Innovaties in duurzaam bouwen worden gehinderd door korte-termijnpolitiek
Gebouwen en woningen zijn verantwoordelijk voor een derde van alle
CO2-emissies in Nederland. Innovaties in duurzaam bouwen zijn daarom
van belang om de uitstoot te reduceren. Vooral dankzij Philips
presteert Nederland redelijk als het gaat om innovaties op dit gebied.
Landen als Duitsland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden zijn
succesvoller, onder meer als gevolg van consistent uitgevoerd beleid.
Het Nederlandse 'knipperlichtbeleid' over de afgelopen decennia, met
veel kortlopende en wisselende instrumenten, is niet bevorderlijk voor
innovatie.
Dit zijn de belangrijkste conclusies uit het vandaag gepubliceerde CPB
Document, Home green home - A case study of inducing energy-efficient
innovations in the Dutch building sector. Tegelijkertijd verschijnt
vandaag het CPB Discussion Paper Improving the energy efficiency of
buildings: The impact of environmental policy on technological
innovation, waarin voor Europese landen de effecten die energienormen,
-prijzen en onderzoeksuitgaven hebben op innovaties in duurzaam
bouwen, in kaart zijn gebracht.
Innovaties op het gebied van duurzaam bouwen...
Als maatstaf voor innovaties in duurzaam bouwen in Nederland is in
deze studies gekozen voor het aantal patentaanvragen door Nederlandse
bedrijven. Nederlandse bedrijven zijn goed voor vijf procent van alle
aanvragen bij het Europese Octrooibureau op dit gebied sinds 1977.
Daarmee bezet Nederland een keurige vijfde plaats op de Europese
ranglijst.
Het aantal Nederlandse patentaanvragen in duurzaam bouwen is in de
jaren negentig sterk toegenomen, vooral door innovaties op het gebied
van energiebesparende verlichting, zoals spaarlampen en ledlampen. In
de laatste twee decennia komt een derde van alle Nederlandse patenten
in duurzaam bouwen voor rekening van innovaties in
verlichtingstechnologieën. Dankzij Philips is Nederland op dat gebied
met afstand de nummer één in Europa. Daarnaast doet Nederland het ook
goed in de Hr-ketels- technologieën. Op andere terreinen, zoals
isolatie, warmtepompen en zonne-energie, bevindt ons land zich echter
in de Europese subtop. Duitsland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden
zijn succesvoller dan Nederland als gekeken wordt naar een breder
spectrum van technologieën.
...zijn gebaat bij consistent beleid
Door strengere energienormen te hanteren, of door het verstrekken van
subsidies voor duurzaam bouwen kan de overheid duurzame innovaties
stimuleren. Kenmerkend voor het Nederlandse beleid in de afgelopen
dertig jaar zijn het grote aantal kortlopende instrumenten en de vele
herzieningen in het beleid. Zo zijn in de jaren negentig bijvoorbeeld
veel subsidieprogramma's ingevoerd voor een periode van drie tot vijf
jaar. Ook na het jaar 2000 werden verschillende instrumenten weer
herzien of stopgezet.
De complexiteit van en de wijzigingen in het beleid creëren
onzekerheid. Deze onzekerheid heeft nadelige gevolgen voor het
investeren in nieuwe technologieën. Hoewel veranderingen in beleid
soms wenselijk kunnen zijn, gaan voortdurende wisselingen ten koste
van innovatie. Opvallend is dat juist landen met een consistent en
stabiel milieubeleid, zoals Oostenrijk, Denemarken en Duitsland, meer
patentaanvragen in duurzame technologieën indienen dan landen waar het
beleid minder stabiel is.
CPB Document 198, Home green home - A case study of inducing
energy-efficient innovations in the Dutch building sector en
CPB Discussion paper 137, Improving the energy efficiency of
buildings: The impact of environmental policy on technological
innovation,
zijn beide (gratis) beschikbaar als pdf-bestand.
Centraal Planbureau