Rechtmatigheid EU-uitgaven verbeterd, maar inzicht in effecten beperkt
10/02/2010 13:04
Algemene Rekenkamer
Onduidelijk of doelen bestrijding namaakgoederen worden gehaald.
Met kleine stappen verbetert de rechtmatigheid en de verantwoording over de besteding van Europese gelden. Het inzicht in hoe de gelden in de EU-lidstaten worden besteed neemt echter nauwelijks toe, zo signaleert de Algemene Rekenkamer in het EU-trendrapport 2010. Ook het inzicht in de effectiviteit van beleid blijft beperkt, bijvoorbeeld op het gebied van de Europese en nationale bestrijding van namaakgoederen. Noch de Europese Commissie, noch de Nederlandse ministers van Financiën en Economische Zaken of de Douane geven aan of beleidsdoelen voor de bestrijding van namaakgoederen worden gehaald.
Dit blijkt uit het op 10 februari 2010 gepubliceerde EU-trendrapport. De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) schat de wereldwijde economische schade voor producenten als gevolg van namaak op 100 tot 200 miljard dollar. Volgens de Europese Commissie worden steeds vaker vervalste medicijnen, kleding, cd's en dvd's onderschept. De doelen in de Actieplannen van de Europese Commissie ter bestrijding van namaakgoederen zijn vaag, niet specifiek of meetbaar. Evaluaties ervan ontbreken, evenals duidelijke sturing en prioriteiten in beleid bij het Ministerie van Economische Zaken bij de handhaving van intellectuele eigendoms- rechten door de Douane. Het onderzoek laat zien dat de overzichten met cijfers over namaakgoederen die Nederland en Europa gebruiken grote gebreken vertonen: ze zijn onnauwkeurig en niet compleet. Hoewel deze gebreken bekend zijn, worden de cijfers toch gebruikt in openbare stukken en voor het formuleren van nieuw beleid.
Bij de doorvoer van medicijnen blijken de economische belangen van de patenthouders te kunnen botsen met het belang van de volksgezondheid in ontwikkelingslanden waar de geneesmiddelen nodig zijn.
Publieke verantwoording EU-uitgaven kan beter
De Europese Commissie heeft het afgelopen jaar geen nieuw beleid ontwikkeld om te stimuleren dat landen nationaal meer werk maken van de publieke verantwoording van EU-uitgaven. Nederland stelt hiervoor op eigen initiatief sinds enkele jaren een lidstaatverklaring op. De Algemene Rekenkamer geeft hierover een oordeel. Drie andere Europese landen geven ook zo'n verklaring aan 'Brussel'. De verplichte, maar veel minder ver reikende annual summary - een jaarlijks overzicht van elke EU-lidstaat over de resultaten van verrichte onderzoeken naar EU-uitgaven - maken de meeste nationale regeringen niet openbaar. Op eigen gezag openbaren Nederland, Finland en Zweden hun annual summaries wel. Inzicht in de rechtmatige besteding van EU-gelden in de lidstaten ontbreekt hierdoor nog steeds grotendeels. Sommige directoraten-generaal van de Europese Commissie geven betere informatie over de lidstaten, maar het inzicht in de resultaten van controles blijft beperkt. Het aantal meldingen van onregelmatigheden en mogelijke fraude daalt. Daar was in 2008 1,039 miljard euro mee gemoeid (tegen 1,384 mld euro over 2007). Inmiddels is er discussie over toelaatbare foutenpercentages en de kosten van controles in de EU. Een besluit is er nog niet.
Uitvoering verbeterd, maar Europese structuurfondsen blijven zorgenkindje
Terwijl in 2005 nog 60% van de EU-uitgaven meer dan 5% fouten bevatte, is dit percentage in 2008 gedaald tot 31%. De EU-structuurfondsen - Europese gelden voor regionaal beleid en werkgelegenheid - blijven zorgenkindje. De Europese Rekenkamer meldt voor het derde jaar op rij fouten bij meer dan 10 % van de verleende subsidies. Volgens de Europese Commissie is bij 40 % van de EFRO-subsidies voor regionale
structuurversterking onvoldoende zeker of beheer en controle op orde waren in 2008. De onderhandelingen over de financiële correctie op EFRO-subsidies die de Europese Commissie Nederland wil opleggen voor de periode 2000-2006 zijn nog gaande. Kleinere correcties wil 'Brussel' aan Nederland opleggen voor subsidies uit voorgaande jaren uit het Europees Sociaal Fonds en de landbouwfondsen.
Reactie kabinet en nawoord Algemene Rekenkamer
Namens het kabinet geeft de minister van Financiën aan te blijven streven naar betere verantwoording en transparantie over de Europese bestedingen. In 2010 zal Nederland het beheer van EFRO-subsidies evalueren. De ministers van Financiën en Economische Zaken zeggen toe te overleggen over betere afspraken over de aanpak van namaakgoederen. De Algemene Rekenkamer blijft deze zaken volgen en dringt aan op verdere harmonisatie van de verslagmomenten bij EU-geldstromen.
Over het EU-trendrapport 2010
Het EU-trendrapport 2010 beschrijft de belangrijkste ontwikkelingen in de begroting, het financieel management en de verantwoording van de EU-instellingen, de EU-lidstaten en Nederland. Van de 27 EU-lidstaten hebben in 2008 vijftien landen meer geld ontvangen dan zij bijdroegen. Nederland ontving in 2008 via subsidies 2,3 miljard euro en droeg bij 6,7 miljard euro, en is een nettobetaler. Voor 2009 is de afdracht van Nederland naar verwachting veel lager (3,6 miljard euro), omdat een eerder afgesproken korting wordt verrekend. Voor 2010 is de afdracht begroot op 6,4 miljard euro.
Top nettobetalers over 2008: 1. Duitsland (11,3 mld euro), 2. Frankrijk (4,4), 3. Nederland (4,4), 4. Italië (4,0), 5. Ver Koninkrijk (2,7), 6. België (2,1)
Top netto-ontvangers: 1. Griekenland (6,2 mld euro), 2. Polen (4,1), 3. Portugal (2,6), 4. Spanje (2,2), 5. Roemenië (1,4), 6. Hongarije (1,0)
De Europese bijdrage was voor Griekenland goed voor ruim 7 % van de nationale begroting, voor Litouwen zelfs ruim 9 %, voor Nederland minder dan 1 %.