Huiskraai dreigt plaag te worden
Nederland heeft ook internationale verantwoordelijkheid voor aanpak probleem
AMSTERDAM, 20100201 -- De huiskraai staat op het punt om zich vanuit Hoek van Holland over de Randstad te gaan verspreiden, en van daaruit over Europa. De huiskraai is een schadelijke uitheemse vogel die al in veel landen is uitgegroeid tot een plaag. De vogels veroorzaken schade aan natuur, huisdieren, vee, landbouwgewassen, welzijn en gezondheid. Dit blijkt uit een tot nu toe door het ministerie van Landbouw en Natuur geheimgehouden rapport.
Alhoewel zijn naam anders doet vermoeden, is de huiskraai (Corvus splendens) een uitheemse vogelsoort. Hij komt van oorsprong uit Azië, maar heeft zich - als verstekeling op schepen - inmiddels al naar Afrika en het Midden-Oosten verspreid. Het is een kraaiachtige die herkenbaar is aan de grijze kraag over achterkop, hals en borst, een tamelijk lange en stevige snavel en een steil voorhoofd.
Naar alle waarschijnlijkheid is één paartje huiskraaien in 1994 aan boord van een schip uit Egypte in Hoek van Holland terechtgekomen. In 1997 kwam het paar tot broeden en was daarmee het eerste broedgeval van deze vogelsoort in Europa en tevens het eerste broedgeval in een gematigd klimaat. De populatie is de afgelopen jaren exponentieel gegroeid (met zo'n 23 % per jaar) en bestaat op dit moment uit zeker 27 exemplaren. Deze populatie is de eerste (en tot nu toe enige) populatie van huiskraaien in heel Europa. Zelfs de strenge winter van 2008/2009 heeft geen verhoogde sterfte veroorzaakt. Daardoor is het vrijwel zeker dat de populatie - als niet wordt ingegrepen - verder zal uitgroeien en dat de vogels zich vanuit Hoek van Holland zullen gaan verspreiden. Huiskraaien leven in groepen en slapen en nestelen het liefst in bomen. Als leefgebied hebben ze een voorkeur voor steden en dorpen, en te verwachten is dan ook dat de vogels zich eerst in de Randstad zullen vestigen om van daaruit over de rest van Nederland en Europa uit te zwermen.
De huiskraai wordt in de reeds gekoloniseerde landen als een plaag beschouwd. Uit de praktijk zijn vele vormen van schade bekend, en aannemelijk is dat deze schade zich ook hier zal gaan voordoen.
Ze zijn schadelijk voor de natuur omdat hun menu onder andere bestaat uit andere vogels (inclusief eieren en kuikens), vleermuizen, hagedissen, kikkers, vissen en andere kleine dieren. Daarnaast zijn ze agressief tegenover onder meer roofvogels en uilen. Bovendien concurreren ze om voedsel en nestgelegenheid met andere vogelsoorten.
Ook veroorzaakt de huiskraai economische schade. Voor de landbouw is van belang dat ze zich onder meer tegoed doen aan mais, fruit, kippen en eieren, dat ze het vee lastigvallen en soms zelfs pasgeboren kalveren, schapen en geiten doden. De horeca en de handel kunnen eveneens schade verwachten: huiskraaien stelen voedsel bij eetgelegenheden en markstallen en bevuilen de terrassen. Bovendien verspreiden ze afval en beschadigen ze antennes en elektriciteitsdraden.
Daarnaast is er sprake van aantasting van het welzijn: grote slaapplaatsen met huiskraaien veroorzaken forse geluidsoverlast en de vogels bevuilen voertuigen, tuinen, gebouwen en stoepen. Ook staan de vogels erom bekend dat ze aanvallen uitvoeren op mensen, honden en katten en dat ze zich soms zelfs tegoed doen aan puppies.
Tot slot leveren huiskraaien ook volksgezondheidsrisico's op: vastgesteld is dat ze zeker acht soorten dierlijke parasieten bij zich kunnen dragen en een reservoir vormen voor buikloopziekten, West Nile Virus, diverse veeziekten en mogelijk ook vogelgriep.
Een en ander is te lezen in het rapport "De Huiskraai in Nederland: risicoanalyse en beheer" dat SOVON Vogelonderzoek Nederland in 2009 in opdracht van het ministerie van Landbouw en Natuur heeft opgesteld. Het ministerie heeft nooit enige bekendheid gegeven aan dit rapport, maar via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur is het rapport in het bezit gekomen van het platform Stop Invasieve Exoten. Het platform is een vereniging die zich inzet voor een adequate aanpak van schadelijke uitheemse planten en dieren, zoals de huiskraai. Uit de risico-analyse die SOVON in het rapport voor de huiskraai heeft uitgevoerd blijkt dat deze invasieve exoot als "extreme dreiging" moet worden aangemerkt.
De rijksoverheid draagt niet alleen een verantwoordelijkheid voor de bescherming van natuur, economie, landbouw, welzijn en gezondheid in Nederland. Omdat de Hoekse populatie huiskraaien de eerste en tot nu toe enige is in Europa, rust er ook een belangrijke internationale verantwoordelijkheid op de schouders van de Nederlandse overheid. Het is voor de hele Europese Unie van belang dat Nederland voorkomt dat Hoek van Holland voor de huiskraai de `stepping stone' wordt voor verspreiding naar de rest van Europa.
Al met al zijn er redenen genoeg om zo snel mogelijk adequate maatregelen te nemen om de dreigende verspreiding van de huiskraaien te stoppen. In het Sovon-rapport worden tal van (combinaties van) maatregelen beschreven. Het actief betrekken van de bevolking ligt daarbij voor de hand. In Australië zijn bijvoorbeeld goede ervaringen opgedaan met het geven van een beloning voor de melding van (nesten van) huiskraaien, waarna specialisten de dieren (inclusief eieren en jongen) verwijderen. Daarnaast zou het publiek moeten worden geadviseerd om de huiskraaien niet te voederen. Een andere maatregel is om afvalbakken zo aan te passen dat ze niet meer voor de vogels toegankelijk zijn.
Diverse verspreide waarnemingen over Nederland zouden er op kunnen wijzen dat huiskraaien als huisdier worden gehouden en soms uit gevangenschap ontsnappen of worden vrijgelaten. Een voor de hand liggende aanvullende maatregel is dan ook om invoer, handel en bezit van deze schadelijke exoot onmiddellijk te verbieden.
Snel handelen is op dit moment essentieel. Door het lokale voorkomen en de betrekkelijk geringe populatie-omvang zijn maatregelen ter bestrijding en beheer nu nog relatief goed uitvoerbaar. Zolang het ministerie van Landbouw en Natuur blijft stilzitten en de problematiek zelfs verzwijgt, zal de populatie blijven groeien en wordt de beheersbaarheid van het probleem steeds kleiner.
Platform Stop invasieve exoten
ingezonden persbericht