Nederlandse Vereniging van Banken

Publicatiedatum 13 januari 2010

2010 is het jaar van de dialoog

"2010 is voor ons het jaar van de dialoog. Een diepgaande dialoog. Tussen de Nederlandse Vereniging van Banken en de leden. Tussen banken en hun klanten. En tussen de bankensector en politiek en samenleving. Tegelijkertijd is 2010 ook het jaar waarin we ons moeten bewijzen. Politiek en samenleving spreken ons op onze verantwoordelijkheden aan. We hebben verwachtingen gewekt met onze Code Banken. Die verwachtingen moeten we waarmaken: the proof of the pudding is in the eating".

Dat zegt voorzitter Boele Staal van de Nederlandse Vereniging van Banken vandaag tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de NVB in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Lees de volledige speech


1
Speech Boele Staal, Nieuwjaarsreceptie Nederlandse Vereniging van Banken, 13 januari 2010
Het gesproken woord geldt
Dames en heren,
Van harte welkom op onze Nieuwjaarsreceptie.
Allereerst dank aan Fortis Bank Nederland voor de gastvrijheid ons deze avond ter beschikking te stellen als sponsor van deze jaarlijkse tentoonstelling, dit keer over Oman. Met dank ook aan Ernst Veen die deze fantastische tentoonstelling samenstelde. Catalijne Broers zal er u straks kort iets over vertellen. Een speciaal welkom aan vertegenwoordigers vanuit
toezichthouders, politiek, overheid en de diverse stakeholders waar wij mee samenwerken.
En, zoals u weet volgen de media de ontwikkelingen in de bancaire sector op de voet. Ik ben dan ook blij hier vanavond een aantal journalisten te zien. U schreef veel over de crisis, en dat zal nog wel even zo blijven. Wij staan u graag te woord.
2
Dames en heren,
2009 was geen makkelijk jaar. De reputatie van banken en onze economie kwamen onder druk te staan. Er is veel gezegd en geschreven over de oorzaken van de crisis en de rol van banken. Onlangs deed ik een oproep om in het debat over Nederlandse banken bij de feiten te blijven. Ik heb daarbij steeds begrip uitgesproken voor de maatschappelijke onrust die onstaan is, maar kom in het verweer tegen éénzijdige beeldvorming. Ook nu nog kost het moeite om een
genuanceerde discussie te voeren. Zo worden voorbeelden uit de VS onterecht één-op-één op de nederlandse situatie toegepast. Zo wint beeldvorming het van de inhoud en lijkt kiezersgunst (hoe tijdelijk ook) het leidmotief te zijn. Of het nu de financiële sector betreft, het klimaat, de integratie of wat dan ook; de samenleving verdient een parlement met gezag.
Eenzijdige aandacht voor incidenten met generaliserende conclusies in stoere taal draagt niet bij aan dat gezag. Ik begrijp dat kritiek namens de banken argwaan ontmoet. Maar het recht van spreken ontleen ik aan het belang dat onze samenleving heeft bij een parlement dat spreekt met gezag. Een tweede zorg die ik heb is het opgewekte beeld dat in de bankensector alles bij het oude zou blijven. Ik bestrijd dat voor
3
Nederland met feiten. Banken nemen verantwoordelijkheid, ook voor de toekomst. Lessen zijn geleerd en in de Nederlandse situatie zijn noodzakelijke aanpassingen zichtbaar. Ik kom daar zo nog op terug.
De economische balans verschuift, binnen Europa en in de de hele wereld. Nederlandse banken kunnen een belangrijke rol blijven spelen. Laten wij, zonder het terugblikken te verwaarlozen, ons nu
concentreren op de vraag wat daarvoor nodig is.
Allereerst het hervinden van de verbindining van banken met de maatschappij. Volgens mij de belangrijkste les uit crisis. Want de primaire taak van banken staat voorop. Een bank moet een vertrouwde, veilige plek voor je geld zijn. Hoewel banken natuurlijk private organisaties zijn, hebben zij wel degelijk een publieke functie. We maken dagelijks gebruik van banken. Of het nu gaat om tradionele functies als betalingsverkeer, kredietverlening, sparen, beleggen en investeren, banken spelen een faciliterende rol. En vertrouwen in banken is daarbij essentieel. Meer accent op deze functies komt het vertrouwen in de sector ten goede. Een bank is een bijzonder soort onderneming. Onderneming dus, maar met een
maatschappelijke functie.

4
De commissie Maas heeft op ons verzoek aanbevelingen gedaan voor het herstel van dat vertrouwen. Die aanbevelingen zijn inmiddels vertaald naar een gedragscode. De Code Banken, die in nauwe samenspraak met de Minister van Financiën tot stand kwam, bevat richtlijnen voor het risicomanagement, de verantwoordelijkheid van de Raad van Commissarissen, de bankiersverklaring en de deskundigheid van Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. En natuurlijk voor het beloningsbeleid van banken.
Hoewel de code formeel pas werkt over 2010 zijn banken al vanaf vorig jaar volop bezig met implementatie. Ik verwacht dat al over 2009 op veel onderwerpen verslag zal worden gedaan. Een onafhankelijke Monitoringscommissie gaat over de Code rapporteren. Binnenkort presenteert de commissie zich. Dames en heren,
Werken aan de toekomst is meer dan de Code alleen. Er zijn vragen te beantwoorden over de toekomst van de sector. Hoe ziet ons bankenlandschap er in 2015 uit:

- Zijn we dan in staat Nederland als handelsland te faciliteren?

5

- Doen we dit vanuit een publieke functie, en met wat voor soort banken?

- Hoe gaan we om met de risico's die bankieren met zich meebrengt?

- En met welke overheid en wat voor toezicht hebben we te maken?
Politiek en samenleving verwachten van ons dat wij als banken richting geven aan het beantwoorden van deze vragen. En dat mag ook van ons verwacht worden.
Het is een brede thematiek. De discussie gaat over de maatschappelijke positie van banken, over hun economische rol en betekenis, over de omgang van banken met hun klanten en over de balans tussen risico's van en ruimte voor bankieren. Wat dat laatste betreft is het goed te beseffen dat bijvoorbeeld het fors aanscherpen van kapitaaleisen gevolgen heeft voor het kredietverlenend vermogen van banken en de kosten van kapitaal voor bedrijven. Dat raakt dus niet alleen de banken zelf.
Maar ook de relatie tussen risico en functies binnen een bank is van belang. Kan een bank tegelijkertijd een maatschappelijke nutsfunctie vervullen en een investmentbank zijn? Is de omvang van een bank relevant zoals minister Bos suggereert?
6
Diversiteit is veel belangrijker. Ons land heeft als handelsnatie een diversiteit aan instellingen nodig, inclusief een aantal banken die Europees meetellen, en die hebben we gelukkig ook. Met deze diversiteit en banken van formaat kunnen banken blijven fungeren als katalysator van economische groei. Als je als klant meer rendement wilt maken, dan moet je je realiseren dat daar een bepaalde vorm van onzekerheid tegenover staat. Meer risico dus.
We zouden de mate van garantie op spaar- en
betaalrekeningen kunnen koppelen aan een risicoprofiel. Banken met gematigd risico bieden hun klanten dan een hogere mate van garantie. Dit zou in de vorm van differentiatie in de depositogarantieregeling vertaald kunnen worden. Die discussie hebben we nog met elkaar te voeren.
Vanuit de maatschappelijke rol gezien moeten we niet vergeten dat onze banken het betalingsverkeer faciliteren. We doen dat efficient en goedkoop, zeker in Europees perspectief. We zijn goed op weg om SEPA in te voeren: Europees betalen is een feit aan het worden. We blijven investeren, ook in veiligheid. Dat is nodig om in de wedloop met criminelen voorop te blijven lopen. Banken sloten in 2009 een historisch akkoord met de detailhandel, dat zowel Europees betalen dichterbij brengt als de veiligheid vergroot.

7
Ook de kredietverstrekking is onderdeel van de
maatschappelijke en economische functie. De kredietverlening is tot nu toe opmerkelijk op peil gebleven ondanks de economische crisis. Dat blijkt op twee manieren. Ten eerste blijkt uit cijfers van DNB dat er nog steeds groei in de kredietverlening zit, alhoewel die groei minder is dan vorig jaar. Daarnaast zijn er slechts marginale verschillen in de afwijzingspercentages ten opzichte van vorige jaren. Er is vooral vraaguitval. Ook hier is de beeldvorming anders dan de werkelijkheid. Daarmee ontken ik niet dat er ondernemers zijn die problemen ervaren met kredietverlening. Hen roep ik op zich te melden bij de Ondernemerskredietdesk, die wij samen met MKB en VNO hebben opgericht. Tot nu heeft slechts een beperkt aantal ondernemers (200) zich gemeld. Wel blijkt uit die meldingen dat het vooral gaat om kleine bedrijven (0-5 werknemers) en kleine kredieten (minder dan 200.000 euro en vaak zelfs minder dan 50.000 euro).
We kunnen echter niet van banken verlangen dat zij risico's nemen die niet verantwoord zijn. Wel kunnen
garantieregelingen van de overheid helpen om de
kredietverlening te ondersteunen. En dat gebeurt ook. Naar de toekomst kijkend spelen kapitaaleisen een belangrijke rol. Dit is natuurlijk niet alleen een Nederlandse discussie, maar wordt ook internationaal bepaald. Uitkomsten van het Basel comité
8
kunnen grote gevolgen hebben. Hoe zwaarder de eisen, hoe minder ruimte er is voor kredieten en hoe groter de kans dat daardoor de econmische groei beperkt wordt. Het is in het licht van wat achter ons ligt logisch dat risico's beperkt worden. Maar dat heeft, ook economisch, een prijs. Ook andere partijen zoals de toezichthouders realiseren zich dat.
Over toezicht gesproken is het de vraag of aanpassing in het prudentiële- en gedragstoezicht nodig is. Daarbij is het zaak te blijven kijken naar de stabiliteit van het bancaire systeem en ons bij mogelijke aanpassing niet te zeer te laten leiden door incidenten.
Een deel van het antwoord op de vraag hoe banken zich kunnen verbinden met de maatschappij ligt in de omgang met en de benadering van de consument. In het rapport Maas en in de Code Banken wordt ook benadrukt dat banken op een evenwichtige manier met de belangen van klanten moeten omgaan. Logisch, zult u zeggen. Dat is het ook. Wat transparantie en informatievoorziening betreft hebben we nog wel stappen in te zetten. Zodat consumenten de juiste informatie hebben om goede keuzes te maken. Zonder iets af te willen doen aan de verantwoordelijkheid van banken, blijft de consument natuurlijk ook zelf een duidelijke eigen verantwoordelijkheid houden.

9
Een discussie over het toekomstige bankenlandschap kan niet los gezien van de discussie over de vormgeving van de markteconomie en dus ook herijking van de vraag: wat is privaat, wat is publiek en wat zit daar tussenin. Die discussie raakt niet alleen de financiële sector. In ieder geval staat voorop dat de overheid zo spoedig mogelijk weer een marktmeester moet zijn in plaats van een marktspeler, zoals ze dat nu noodgedwongen is.
Het antwoord op de vraag over de vormgeving van onze economie heeft alles van doen met duurzaamheid. Een blijvend actueel thema zoals onlangs in Kopenhagen bleek. Hebben wij als sector een rol in de overgang naar een duurzame economie? Ja, dat hebben we. En er zijn al initiatieven in die richting. Jonge bankiers verenigd in FIER zijn bezig binnen banken duurzaamheid in de breedste zin van het woord op de agenda te zetten. Het staat ook op de agenda van de NVB. Dames en heren,
Het was me het jaartje wel! Dat hoor je mensen vaak zeggen en onschuldiger kan een terugblik niet zijn. In dat opzicht was de opvallendste Nieuwjaarswens die ik kreeg van Henk Broeders van Capgemini, collega bestuurslid van het VNO, die mij een
10
"saai" jaar wenste. Dat hoop ik zeker als het gaat om de turbulentie die 2009 kenmerkte. Maar saai zal het niet zijn als het gaat om wat ons als branche-organisatie, ons als sector te doen staat.
2010 is voor ons het jaar van de dialoog. Een diepgaande dialoog. Tussen de Nederlandse Vereniging van Banken en de leden. Tussen banken en hun klanten. En tussen de
bankensector en politiek en samenleving. Die dialoog gaat in ieder geval over de vragen die ik zojuist noemde.
Tegelijkertijd is 2010 ook het jaar waarin we ons moeten bewijzen. Politiek en samenleving spreken ons op onze verantwoordelijkheden aan. We hebben verwachtingen gewekt met onze Code Banken. Die verwachtingen moeten we
waarmaken: the proof of the pudding is in the eating. Ik dank u allen voor de inzet binnen NVB, zowel actieve leden als medewerkers van het bureau. Draagvlak is voor ons werk belangrijk. We hebben de inhoudelijke voeding vanuit onze leden nodig. En we hebben het ook het afgelopen jaar weer gebruik kunnen maken van uw kennis en expertise. Daar ben ik u dankbaar voor.

11
Dank aan Wim Mijs en zijn mensen voor het goede werk. Ook het bureau gaat met haar tijd mee en ontwikkelt zich in 2010 verder. Wij zullen onze kennis op een meer gestructureerde manier met onze leden delen. Per 1 maart aanstaande gaat ons nieuwe Ledennet de lucht in. Daar kunt u alle informatie vinden die u nodig heeft. Per 1 maart zal ook het nieuwe logo met bijbehorende huisstijl worden gepresenteerd, die beter dan de huidige de verbindende rol reflecteert die de Nederlandse Vereniging van Banken speelt. Nadat wij afgelopen jaar al een bijkantoor in Den Haag openden, zijn wij voornemens dit jaar ons bureau te verhuizen naar de zuidas.
Dames en heren,
Ik sluit af.
Ik wens u een succesvol jaar, zowel zakelijk als prive. Ik wens u en de uwen daarbij bovenal een goede gezondheid waar ik gaarne het glas op hef.
Dank u wel.