Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Kans op gladheid onverminderd groot

3 februari 2010 - De kans op gladheid door bevriezing en winterse neerslag blijft de komende dagen groot. Vooral in de nacht en ochtend kan het tijdens opklaringen verraderlijk glad worden door opvriezing of bevriezing van natte weggedeelten.
Het sneeuwkaartje van Nederland (voorlopige cijfers) van dinsdagochtend 2 februari 2010 (Bron: KNMI)
Het sneeuwkaartje van Nederland (voorlopige cijfers) van dinsdagochtend 2 februari 2010 (Bron: KNMI)
Bevriezing en opvriezing
Overdag komt de temperatuur boven nul maar 's nachts op veel plaatsen weer onder nul. Na een vorstperiode zit de vorst nog een tijd in de grond, waardoor het aan het koude aardoppervlak bij helder weer in de nacht weer snel zal vriezen. Deze verraderlijke vorm van gladheid, die zeer plotseling kan optreden, wordt opvriezing genoemd. Ook kan het glad worden door bevriezing van natte weggedeelten.

IJzel
IJzel is eigenlijk niets anders dan regen, die bevroren is op de grond of op voorwerpen bij het aardoppervlak. Het ijslaagje kan zich op verschillende manieren vormen, meestal aan het eind van een vorstperiode, wanneer de grond bevroren is. Dat is goed mogelijk omdat de grond vaak langer koud blijft dan de lucht die erover stroomt. Dooi begint meestal op enige hoogte, waar de minder koude lucht binnenkomt. De koudere vrieslucht heeft door haar lagere temperatuur een groter gewicht dan de zachtere lucht. Daardoor weet de vorst zich aan het aardoppervlak het langst te handhaven.

De neerslag valt dan in de vorm van regen uit de zachte lucht, maar de druppels koelen onderweg in de koude lucht weer af. Zodra de regen de koude grond of voorwerpen daarop bereikt, bevriezen de druppels. Het ijs dat zo ontstaat, wordt ijzel genoemd. Bevriest de regen al eerder, dan spreekt met van ijsregen.

Het resultaat is hetzelfde: ook ijsregen kan aan de grond vastvriezen en een ijslaagje vormen. IJsregen kan ook als "ronde knikkertjes" op de bodem vallen en wegrollen. Het is niet eenvoudig om de soort neerslag precies te voorspellen. Regen, sneeuw en ijsregen treden alle op bij temperaturen dicht bij het vriespunt. De minste verandering in temperatuur kan al effect hebben op de neerslagsoort. Verandert de neerslag van vaste in vloeibare vorm dan is de temperatuur aan het stijgen. De vorm van de neerslag biedt ons dus informatie over het temperatuurverloop op grote hoogte in de atmosfeer.

IJzel is voor het verkeer zeer gevaarlijk. Een geringe hoeveelheid kan al aanleiding geven tot gladheid en dat kan heel verraderlijk zijn (Nader Verklaard-ijzel).

Mix van sneeuw en regen
Sneeuw die voor het grootste deel uit water bestaat wordt natte sneeuw genoemd. De sneeuw smelt meestal meteen en alleen als het flink sneeuwt kan zich zeker als de bodem nog koud is korte tijd een sneeuwlaag vormen. Dat kan op grote schaal aanleiding geven tot gladheid, vooral ook omdat de temperatuur tijdens de sneeuwval tot dicht bij het vriespunt daalt. Het verkeer ondervindt vooral tijdens natte sneeuw ook veel hinder van slecht zicht. Natte sneeuw bestaat uit veel grotere sneeuwvlokken dan droge sneeuw, waardoor het zicht meer wordt belemmerd.

Aanhoudende regen kan overgaan in natte sneeuw of omgekeerd. Hoger in de atmosfeer is dat al een mengsel van smeltende sneeuw en regen, die de onderste luchtlagen net voldoende kan afkoelen (smelten onttrekt warmte aan de lucht) om de regen volledig in sneeuw over te laten gaan. Bij aanvoer van zachtere lucht en invallende dooi kan de sneeuw overgaan in regen. De overgang van regen in natte sneeuw of omgekeerd is een zeer kritische grens, die moeilijk exact te voorspellen is (Nader Verklaard- natte sneeuw).

De sneeuw van de afgelopen dagen
Zaterdag vooral in de vroege ochtend en in de namiddag en avond trok een groot gebied met tal van zware sneeuwbuien over ons land. Zondag beperkten de sneeuwbuien zich voornamelijk tot het noorden en het uiterste zuiden. In de nacht van zondag op maandag gingen de buien in het noorden door. Tegen de ochtend trok een nieuw gebied met sneeuwbuien over het land. Vooral in een smalle strook van Noord-Holland via de Noordoost Polder, het zuiden van Friesland naar Overijsel en Drenthe waren de buien actief. In dit gebied viel in 1 tot 2 uur tijd circa 2 tot 5 cm. In combinatie met het drukke verkeer van de maandagochtend leidde dat tot veel overlast.

Dinsdagochtend viel vooral in de oostelijke helft natte sneeuw en lokaal is ook ijzel gemeld maar de neerslag ging snel over in regen. In de avond stroomde koudere lucht binnen waardoor de regen weer overging in (natte) sneeuw.

De activiteit van de buien was de afgelopen dagen soms groot en vooral zaterdagavond is op verschillende plaatsen onweer waargenomen. Maandag lag op verschillende plaatsen in ons land zo'n 5 tot 10 cm sneeuw.

Meteoalarm over sneeuw en ijs in Europa
Grote delen van Europa zijn bedolven onder een dikke laag sneeuw. In de Ardennen en het Duitse middelgebergten is wintersport voorlopig gegarandeerd. In de Ardennen ligt meer dan een halve meter sneeuw en de komende dagen komen daar nog bij. Het verkeer ondervindt in verschillende landen hinder van de ongebruikelijk grote hoeveelheden sneeuw. In het noordoosten van Duitsland iwas het openbare leven begin deze week ontwricht door een sneeuwstorm. Volgens de Duitse weerdienst viel in Mecklenburg Vorpommern in de nacht van vrijdag op zaterdag 43 cm sneeuw en dat bij een stormachtige wind. Inmiddels zijn er ook in andere deelstaten ernstige problemen op de wegen door de aanhoudende sneeuw en ijzel. De komende dagen wordt nog veel meer sneeuw verwacht. Koud is het ook in veel landen. Noorwegen beleefde de koudste januari in 23 jaar. De website www.meteoalarm.eu houdt u op de hoogte van de verwachte kou en sneeuw.

Witte winter Nader Verklaard
Achtergrond informatie en nieuws over deze winter in onze rubriek Nader Verklaard in het dossier Witte winter 2010.
---

In het noordoosten viel vrijdagochtend geruime tijd sneeuw (foto: Jannes Wiersema) IJs in de Eemshaven (foto Jannes Wiersema) Eerste uitgave: 27-01-10