Partij van de Arbeid

Den Haag, 10 februari 2010

Bijdrage lid Depla (PvdA) aan AO zwakke mbo-opleidingen

Gesproken woord geldt!

Voorzitter
Vorige week was ik aanwezig bij de uitreiking van de prijs voor het beste leerbedrijf en de beste praktijkopleider in het mbo. Mooie voorbeelden van hoe goed beroepsonderwijs in ons land kan zijn. Door goede samenwerking tussen bedrijfsleven en beroepsonderwijs is de jeugdwerkloosheid in ons land zo laag tov andere landen in Europa.

Maar diezelfde dag kwam ook de minder mooie kant van het mbo in het nieuws,. Opleidingen die zeer slecht onderwijs geven. Eigenlijk te gek voor woorden. Duizenden studenten krijgen een onverantwoord slechte opleiding. En de opleidingen, docenten, studenten die het wel goed doen hebben er daar ook veel last van. Want het beeld is: het beroepsonderwijs deugt niet.

Als dit bij ziekenhuizen gebeuren zouden we stevig ingrijpen: sluiten van de Operatiekamer. Maar het beroepsonderwijs gaat ook over leven en dood, op de arbeidsmarkt weliswaar of in het vervolgonderwijs. Maar ook van groot belang voor de toekomst van deze jongeren. Iedereen telt mee, dus ook deze studenten hebben recht op goed onderwijs.

Goed dat deze opleidingen openbaar zijn gemaakt. Dan is iedereen duidelijk welke opleidingen slecht zijn. Dan is duidelijk welke directie daar op aangesproken moet worden en wie er in actie moet komen. En als de opleiding niet snel verbetert dan moet hij wat ons betreft dicht. Het is nl onverantwoord om lang les te krijgen op zo'n zeer zwakke opleiding. Daarom de vraag aan de staatssecretaris welke instrumenten heeft zij ter beschikking om zeer zwakke opleidingen te sluiten als ze onvoldoende blijven presteren? Hoe lang accepteren we dat een opleiding zeer zwak is voordat hij gesloten wordt? Wat de Pvda betreft maar één jaar. Als een school zwak is er op af. Afspraken maken met directie. Als de school dan zeer zwak wordt en er geen zicht is op verbetering de opleiding sluiten. Als het minder beroerd is extra toezicht en een buitenboordmotor die management mee helpt. Graag uw reactie. En hoe worden de studenten geholpen die het slachtoffer zijn geworden van een zeer zwakke opleiding ?

Voorzitter
Er is echter meer aan de hand. Als je opleiding niet zwak is wil dat niet zeggen dat het onderwijs op orde is. Zo krijgen bij ROC Midden Nederland op een kappersopleiding de eerstejaars nog geen Nederlands. Er kunnen geen docenten aangenomen worden omdat daar geen ruimte voor is binnen de personeelsformatie. Eerst moeten kappers en schoonheidsspecialisten weg voordat docenten Nederlands kunnen worden aangenomen. Of de jongen die ik afgelopen zomer op een opleiding van ROC ASA sprak. Hij kreeg geen Engels en kon daardoor niet verder. Nu ruim een half jaar later. Nog steeds krijgt hij geen Engels. Lerarentekort zou je zeggen. Maar na enig zoeken blijkt dat de opleiding voor die locatie geen vacatures heeft. Het meest ernstige vind ik dat tijdens ons eerste gesprek de bovenschoolse manager er bij was. Je zou verwachten. Die komt in actie. Maar het tegendeel lijkt op het eerste gezicht het geval. Dit soort directeuren moet direct worden aangesproken. Niet nog meer regels. Regels waar ook de opleidingen last van hebben die het wel goed voor elkaar hebben. Wat gaat de staatssecretaris doen om er voor te zorgen dat dit soort directies hun verantwoordelijkheid neemt? Krijgt u ook signalen dat Nederlands en Engels vaak niet ingeroosterd is. Hoe komt dat? En hoe kan je niet zwak zijn als je geen Engels en Nederlands geeft? Heeft de inspectie dit nooit opgemerkt? We hebben niet voor niks extra geld beschikbaar gesteld voor taal. Die 50 miljoen is structureel. Ik krijg nu van scholen te horen dat het geld incidenteel is toegezegd. Graag toezegging dat dit structureel geld is zoals vastgelegd in het amendement. Ook hoor ik van docenten dat 1/3 van dit geld wordt afgeroomd voor de overhead op een roc. Vind je het gek dat er dan geen geld voor leerkrachten is.

Voorzitter
Natuurlijk hebben ROC's een zware taak. Ze moeten ook studenten opleiden die zonder diploma binnen komen. Of jongeren die vooral zorg nodig hebben of jongeren die vanwege de studiebeurs naar school komen. Deze zware opgave is echter geen argument om de vele klachten te nuanceren. Toen ik afgelopen zomer met Ahmed Marcoush op een van de opleidingen van de Amarantisgroep kwam om met jongeren te spreken die met de leerplicht te maken hadden gekregen dachten we vooral jongeren aan te treffen die thuis veel problemen hadden. Maar dat was niet het geval. Het waren jongeren die of te weinig les hadden gekregen of te weinig structuur. Onder het motto van zelfwerkzaamheid moesten ze het zelf maar uitzoeken. Het gevolg van dit te weinig uitdagende onderwijs was dat jongeren afhaakte. Dat staat niet op zichzelf . Uit de JOB-monitor blijkt keer op keer meer mbo-studenten , ook op het laagste niveau, hun opleiding te licht vinden dan te zwaar. Schooluitval wordt succesvol teruggedrongen als het onderwijs en de stage op orde zijn.

Voorzitter , we moeten van die minimalistische vijfjes cultuur af. Onze mbo-ers verdienen dat we de lat hoger leggen. Die 850 uur is echt het minimum. Je ziet het goede opleidingen geven meer uren. Het kan dus wel. Maar 17% van de opleidingen haalt die norm niet eens. Dus doorgaan met sanctioneren en aanspreken van directies die die norm niet halen. Die directies die het niet op orde hebben moeten niet , zoals nu, duiken maar zich publiekelijk verantwoorden. Je kan met 3 dagen in de week ook de 850 uren norm halen. Een voltijdsopleiding moet voltijd zijn en niet 3 dagen. Is dat binnen de bestaande regels mogelijk om 3 dagen onderwijs te geven? Om kosten te drukken wordt op sommige opleidingen het aandeel onderwijs verlaagd en het aandeel stage verder opgehoogd. Wij hebben bij behandeling van de 850 uren normenwet in 2008 niet voor niks gevraagd de wet in 2010 te evalueren om te kijken of in de praktijk de norm niet teveel een wassen neus blijkt te zijn. We willen voldoende onderwijs en voldoende begeleiding maar ook geen ophokuren. De PvdA neigt erna om de eisen aan stageuren aan te scherpen. Maar door die eisen aan te scherpen vallen we ook de opleidingen die prima onderzoek onderwijs geven lastig met nieuwe regels. Wanneer krijgen we de evaluatie van de 850 uren norm zodat we die zorgvuldig kunnen verbeteren zonder dat we de opleidingen die prima onderwijs verzorgen weer lastig vallen met nieuwe normen en verantwoordingsplichten?

Goed onderwijs staat of valt met goede docenten en praktijkbegeleiders. Ze moeten bevoegd zijn , hun vak up to date houden. Daarvoor is het actieplan leraren ook voor het mbo. Hoe staat het met de functiemix. Uit de cijfers blijkt dat scholen tussen de 42% en 19% besteden aan overhead. Waar komen die verschillen vandaan. Want het geld moet bij het onderwijs terecht komen. Het is verleidelijk om landelijke maxima voor de overhead vast te leggen. Maar het nadeel is dat we de opleidingen die het prima voor me kaar hebben dan weer verplichten boekhouders aan te stellen om dit bij te houden. Daarom niet meer nieuwe regels maar ter verantwoording roepen van directies en colleges van besturen die geen uitmuntend onderwijs verzorgen. Zij moeten met de billen bloot. Want iedereen telt mee, dus iedereen heeft recht op goed onderwijs.

Persvoorlichting Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid Plein 2
Postbus 20018
2500 EA Den Haag