Algemene Rekenkamer: Vijfde monitorrapport verwerving JSF
04/02/2010 11:00
Algemene Rekenkamer
Vijfde monitorrapport gaat in op besluitvorming verwerving JSF, kostenontwikkelingen en ICT-aspecten
In het op 4 februari 2010 gepubliceerde vijfde rapport Monitoring verwerving Joint Strike Fighter, stand van zaken augustus 2009 gaat de Algemene Rekenkamer in op ontwikkelingen die zich afgelopen jaar hebben voorgedaan rond het grote militair project om het jachtvliegtuig F-16 te vervangen. Zo wordt gesignaleerd dat de beveiliging van de informatie in het JSF-informatiesysteem ALIS extra aandacht vergt.
Besluitvormingstraject
De Tweede Kamer heeft afgelopen jaar besloten dat Nederland niet in 2010 maar in 2012 een definitief besluit neemt over de aanschaf van het Amerikaanse jachtvliegtuig JSF. Hierdoor is het mogelijk om de uitkomst van de Defensieverkenningen te betrekken bij de besluitvorming over de JSF. De Algemene Rekenkamer acht dit zinvol, omdat de verkenningen gaan over de ambities en samenstelling van de krijgsmacht en over de Defensiebestedingen. Met de JSF is voor vijftien jaar naar schatting 22,5 % van het totale investeringsbudget van Defensie gemoeid.
De producent van de JSF en diverse overheidsdiensten in de Verenigde Staten voorzien dat eind 2010 meer duidelijkheid ontstaat over de ontwikkelkosten en het tijdschema voor dit militair vliegtuig.
Het Ministerie van Defensie bereidt zich na afronding van de kandidatenvergelijking nauwelijks meer voor op de mogelijkheid dat in 2012 niet voor de JSF maar voor een ander toestel wordt gekozen. Deze vrijwel uitsluitende focus op de JSF acht de Algemene Rekenkamer een risico.
Extra bijkomende kosten bij nieuw jachtvliegtuig
Defensie heeft inmiddels de Tweede Kamer een kostenoverzicht verstrekt op basis van een geactualiseerd prijspeil. Dit verhoogt het inzicht bij Kamerleden in de kosten. De Algemene Rekenkamer had hierop aangedrongen. Uit het onderzoek van de Algemene Rekenkamer blijkt overigens dat er nog sprake is van aanvullende en gerelateerde kosten (onder meer bewapening) voor de vervanger van de F-16. Hiervoor is naar schatting 194 tot 298 miljoen euro extra nodig.
Ondersteunend ICT-systeem ALIS en voorbereiding Defensie
De beveiliging van gevoelige nationale informatie in het Amerikaanse JSF-informatiesysteem ALIS verdient volgens de Algemene Rekenkamer extra aandacht van de staatssecretaris van Defensie. Welke Nederlandse informatie mag via dit ICT-systeem ook in de VS bekend worden, en welke niet? Het ministerie heeft eerder intern aangegeven dat er 44 miljoen euro nodig is voor de invoering van het door JSF-producent Lockheed Martin geleverde ALIS-systeem in Nederland. Beheer en budget zijn echter niet duidelijk en vormen daarom een risico. Het project vervanging F-16 verdient het opgenomen te worden in de rijksrapportage aan de Tweede Kamer over projecten met een grote ICT-component. Deze rijksrapportage verstrekt de coördinerend minister voor ICT, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Reactie staatssecretaris van Defensie en nawoord Algemene Rekenkamer
De staatssecretaris van Defensie wijst op de in 2008 afgeronde kandidatenevaluatie. Vanwege de uitkomsten van deze evaluatie richt het ministerie zich op de JSF. Volgens de staatssecretaris is het niet nodig ALIS toe te voegen aan de rijkslijst met grote ICT-projecten. De Algemene Rekenkamer vindt het daarentegen niet aannemelijk dat zich bij een systeem als ALIS minder problemen voordoen met ICT dan bij andere soorten projecten met een ICT-component.
Kostenraming Ministerie van Defensie voor vervanging F-16: 6,2 miljard euro. Raming exploitatiekosten over dertig jaar: 9,9 miljard euro.
Schattingen over de kale stuksprijs van de versie van de JSF (of F-35) die Nederland wil aanschaffen lopen op. Harde cijfers zijn, ook bij de Amerikaanse overheidsorganisatie JSF Program Office, nog niet voorhanden.
De Algemene Rekenkamer publiceert sinds 2005 monitorrapporten over de stand van zaken van dit grote project. Bij onderzoek wordt onder meer samengewerkt met rekenkamers in andere landen die overwegen JSF-toestellen te kopen.
Zie dossier op website www.rekenkamer.nl/jsf
Algemene Rekenkamer