Universiteit Leiden

Navigatie op de kubieke millimeter in de Medical Delta

Veel chirurgische ingrepen kunnen al worden verricht met de MIC-techniek. Maar deze techniek stelt heel andere eisen aan de chirurg. 'Chirurgen in opleiding moeten eerst in een 'skillslab', een soort flight simulator, droog oefenen', zegt Frank Jansen maandag 11 januari in zijn oratie. Oratie maandag 11 januari, 16.00 uur in het Academiegebouw Prof.dr. F.W. Jansen, gynaecoloog
Faculteit: Geneeskunde
Vakgebied: clinical evaluation of minimally invasive surgical instruments

Prof.dr. Frank Jansen: 'Van de vier poten van deze leerstoel staan er twee in de TU Delft en twee in het LUMC. Een betere verankering, maar ook kruisbestuiving kan deze leeropdracht niet wensen.' MIC
MIC staat voor 'Minimaal Invasieve Chirurgie'. Deze vorm van chirurgie is mogelijk geworden door de introductie van hoog geavanceerde technologie. De techniek levert veel medische en wetenschappelijk bewezen voordelen voor de patiënt op, maar eist dus ook heel andere vaardigheden van de chirurg dan de conventionele benadering. 'Om de veiligheid van de patiënt te waarborgen moet daar aandacht aan worden besteed', stelt Jansen. 'Net als in de luchtvaart waarbij de veiligheid van de passagiers en bemanning gewaarborgd is.' Skillslab
De nieuwe technologie is op zichzelf al complex genoeg en als die op diverse niveaus in de organisatie niet juist wordt aangestuurd, kan dat de patiënt schade berokkenen. 'Daarom moeten de chirurgen in opleiding eerst in een skillslab oefenen, naast de veiligheidsmaatregelen die in de operatiekamer getroffen worden. Na een examen kunnen ze de techniek vervolgens onder leiding van een mentor op een patiënt toepassen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft daar al in 2007 met klem op aangestuurd en de beroepsgroepen hebben de boodschap opgepikt.'

Medical Delta
Jansen is zowel in Leiden als in Delft hoogleraar Clinical evaluation of minimally invasive surgical instruments. Zijn dubbelaanstelling onderstreept de samenwerking tussen de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam en het LUMC en het Erasmus MC in Medical Delta. Medical Delta is een samenwerkingsverband naar het Californische model: te vergelijken met de grotere universitaire consortia die in Amerika al langer bekend zijn. Zo'n consortium creëert toegankelijkheid en excellentie; door de wetenschappelijke kennis te bundelen kan er een grotere spin-off ontstaan dan door de kracht van elk instituut apart.

Nieuwe innovaties
Toch blijft er reden tot zorg, want er staan alweer nieuwe innovaties voor de deur, zoals de robotchirurgie, natural orifice translumenal endoscopic surgery (NOTES) en single incision laparoscopic surgery (SILS) die een verbetering in de chirurgische benadering beloven. Jansen: 'Maar de introductie daarvan vindt meestal plaats zonder kritische klinische evaluatie van de nieuwe technologie.' Dit komt ook doordat de techniek voornamelijk vanuit een technische of commerciële optiek benaderd wordt. 'Maar ook de dwang van patiënten om voor een behandeling met de nieuwe technologie in aanmerking te mogen komen moet je niet onderschatten.'

Eindresultaat
'Door een nauwe samenwerking tussen clinici en technici kan je daarin een balans creëren.' En dat is precies wat Jansen onder de paraplu van Medical Delta met zijn leeropdracht wil doen. 'Door over en weer elkaars taal te leren kennen en door de klinische benadering te accentueren, moet dit leiden tot een kritischere en veiligere introductie van hoog geavanceerde technologie in de chirurgie. Net als bij de introductie van nieuwe geneesmiddelen, moeten voor de introductie van nieuw instrumentarium en nieuwe technologie criteria worden geformuleerd voordat ze in de klinische zetting mogen worden uitgerold. Verder moeten geavanceerde MIC-ingrepen in Nederland worden gecentraliseerd en geaccrediteerd om te voorkomen dat 'veel weinig doen en weinig veel'. Het eindresultaat voor de patiënt staat hierbij uiteraard centraal.'

(5 januari 2010/SH)