Wijkverpleegkundige als spil in de wijk
Toespraak, 4 februari 2010
Een wijkverpleegkundige is meer dan een verpleegkundige. Ze heeft ook
een signalerende en coördinerende functie en bovendien leert ze mensen
de regie over het eigen leven te voeren. Het programma Zichtbare
Schakel is er opgericht de wijkverpleegkundige deze spilfunctie in de
wijk te laten uitoefenen.
Dames en heren,
Er zijn mensen in Nederland die denken dat het werk van een
wijkverpleegkundige zich beperkt tot het verplegen en verzorgen van
mensen. Zij hebben het beeld van iemand die met een verbanddoos aan
huis komt en wonden, kneuzingen en andere lichamelijke ongemakken
verhelpt.
Maar dat is niet het beeld dat ik van een wijkverpleegkundige heb.Een
wijkverpleegkundige is natuurlijk prima in staat om mensen te
verplegen, maar doet veel en veel meer. Als een wijkverpleegkundige
bij iemand thuis komt, neemt ze de hele situatie in ogenschouw.En
indien nodig legt ze contacten met andere instellingen, bijvoorbeeld
de woningcoöperatie, het welzijnswerk, de huisarts en de gemeente. De
wijkverpleegkundige heeft een signalerende en coördinerende functie.
Dat voorkomt ook dat er allerlei hulpverleners over de vloer komen die
van elkaar niet weten wat ze doen.
Bovendien zorg je er als wijkverpleegkundige voor dat mensen leren
voor zich zelf op te komen en zelf het heft in handen nemen. Mensen
helpen, zeker mensen in een kwetsbare positie, betekent niet dat ze
alles continu aangereikt krijgen, maar ook dat ze leren de regie over
hun eigen leven te voeren. Dán hebben we het over kwaliteit van
leven.Als wijkverpleegkundige heb je overzicht en veel contact met je
thuiswonende cliënten.
Er is geen sprake van een machtspositie - jij bent niet degene die het
beter weet - er is sprake van een gelijke positie. Vanuit de positie
van de cliënt beoordeel je samen welke zorgvraag er is en stem je het
zorgaanbod hierop af. Dit kan zijn dat er andere zorgverleners
betrokken worden in het zorgproces. Je bent een toegankelijk persoon
die helpt en dingen organiseert, maar die ook mensen tot actie aanzet.
Twee weken geleden zeiden Amsterdamse huisartsen tijdens een symposium
ongeveer dezelfde woorden. Ze concludeerden dat de wijkverpleegkundige
terug moet komen, zodat er preventief gewerkt kan worden. Iemand die
bij mensen thuis komt en daar het reilen en zeilen in de gaten houdt.
Van medicijnen slikken tot boodschappen doen.Deze manier van werken
past binnen het beleid van het kabinet om problemen in een wijk aan te
pakken in goede samenwerking en vertrouwen tussen de wijkbewoners en
de professionals.
Daarom zijn we met het programma Zichtbare Schakel begonnen.Niet voor
niets is de ondertitel van dit programma: De wijkverpleegkundige voor
een gezonde buurt.Omdat de wijkverpleegkundige een belangrijke spil in
de wijk moet zijn, is het project de Zichtbare Schakel niet alleen
iets waar ik me, als staatssecretaris van volksgezondheid en welzijn
voor inzet, maar dat doet ook de minister van Wonen, Wijken,
Integratie, Eberhard van de Laan.
Met dit programma wil ik het werk van de wijkverpleegkundige weer meer
inhoud geven, door naast de verplegende taak een coördinerende, een
regisserende en een signalerende taak toe te voegen. Het werk van de
wijkverpleegkundige moet er op gericht zijn dat de positie van de
cliënten wordt versterkt, zodat ze zelfstandig kunnen wonen en niet
afhankelijk worden van de AWBZ.
Om na te gaan hoe we deze werkwijze van de wijkverpleegkundige het
beste kunnen vormgeven, zijn enkele maanden geleden 42 projecten van
start gegaan in de aandachtswijken.In totaal moeten de projecten werk
bieden aan 250 extra wijkverpleegkundigen, waarvan er nu met de start
van het programma zo'n 200 extra aan het werk gaan.
Behalve door het programma Zichtbare Schakel wordt de positie van de
wijkverpleegkundige ook op andere manieren versterkt.Bijvoorbeeld:
* Wijkverpleegkundigen krijgen meer zeggenschap over de
indicatiestelling van mensen die een beroep doen op de AWBZ.
Momenteel beslist het CIZ hoeveel zorg iemand ontvangt. Maar dit
is soms tijdrovend - het duurt lang voordat de cliënt die zorg
krijgt die nodig is - en gaat gepaard met een papieren rompslomp.
Dat kan beter als onder bepaalde omstandigheden het
indicatieadvies van de wijkverpleegkundige de waarde krijgt van
een besluit.
* Het programma In voor Zorg! steunt organisaties die meer
wijkgerichte zorg willen aanbieden en dus meer willen werken met
wijkverpleegkundigen.
* In de samenhangende dementiezorg speelt de wijkverpleegkundige een
belangrijke, coördinerende rol. Doel is dat de cliënt tijdig de
juiste zorg ontvangt. De wijkverpleegkundige als spin in het web,
kan ook een rol vervullen als persoonlijk begeleider of als
casemanager in de dementiezorg.
Kortom, de wijkverpleegkundige is in mijn ogen een onmisbare schakel
in de thuiszorg.
Vandaag bent u hier om met elkaar van gedachten te wisselen over uw
werk. Ik denk dat u met elkaar zult vaststellen dat het deze eerste
maanden erg intensief werk is. U bent druk bezig alles rondom een
cliënt in kaart te brengen. En dat doet u naast uw gewone werk: het
verplegen en verzorgen van de cliënt. Maar ik ben er van overtuigd
dat, als u straks een helder beeld hebt van wat er moet gebeuren en u
de betreffende instellingen en personen daarvoor hebt ingeschakeld, er
voor u weer tijd over is om met andere cliënten aan de slag te
gaan.Door zo te werken, krijgt u het werk terug waar u als
professional voor bent opgeleid.
Helaas is dat de laatste decennia onder druk komen te staan. Zoals ik
aan het begin al zei, zien veel Nederlanders u als een verpleegkundige
die bij de mensen thuis komt. Dat beeld is natuurlijk niet zo maar
ontstaan. Doordat de managers zich te veel met de uitvoering van zorg
zijn gaan bemoeien, is uw positie uitgehold. Dat draaien we nu weer
om. De professional weet het beste welke hulp iemand nodig heeft.
Dames en heren, ik sluit af.
Ik wil u veel succes wensen als wijkverpleegkundige. Maar dan wel als
een wijkverpleegkundige zoals die bedoeld is: iemand die geregeld bij
een cliënt thuiskomt en alles in de gaten houdt. Iemand die
coördineert en in goed overleg met zijn cliënt voor de juiste zorg en
ondersteuning zorgt. Iemand die de steun en toeverlaat is van de
cliënt, maar die er tegelijkertijd er voor zorgt dat de cliënt weer
zelf de regie gaat voeren over het eigen leven!
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport