Wageningen Universiteit en Researchcentrum

Boeren drijvende kracht achter ontbossing in Amazone

28 jan 2010

Kleine boeren die land pachten van de Braziliaanse overhead, leveren een grote bijdrage aan ontbossing in de Braziliaanse staat Rondônia in het Amazone gebied. In de meeste landbouwprojecten is inmiddels meer dan vijftig procent van het gebied ontbost. De recente Braziliaanse Forestry Code staat een ontbossing van slechts twintig procent toe op landbouwbedrijven in de Amazone.

Foto: Middelgroot landbouwbedrijf in Rondonia (Foto: Luciana de Souza Soler)

Dat concludeert Luciana de Souza Soler, Wagenings promovendus bij de groep Landdynamiek. Ze combineerde remote sensing gegevens en interviews op bedrijfsniveau om een goed beeld te krijgen van de ontbossing in de deelstaat Rondônia. Sinds de jaren zeventig krijgen kleine boeren land toegewezen van gemiddeld honderd hectare door het Institute for Colonization and Land Reform (INCRA) in agrarische projecten. Soler beoordeelde het landgebruik van de bedrijven in 2000 en 2008.

Binnen de landbouwprojecten steeg de ontbossing in die acht jaar gemiddeld van 62 naar 78 procent. De ontbossing buiten de landbouwprojecten steeg van 27 tot 40 procent. In deze laatste gebieden zitten vooral middelgrote boeren (240-1000 hectare) en grote boeren (meer dan duizend hectare). De grote boeren buiten de landbouwontwikkelingsgebieden nemen doorgaans grotere happen uit het regenwoud, maar omdat ze verspreid liggen staat daar nog meer bos overeind. Volgens de Forestry Code mogen boeren in het Amazone gebied maar twintig procent van het bos op hun land kappen.

Knabbelen Soler maakt onderscheid tussen oude en nieuwe landbouwprojecten en constateert dat er in het begin van de projecten meer ontbossing plaatsvindt. Daarna knabbelen de boeren steeds kleinere stukken bos weg, vooral om de versnipperde landbouwpercelen te verbinden. De staat is inmiddels een belangrijke melkproducent in Brazilië. Ook leveren de bedrijven kalveren aan de vleesindustrie.

De snelheid van de ontbossing neemt af, zegt Soler. Grote delen van Rondônia zijn inmiddels landbouwgebied of beschermd bos. âDe ruimte voor expansie neemt af door de beperking van de publieke ruimte.â In tegenstelling tot andere gebieden in de Amazone is illegale houtkap door speculanten geen belangrijke oorzaak van ontbossing, stelt Soler.

Drijvende kracht De boeren zijn de drijvende kracht achter de ontbossing. Bij de start van de projecten moesten ze ontbossen, om bij INCRA aan te tonen dat ze veeteelt gingen bedrijven. Nog steeds vinden veel boeren dat ze al hun land voor landbouw moeten kunnen gebruiken, voor het bos zijn immers reservaten ingericht. âDe Forestry Code is niet langer realistisch voor Rondôniaâ, zegt Soler. âBehoud van twintig procent bos in de projecten is veel realistischer.â

Handhaving van de regels blijkt in praktijk niet eenvoudig. Soler is voorstander van een nieuwe policy, waarbij boeren het percentage bos op hun land moeten doorgeven aan de regering. Na controle of dat percentage klopt, kan de overheid landbouwsubsidies verlenen aan de bedrijven onder de voorwaarde dat ze niet meer ontbossen. Doen ze dat toch, dan moeten ze de subsidie terugbetalen en krijgen ze een boete. Zoân aanpak speelt in op de wens van de boeren om hun productie te intensiveren, zegt Soler, waardoor behoud van het resterende bos kansrijker is. | Albert Sikkema

Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het blad voor Wageningen UR (University & Research centre). Meer informatie bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail: resource@wur.nl.

(c) 2010 Wageningen UR.