Rijksvoorlichtingsdienst
WRR: conferentie met als thema "Policy challenges of behavioral science research"
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en het Tilburg Institute for Behavioral Economics Research (TIBER) organiseren in samenwerking met Netspar en het Ministerie van Financiën op donderdag 11 februari a.s. een conferentie in Den Haag met als thema:
Policy challenges of behavioral science research
De homo economicus is misschien dood, maar de mens van vlees en bloed is springlevend. En deze mens moet elke dag afwegingen maken en tot keuzes komen. Beleidsmakers willen burgers in staat stellen die keuzes weloverwogen te maken. Ook willen ze op sommige terreinen mensen aansporen hun gedrag te veranderen - in het belang van de individuele burger nu en in de toekomst en in het belang van de toekomst van de wereld hier en elders. In hun pogingen om beleid te ontwerpen dat mensen helpt in hun keuzes steunen beleidsmakers vaak op het rationele keuzemodel. Misschien niet omdat ze denken dat dit model klopt, maar bij een verondersteld 'gebrek aan beter'. Dankzij moderne ontwikkelingen in de gedragswetenschappen beginnen echter de contouren van een bruikbaar beleidsalternatief voor het rationele keuzemodel zich af te tekenen. In hoeverre biedt dit kansen om gedrag op relatief eenvoudige manieren te beïnvloeden - zonder dwang en zonder kostbare maatregelen en met respect voor rechtvaardigheid, gelijkheid en menselijke waardigheid? Kennis hierover is des te belangrijker in een wereld waarin er steeds meer risico en keuzemogelijkheden bij de individuele burger terechtkomen. Waarin blijkt dat we daar niet altijd even gemakkelijk mee om kunnen gaan - denk aan onze financiële planning, onze levensstijl, de manier waarop we omgaan met de planeet. Deze conferentie beoogt de relevante kennis toegankelijk maken. Internationale topwetenschappers (tevens begenadigde sprekers) bieden een overzicht van de wetenschappelijke kennis op hun terrein, met de nadruk op implicaties voor beleid. Er wordt een expliciet verband gelegd met Nederlandse beleidsdossiers, waaronder gezondheidsgerelateerd gedrag, prosociaal gedrag (waaronder energiegebruik) en omgaan met geld. Een slotpanel bediscussieert de (on)mogelijkheden van het benutten van deze kennis voor beleid in Nederland anno 2010 (en verder).
Programma
09.15 Opening door Diederik Stapel
Diederik Stapel is hoogleraar consumentenwetenschap aan de Universiteit van Tilburg en directeur van TIBER
09.30 Barry Schwartz: 'The Paradox of Choice: Why More Is Less'
In westerse samenlevingen wordt er doorgaans van uitgegaan dat mensen beter af zijn naarmate zij meer keuze hebben. Recent onderzoek maakt echter duidelijk dat deze aanname niet klopt. Schwartz zal uiteenzetten dat teveel keuze kan leiden tot verlamming, verkeerde beslissingen en ontevredenheid. Aan beleidsmakers de taak een juiste balans te vinden: een situatie waarin mensen voordeel kunnen halen uit keuzevrijheid zonder last te hebben van keuzeovervloed.
Barry Schwartz is Dorwin Cartwright Professor of Social Theory and Social Action aan Swarthmore College
10.15 Robert Cialdini: 'Using Social Norms to Produce Socially Desirable Action'
Hoewel informatie over sociale normen (wat de meeste mensen doen en goedkeuren of afkeuren) een sterke invloed heeft op gedrag, wordt dit gegeven weinig toegepast in overheidscampagnes. Bovendien, als deze kennis wel wordt toegepast, gebeurt dat vaak op de verkeerde manier. Cialdini zal in zijn lezing laten zien hoe het beter kan.
Robert Cialdini is Regents Professor of Psychology and Marketing aan Arizona State University.
11.00 Pauze
11.30 Max Bazerman: 'Bounded Ethicality: Implications for Wise Policy'
Bounded ethicality verwijst naar de systematische en voorspelbare wijze waarop mensen zonder het zich te realiseren onethisch handelen. Bazerman zal uitleggen dat veel van de gedragsproblemen waarmee de samenleving wordt geconfronteerd (en die om regulering en nieuw beleid vragen) ontstaan zonder dat het individu zich bewust is van zijn misdragingen. Ook zal hij ingaan op de implicaties van bounded ethicality voor verstandige beleidsontwikkeling.
Max Bazerman is Jesse Isidor Straus Professor of Business Administration aan Harvard Business School.
12.15 Eldar Shafir: 'Behaviorally Informed Policy Design for the Poor'
Shafir zal een aantal fundamentele inzichten uit onderzoek naar keuzegedrag onder de loep nemen, en de spanning bespreken tussen enerzijds empirische bevindingen en anderzijds het mensbeeld dat leidend is in de sociale wetenschappen en de beleidswereld. In het bijzonder zal hij ingaan op onderzoek naar keuzes in de context van armoede, en op de betekenis van dit onderzoek voor regulering en beleidsontwikkeling.
Eldar Shafir is William Stewart Tod Professor of Psychology and Public Affairs aan Princeton University.
13.00 Lunch
14.00 David Laibson: 'How to measure people's preferences'
Regelmatig stemmen onze onthulde voorkeuren (wat we doen) niet overeen met onze normatieve voorkeuren (wat we zouden willen doen). Dit impliceert dat er ruimte is om door gerichte interventies het individuele welzijn van mensen verhogen. Daarvoor is echter wel vereist dat beleidsmakers weten wat mensen zouden willen doen. Laibson zal bespreken onder welke omstandigheden gedrag en voorkeuren systematisch uiteenlopen, en hoe uit gedrag kan worden afgeleid wat iemands normatieve voorkeuren zijn.
David Laibson is hoogleraar Economie aan Harvard University.
14.45 Zvi Bodie: 'Rational Financial Rules for Irrational People'
Financiële risico's en verantwoordelijkheden komen in toenemende mate bij doorsnee burgers terecht. Het is een illusie te denken dat financiële educatie mensen ertoe in staat stelt optimale financiële keuzes te maken. De irrationaliteit van mensen zoals aangetoond door de gedragswetenschappen, en de complexiteit van financiële planning, vragen om een andere aanpak. Deze lezing gaat in op de rol van overheid en andere instituties in het faciliteren van klantvriendelijke innovaties.
Zvi Bodie is Norman and Adele Barron Professor of Management aan Boston University.
15.30 Pauze
16.00 Henriëtte Prast: 'Behavioral policy challenges for the Netherlands'
Deze lezing gaat over de uitdagingen die de gedragseconomie biedt voor beleidsmakers in Nederland. De centrale thema's in deze lezing zijn gezondheidsgerelateerd gedrag, persoonlijke financiële planning en prosociaal gedrag. Wat betekent gedragseconomische kennis voor de beoordeling van huidig beleid in Nederland, en welke uitdagingen en valkuilen zij er voor alternatief beleid?
Henriëtte Prast is hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
16.45 Paneldebat onder leiding van Frank Kalshoven.
Andere panelleden zijn onder andere Martin van Rijn (CEO PGGM), Henk Smid (ZonMW) en Lans Bovenberg (Netspar)
17.45 Afsluiting door Diederik Stapel
18.00 - 18.45 borrel
Noot voor redacties (