NAR-ministeriële te Brussel op 3 en 4 december 2009
Verslag NAR-ministeriële te Brussel op 3 en 4 december 2009
Kamerbrief | 6 januari 2010
Graag bied ik u hierbij als bijlage het verslag van de ministeriële
bijeenkomst van de Noord-Atlantische Raad (NAR) te Brussel op 3 en 4
december 2009.
Drs. M.J.M. Verhagen
Minister van Buitenlandse Zaken
Agenda
Op 3 en 4 december j.l. vond te Brussel de jaarlijkse formele
bijeenkomst plaats van de Noord-Atlantische Raad (NAR) in de
samenstelling van ministers van Buitenlandse Zaken. Onderwerpen van
overleg waren de NAVO-operatie in Afghanistan, de aanvragen van
Montenegro en Bosnië-Herzegovina voor een Membership Action Plan
(MAP), het herzieningsproces van het Strategisch Concept en
raketverdediging. Ook vonden een NAVO Oekraïne Commissie, een NAVO
Georgië Commissie en een NAVO Rusland Raad plaats.
Afghanistan
De ministers van Buitenlandse Zaken van alle ISAF partners (zowel NAVO
leden als niet-NAVO leden) bespraken op 4 december de situatie in
Afghanistan. De nieuwe aanpak van de commandant van ISAF, de
Amerikaanse generaal McChrystal, werd breed omarmd. Speciale aandacht
ging uit naar de eerder die week door president Obama aangekondigde
30.000 extra Amerikaanse troepen.
In totaal vijfentwintig landen zegden extra bijdragen toe, hetgeen
neerkomt op bijna 7000 extra troepen naast de Amerikaanse bijdrage. De
aankondiging van president Obama dat na 18 maanden de eerste
Amerikaanse troepen zouden beginnen met terugtrekken, kreeg eveneens
veel steun. Ik heb aangegeven dat deze elementen zullen worden
meegenomen in de Nederlandse afweging over de Nederlandse inzet in
Afghanistan na 2010. Daarbij heb ik de complexiteit van het vraagstuk
benadrukt. Tevens heb ik aangegeven dat Nederland in 2010
EUR 12 miljoen zal bijdragen aan het NAVO trustfund ter ondersteuning
van het Afghaanse leger. Ik was verheugd te constateren dat er
algemene overeenstemming onder de ISAF-landen was dat de
civiel-militaire coördinatie versterking behoeft en dat de leidende
rol van UNAMA buiten kijf stond. Ook de coördinatie binnen ISAF zal
verder versterkt worden. Op de door premier Brown aangekondigde
Afghanistan conferentie in Londen op 28 januari a.s. zal hier verder
over gesproken worden. De conferentie in Londen, zo lichtte de Britse
minister van Buitenlandse Zaken Miliband toe, moet leiden tot stevige
afspraken met de Afghaanse regering inzake goed bestuur, bestrijding
van corruptie, naleving van mensenrechten en het leveren van
basisdiensten aan de bevolking. Ook het belang van de regionale
dimensie en samenwerking op regionaal niveau zal aan de orde komen.
Tenslotte stelden de ministers van Buitenlandse Zaken de ISAF-inzet
t.a.v. reïntegratie en verzoening vast en werd benadrukt dat dit
proces zeer belangrijk was de komende periode en dat een Afghaanse
leidende rol essentieel was.
Montenegro en Bosnië-Herzegovina
De NAVO-ministers besloten Montenegro MAP (Membership Action
Plan)-status te verlenen. Over Bosnië-Herzegovina is langdurig
gesproken. Een spoedige MAP-verlening wordt door voorstanders gezien
als belangrijk signaal van aanmoediging voor hervormingsgezinde
krachten in het land. Meer terughoudende bondgenoten erkennen dit
argument, maar menen dat Bosnië-Herzegovina meer tijd nodig heeft om
zich voor te bereiden op MAP. Ik heb in deze richting geïntervenieerd.
Besloten is dat Bosnië-Herzegovina aan MAP zal deelnemen zodra het
land de noodzakelijke voortgang bereikt in hervormingen. Essentie van
dit besluit is dat de NAVO het eens is over MAP als volgende stap,
maar dat het exacte tijdstip van een positief besluit van de
Noord-Atlantische Raad in handen ligt van de leiders in
Bosnië-Herzegovina zelf. De NAVO-ambassadeurs hebben de opdracht
gekregen de voortgang die Bosnië-Herzegovina boekt op het gebied van
hervormingen actief te blijven volgen. Bondgenoten zullen hun steun
voor hervormingen in Bosnië-Herzegovina voortzetten.
Herzieningsproces Strategisch Concept
Ministers werden geïnformeerd over de voortgang van de Groep van
Experts die voorbereidend werk doet voor de herziening van het
Strategisch Concept. Nederland ziet graag dat in dit verband ook
aandacht wordt besteed aan de vraag hoe de NAVO kan bijdragen aan
ontwapening en non-proliferatie. Ik heb aangekondigd dat Nederland het
initiatief neemt om gezamenlijk met de Benelux, Duitsland en Noorwegen
een bijdrage aan de discussie over de herziening van het Strategisch
Concept te leveren over dit onderwerp. Ook andere Bondgenoten gaven
aan belang te hechten aan een actieve agenda van de NAVO en aan nauw
overleg over ontwapening, wapenbeheersing en non-proliferatie.
Raketverdediging
Naar aanleiding van het verzoek van het Lid Van Bommel tijdens het
voorbereidende Algemeen Overleg over de NAVO Ministeriële op 25
november jl. zal ik hieronder uitgebreider ingaan op het onderwerp
raketverdediging.
De herziene raketverdedigingsplannen van de VS werden unaniem
verwelkomd door de ministers van Buitenlandse Zaken.
Defensie-ministers deden dit eerder al in Bratislava op 22 en 23
oktober jl. Deze positieve grondhouding hangt samen met het feit dat
de discussie over een raketverdedigingssysteem weer in de NAVO als
geheel wordt gevoerd en niet slechts in bilaterale onderhandelingen
tussen enkele bondgenoten.
Secretaris-Generaal Rasmussen wilde tijdens deze NAVO ministeriële
mogelijke besluitvorming voorbereiden over het ontwikkelen van een
NAVO raketverdedigingssysteem in Europa ter bescherming van bevolking
en grondgebied. Die besluitvorming zou dan eind 2010 in Lissabon zijn
beslag moeten krijgen. De plannen van de VS zijn een belangrijk
onderdeel van dit NAVO systeem.
De VS ziet raketverdediging als een "appropriate and viable" missie
voor het bondgenootschap en wil daaraan middels de "phased adaptive
approach" graag een nationale bijdrage leveren. De VS voorziet vier
fases in de ontplooiing van haar kant van het systeem:
* In fase één (vanaf 2011) wordt raketverdediging verzorgd vanaf één
of meer Amerikaanse marineschepen in de oostelijke Middellandse
Zee die gebruik maken van een (mobiele) radar op een nader te
bepalen locatie in Zuid Europa. Deze systemen zijn operationeel en
hebben reeds hun effectiviteit bewezen. Het aantal schepen kan
eenvoudig aan het dreigingniveau worden aangepast.
* In fase twee (2015) wordt het netwerk van radars en sensoren op
het land uitgebreid en wordt in Zuid-Europa een
onderscheppinglocatie met Amerikaanse raketten ingericht.
* In fase drie (2018) wordt in Noord-Europa een locatie met
Amerikaanse onderscheppingsraketten ingericht en wordt het
sensornetwerk verbeterd.
* In fase vier (2020) komen onderscheppingsraketten beschikbaar voor
de verdediging tegen intercontinentale ballistische raketten. In
verband daarmee zal het sensornetwerk dan nogmaals aangepast
worden.
Niet alle bondgenoten delen de zienswijze van de VS dat
raketverdediging een missie van de NAVO is. Zij vinden bijvoorbeeld
dat raketverdediging niet op zichzelf staat en onderdeel zou moeten
uitmaken van een pakket van defensieve middelen. Tijdens de NAVO
ministeriële werd ook gewezen op het risico van een onbedoelde
wapenwedloop. Wel is er overeenstemming dat raketverdediging
noodzakelijk is om de bescherming tegen de dreiging die uitgaat van de
ballistische raketprogramma's vanuit Iran en Syrië te vergroten.
Voldoende transparantie en openheid, ook ten aanzien van Rusland, is
van belang, ook gezien de politieke gevoeligheid van raketverdediging.
De NAVO wil op het gebied van raketverdediging meer samenwerken met
Rusland. Tijdens de NAVO-bijeenkomst gaven Bondgenoten aan dat er nog
een aantal financiële en technische vragen moesten worden beantwoord
voordat een besluit over een NAVO raketverdedigingssysteem in Europa
kon worden genomen. De financiële crisis zorgt voor beperkte middelen
en het was van belang om voor de Top in Lissabon inzicht te krijgen in
de kosten van een dergelijk systeem. Geconcludeerd werd dat als het
Bondgenootschap besluit tot een raketverdedigingssysteem in Europa, de
capaciteiten van de VS hieraan een waardevolle bijdrage zouden kunnen
leveren.
Volgens Nederland is besluitvorming over raketverdediging eind 2010
tijdens de Top van Lissabon mogelijk als de technische randvoorwaarden
en financiering goed zijn uitgewerkt. In de benadering die Nederland
tot nu toe altijd heeft uitgedragen past dit ook: voortbouwen op reeds
bestaande structuren, om zo integratie van een NAVO
raketverdedigingssysteem met de huidige middelen (zoals bijvoorbeeld
de Nederlandse Patriots) te faciliteren. De Amerikaanse lijn voor de
ontwikkeling van een raketverdedigingssysteem in fases komt hiermee
overeen. De Nederlandse beleidslijn blijft dat raketverdediging een
wezenlijke bijdrage kan leveren aan de veiligheid van NAVO landen,
mits er goede afstemming is tussen de verschillende programma's en
systemen. De ondeelbaarheid van veiligheid van het Bondgenootschap
moet voorop staan.
Gezamenlijk met de Minister van Defensie zal ik u voor de zomer van
2010 een beleidsnotitie doen toekomen ter actualisering van de notitie
over raketverdediging van 25 maart 2008 (TK 28676, nr. 52), dit mede
in het licht van de voorziene besluitvorming over raketverdediging
tijdens de Top van Lissabon.
Oekraïne en Georgië
Tijdens de NAVO Oekraïne en NAVO Georgië Commissies is de voortgang
van politieke en defensie-hervormingen in beide landen besproken.
Bondgenoten spraken steun uit voor voortgezette inspanningen van
Oekraïne op het gebied van rechtszekerheid, defensiehervormingen en
democratie. In het licht van de beperkte middelen werd aandacht
gevraagd voor een realistische planning en goede financiële
onderbouwing. Er was veel waardering voor de Oekraïnse bijdrage aan
alle NAVO-operaties.
De NAVO onderstreepte de territoriale integriteit en souvereiniteit
van Georgië. Bondgenoten benadrukten het belang van voortgezette
inspanningen van Georgië op het gebied van democratie,
rechtszekerheid, persvrijheid en hervormingen van de
veiligheidssector. Er was waardering voor de voorgenomen uitbreiding
van de Georgische bijdrage aan ISAF met 750 militairen.
Rusland
De NAVO Rusland Raad, voor het eerst formeel bijeen op ministerieel
niveau na de oorlog in Georgië, is begonnen aan een nieuw hoofdstuk.
Ministers van de 28 bondgenoten en Rusland gaven hun goedkeuring aan
hervorming van de NAVO Rusland Raad, aan het werkprogramma voor 2010
en aan het opstellen van een gezamenlijke analyse van
gemeenschappelijke veiligheidsdreigingen. Daarnaast zal worden ingezet
op voortgezette praktische samenwerking ten aanzien van o.a.
Afghanistan, drugsbestrijding, terrorisme, piraterij,
raketverdediging, non-proliferatie, wapenbeheersing en ontwapening.
Tijdens de NAVO-Rusland Raad kwamen ook onderwerpen aan de orde
waarover de NAVO-bondgenoten met Rusland van mening verschillen, zoals
de territoriale integriteit en souvereiniteit van Georgië, het Verdrag
inzake Conventionele Strijdkrachten in Europa en de militaire
oefeningen die in Wit-Rusland en Rusland werden gehouden eerder dit
jaar. Rusland uitte de wens in de NAVO Rusland Raad te spreken over
Europese veiligheid en een mogelijke overeenkomst op dit gebied.
Nederland wil dat met Rusland niet alleen over "harde" veiligheid,
maar ook over "zachte" veiligheid als mensenrechten, rechtsstaat en
democratie wordt gesproken. Besprekingen in de NAVO Rusland Raad
kunnen een bijdrage leveren aan overleggen in OVSE verband.
Voorstellen van Rusland voor een verdrag op het gebied van Europese
veiligheid zullen serieus door Nederland worden bestudeerd.
Bijgevoegd: Final Statement en Statement on Afghanistan d.d. 4
december 2009
Zie het origineel
Pagina 5 van 5
Ministerie van Buitenlandse Zaken