastructuur. Zo willen we bij die wijziging ook voor provinciale wegenprojecten regelen dat onderzoeksgegevens ten minste twee jaar houdbaar zijn.

Het mooie is: we hoeven niet te wachten tot de aangepaste wetgeving van kracht wordt. Sneller & Beter kan nu al. Laten we de kansen die er zijn grijpen. Ik zie voor een aantal projecten goede mogelijkheden om te versnellen door de uitwerking nu al zoveel mogelijk volgens de nieuwe wetgeving vorm te geven. Dan denk ik onder meer aan de Verkenning Haaglanden, de Ring Utrecht, Rotterdam Vooruit, de verkenning A15 en de verkenning Holland Rijnland.

Beste mensen, ik leen graag de woorden van bestuurskundige Pieter Tops: `Samen praten is mooi, maar samen doen is beter'.

Laten we elkaar scherp houden.

Tot slot zou ik graag René van Diessen willen feliciteren met zijn benoeming vorige week tot gedeputeerde Financiën en Verkeer en Vervoer van Flevoland. Een prachtige job!
René, ik weet dat je al ruime ervaring in bestuurlijk Nederland hebt, o.a. als wethouder in Tilburg en gedeputeerde in Gelderland. Niettemin zou ik jou aan de start van je nieuwe prachtbaan dit kloeke magazine over participatie bij ruimtelijke projecten willen aanbieden. Een aantal van u heeft daar een bijdrage aan geleverd. Voor u allen is een exemplaar beschikbaar.

Dank u wel voor uw participatie vandaag. Tot spoedig ziens!