Speldenprik voorspelt levensduur gasleidingen
Onderzoeker IMPACT ontwikkelt nieuwe meetmethodiek
22 januari 2010
De eerste gasleidingen van kunststof in Nederland zijn gemaakt van
hard PVC en toegepast in de jaren zestig tot midden jaren zeventig. De
levensduur werd toen geschat op 50 jaar. Nu, 50 jaar later, blijkt de
levensduur toch langer dan geschat was. Er ontbreekt echter een
methode waarmee de restlevensduur van deze leidingen eenvoudig en
goedkoop kan worden bepaald. Daarvoor ontwikkelde Roy Visser van de
Universiteit Twente een meetmethodiek Hiermee kunnen de
gasnetbeheerders hun vervangingsbeleid afstemmen. Visser promoveert op
22 januari aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen.
In de jaren zestig zijn in Nederland voor het eerst leidingen van
kunststof gebruikt voor het aanleggen van het gasnetwerk. Tot midden
jaren zeventig werd hiervoor hard PVC gebruikt. In Nederland ligt zo'n
22.500 km aan hard PVC-gasleidingen. De gedachte was dat die leidingen
ongeveer vijftig jaar mee konden gaan. Nu, vijftig jaar later, blijkt
dat deze leidingen nog steeds zonder problemen functioneren. Het is
echter de vraag of dit ook in de komende jaren zo blijft. Omdat het
vervangen van deze leidingen enorm kostbaar is, is in opdracht van
vier grote Nederlandse gasnetbeheerders Cogas Infra en Beheer, Enexis,
Liander en Stedin het onderzoek naar de restlevensduur van hard
PVC-gasleidingen gestart.
Roy Visser van de Universiteit Twente ontwikkelde een meetmethodiek
waarmee de restlevensduur van deze kunststofleidingen bepaald kan
worden.
Verbrossing
Bij gasleidingen bestaan er twee typen breuken, een taaie breuk en een
brosse breuk. Bij het eerste type breuk zijn de gevolgen beperkt. Het
tweede type breuk kan echter optreden als gevolg van veroudering; het
materiaal wordt langzaam brosser. Het gevaar bij een brosse breuk is
dat deze zich over een grotere lengte voordoet, waardoor veel
brandbaar gas vrijkomt en wat ook moeilijk te repareren is.
Van hard PVC is bekend dat het verbrossingsverschijnselen kan
vertonen. Daarom is het van belang om te weten welke
verouderingsprocessen tot verbrossing van het materiaal leiden. Visser
stelde vast dat (fysische) veroudering de belangrijkste oorzaak is van
verbrossing van de gasleidingen. Een sterke verbrossing beperkt de
levensduur van het leidingmateriaal.
Rijp fruit
Om het verbrossingproces goed te volgen, gebruikt Visser een methode
waarbij de gasleidingen niet opgegraven hoeven te worden, namelijk
micro-indentatie. Bij deze methode wordt met een klein naaldje in de
leiding geprikt. Hoe ver het naaldje in de leiding gaat en welke
kracht hierbij nodig is, vertelt iets over de mechanische
eigenschappen en uiteindelijk de restlevensduur. Net als je met je
vinger kunt voelen of een stuk fruit onrijp, rijp of overrijp is. De
bruikbaarheid van deze methodiek wordt nu verder onderzocht. Bij dit
vervolg-project zijn ook andere gasnetbeheerders, de
waterleidingsector en de kunststofleidingenindustrie aangesloten.
Universiteit Twente