Partij van de Arbeid

Den Haag, 27 januari 2010

Bijdrage lid Depla (PvdA) aan AO Wijkaanpak

Gesproken woord geldt!

De afgelopen 10 jaar is het aantal burgers dat problemen heeft met de leefbaarheid in de buurt afgenomen van 1.3 miljoen naar 900.000. De Indische buurt, die in Amsterdam in 2003 nog het laagst gewaardeerd werd in Amsterdam, krijgt van de bewoners in 2009 een 7. Uit de voortgangsrapportage blijkt dat het aantal bedrijven en ondernemers in achterstandsbuurten twee keer zo hard groeide als het landelijk gemiddelde.

Cijfers van de UWV tonen aan dat in deze buurten de werkloosheid minder hard stijgt dan in de rest van Nederland. Er gaan meer kinderen naar de Havo/VWO, schooluitval neemt af. Buurten worden veiliger en bewoners worden meer betrokken bij de plannenmakerij en uitvoering. Er is sprake van minder huisuitzettingen omdat corporaties sneller in actie komen bij betalingsproblemen.

Dit alles toont aan dat het zin heeft om samen met de bewoners werk te maken van deze buurten. Echter: we zijn er nog niet. Het einddoel is nog lang niet bereikt. Schooluitval is nog steeds bijna twee keer zo hoog en het aantal kinderen dat naar havo/vwo gaat is nog steeds een stuk lager dan het gemiddelde in de stad. De gezondheid in de buurten blijft achter. Evenals veiligheid en werkloosheid. Positieve berichten over forse afname van overlast door hangjongeren in Kanaleneiland en Overvecht in Utrecht worden afgewisseld met rellen in Culemborg en Zaltbommel. Daar waar de resultaten achterblijven dient de aanpak te worden verbeterd. Op efficiënte wijze.

De buurten zijn van de bewoners. Zij moeten het uiteindelijk zelf doen. Bewoners kunnen ook veel meer dan we denken. Uit alle onderzoeken blijkt dat waar bewoners een grotere rol spelen het beter gaat. Bewonersbudgetten en vouchers werken. Bewoners gaan zuiniger om met geld dan gemeenten. Meer inspraak over besteding van bewonersgeld maakt bewoners actief betrokken. Daar moeten we dus mee verder gaan. Kan de minister toezeggen dat in 2010 en 2011 nog meer gemeenten met vouchers gaan werken bij het besteden vanbewonersbudgetten?

Uit onderzoek van de UvA blijkt dat ondersteuning van bewoners om deze ideeën om te zetten in plannen nodig is. Niet iedere gemeente heeft dit goed geregeld. Hoe kijkt de minister hier tegen aan? De aanpak in Malburgen en Woensel-West laat zien dat het beter gaat als je bewoners meer zeggenschap geeft. In Malburgen wordt alleen een nieuw project gestart als bewoners het goed vinden. Even wennen voor de ambtenaren en de corporaties, maar het werkt!

De kalender van de LSA laat zien dat competitie tussen steden werkt. De meeste steden die vorig jaar slecht scoorde op betrokkenheid van bewoners doen het inmiddels een stuk beter. Onder verantwoordelijkheid van de minister gaan de verschillende steden elkaar visiteren. Deskundigen en bestuurders gaan bij elkaar op bezoek. De PvdA wil dat er ook bewoners in de teams worden opgenomen. Graag een reactie van de minister, ook op de andere voorstellen van de LSA voor de visitatie.

Bewoners betrekken maakt buurten veiliger. Allerlei experimenten laten zien (van SMS alert tot meebepalen van prioriteiten van de politie) dat wanneer bewoners en politie goed samenwerken een buurt veiliger wordt. Tegelijkertijd wijst onderzoek uit dat wijkagenten te vaak niet in de wijk te vinden zijn. Een punt van zorg. Evenals het feit dat bij werkbezoeken vaak wordt gesignaleerd dat dezelfde jongeren steeds weer in de fout omdat we niet effectief genoeg straffen en of begeleiden. Dat de wijze van straffen bij deze jongeren voor meer status zorgt in de buurt. Graag uw reactie.

Wijkaanpak is een kwestie van lange adem. En dient te worden verbreed. Immers: ook buiten de veertig wijken zijn problemen. In 2009 hebben dan ook 15 nieuwe wijken een bijdrage ontvangen om hun buurt op te knappen. Binnenkort krijgen nog eens 15 wijken extra steun. De PvdA wil dat deze wijkaanpak gecontinueerd en verbreed wordt. Graag een reactie van de minister.

Daarnaast zien we dat ook steden die het nog niet zo lang geleden goed deden met problemen te kampen krijgen. Ik was afgelopen woensdag op bezoek in Zoetermeer, een van de 5-motie-Ortega-Depla-steden. Tot voor kort scoorde deze stad hoog in de lijstjes van de meest gewaardeerde steden. Maar ze dalen. Goed dat de minister dit heeft opgepakt. Voorkomen is beter dan genezen.

Uit de brief van de G32 blijkt dat de wijken die nu achteruit dreigen te gaan vooral gemengde huur/koop wijken zijn. Veroudering van woningen en de groei van het aantal alleenstaanden dreigen deze buurten in een neerwaartse spiraal te brengen. Dit te voorkomen vraagt een andere rol van corporaties dan in buurten waar corporaties veel bezit hebben. Particuliere huiseigenaren moeten mee investeren, maar daar ontbreekt vaak de koopkracht voor. In Duitsland hebben ze een soort ruilverkaveling in de stad bedacht. Dat lijkt ook voor dit soort steden in ons land en in krimpgebieden een goed instrument. En we moeten er van leren bij verkoop van corporatiewoningen. Graag een toezegging van de minister over de bereidheid om dit instrument in Nederland verder te ontwikkelen.

Ik hoorde op conferentie in Utrecht dat er bij wijkaanpak zo'n 6 euro per bewoner beschikbaar is. Zouden we niet een maximum percentage af moeten spreken wat er van die 6 euro naar overhead en adviesbureaus mag gaan?

De belofte aan de bewoners voor een betere buurt kunnen we alleen waarmaken als we ook echt 10 jaar volhouden. Dat lukt alleen als er geen discussie ontstaat over de besteding van de middelen. Daarom onzinnige of niet werkende projecten stoppen. En zorgen dat succesvolle experimenten financieel kansrijk zijn om het 10 jaar vol te houden. Een voorbeeld is de achter-de-voordeur-aanpak. Door middel van huis-aan-huis-bezoeken wordt gekeken wat de problemen in een huishouden zijn, om vervolgens een samenhangend hulpaanbod te doen. Wat is er nodig om er voor te zorgen dat ze zich zelf kunnen redden. Voor de PvdA is dit dé manier om ervoor te zorgen dat de wijkaanpak niet leidt tot verplaatsing maar tot oplossing van problemen. Deze aanpak is arbeidsintensief en behoeft een lange adem. Dat lukt alleen als de aanpak meer resultaat oplevert en goedkoper is dan het langs elkaar heen werken van instanties. Ziet de minister dit ook in de praktijk? En zo niet wat gaat u er doen om er voor te zorgen dat de achter de voordeur aanpak langdurig kan worden volgehouden.

Voorzitter, We zullen de komende periode hard moeten doorwerken in de wijken, samen met de bewoners. Volhouden, niet opgeven zoals sommige partijen hier willen. Dat verdienen de bewoners die zich inzetten voor een buurt waarin ze zich veilig voelen, zich erkend voelen, zich thuis voelen, waar iedereen meetelt. Wat in de Indische Buurt kan, kan ook in andere wijken!