Gemeente Stadskanaal

Burgemeester B.A.H. (Baukje) Galama "De afgelopen dagen heb ik nagedacht wat ik in mijn eerste nieuwjaarsrede als uw nieuwe burgemeester naar voren zou willen brengen. De huidige weersomstandigheden, de witte wereld, de witte kerst versterkten de neiging tot overpeinzen die velen van ons aan het einde van het jaar meemaken. Wat heeft het afgelopen jaar gebracht, wat hadden we er van verwacht en wat is er van uitgekomen? Onder welk gesternte verkeren wij momenteel en hoe ziet de toekomst eruit?

Ik dacht aan het woord 'klimaat'. 'Klimaat' staat voor omstandigheden als temperatuur, windrichting en kracht, maar kan ook op andere manieren worden uitgelegd, op diverse onderwerpen van toepassing zijn. Zoals mijn persoonlijke 'leefklimaat', gezien de verandering van functie van het burgemeestersambt op Vlieland naar dat in Stadskanaal en mijn eerste indruk van het klimaat hier. Het woord klimaat kan ook van toepassing zijn op het economische klimaat, in relatie tot werkgelegenheid, inkomen en onze welvaart. Daarnaast kan het woord klimaat betrekking hebben op het sociale klimaat, in relatie tot wat wij voor elkaar over hebben, bij elkaar betrokken zijn, onze zorg voor de samenleving. En dan is er nog klimaat als in 'weersklimaat', in relatie tot onze leefwijze en de effecten daarvan op onze aarde.

Voor wat betreft mijn persoonlijke leefklimaat, was 2009 een bijzonder jaar, dat zult u begrijpen. 2009 zal in mijn herinnering altijd het jaar blijven waarin ik werd verkozen tot uw nieuwe burgemeester, dwars tegen alle tradities in. Een vrouw, een Friezin en ook nog van liberale huize. Een bijzonder jaar ook in de geschiedenis van de gemeente Stadskanaal. Het klimaat was voor deze verandering blijkbaar geschikt.

In herinner me nog de tweede september, toen ik in dit theater de ketting kreeg omgehangen. Alles was nieuw voor mij. Ik gaf u toen aan dat velen enigszins medelijden met mij hadden vanwege het beeld dat bij hen bestond van de gemeente Stadskanaal en deze omgeving in Zuid-Groningen. Ik heb die mensen, vooral Friezen, toen uitgedaagd om kennis te nemen van het gebied, te genieten van het groene landschap en het historische karakter ervan. Ik heb ze uitgedaagd om te komen kijken naar het niveau van onze voorzieningen in de gemeente: de onderwijsvoorzieningen, het ruime winkelaanbod, het aanwezige bedrijfsleven, het theater, het ziekenhuis en ga zo maar verder.

Ik kan u zeggen dat ondertussen enkelen van hen al met verbazing hebben rondgekeken en soms jaloers kennis hebben genomen van al die aanwezige voorzieningen. Een collega-burgemeester uit een Friese stad moest bijvoorbeeld bekennen dat zij niet zo'n grote en bruisende ijsbaan hadden voor hun inwoners. En die gemeente is beslist niet kleiner dan Stadskanaal!

Is mijn leefklimaat zoals ik mij had voorgesteld bij mijn aantreden? Ja, daar kan ik bevestigend op antwoorden. De afgelopen maanden waren hectisch maar uitdagend. Vol belofte voor de toekomst. Ik was gewaarschuwd voor de stugheid van de Groningers, maar ik kan u zeggen dat ik dat niet zo heb ervaren. De ontvangst was warm, de kennismakingsbezoeken plezierig. Ik waardeer de directheid en nuchterheid die past bij de Groningse mentaliteit, een mentaliteit die ook goed bij mij past.

Is het dan alleen maar positief, zult u vragen? Nee, hoewel ik mij in de gemeente had verdiept, zowel feitelijk ten aanzien van de leefomstandigheden, als ook in de gemeentelijke achtergrond en de investeringsmogelijkheden, waren de economische klimatologische omstandigheden van de gemeente Stadskanaal in de laatste maanden anders dan ik had verwacht.

De windrichting was veranderd, het economische klimaat is minder zonnig dan het aan het begin van 2009 leek. In september gaf ik aan dat wij samen moeten zorgen voor verbreding van de werkgelegenheid: ontwikkelingen in gang zetten die zorg kunnen dragen voor een goede toekomst voor onze kinderen, zodat zij hier in hun geboortestreek werk kunnen vinden, in dit prachtige gebied kunnen blijven wonen, en ook hún kinderen in de toekomst kunnen opgroeien in een gebied met relatieve rust en ruimte.

We moeten dus verder met waar wij op vele fronten al aan werken: het aan elkaar verbinden van goede ideeën, belangen aan elkaar verknopen en op die manier initiatieven versterken.

Wij moeten onze krachten verder bundelen, zeker wanneer er enigszins economische tegenwind is. Ik ben positief over de verbindingen die er al zijn in Stadskanaal, zoals de goede vormen van samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en gemeente. Die toont zich in de noordelijke promotiedagen, in de onderwijsprojecten waar bedrijfsleven en onderwijs samen werken aan de directe belangen van bedrijfsleven én leerlingen. En niet alleen theoretisch, maar zeker ook praktisch, zodat de waardering voor echte ambachtslieden weer opgang kan maken en in de vraag van het bedrijfsleven kan worden voorzien.

En toch kan naar mijn mening die samenwerking nog verder versterkt worden. Het bedrijfsleven kent vele vormen van
belangenvertegenwoordiging. Ik noem de algemene handelsvereniging, de centrumwinkeliers, de ondernemersvereniging van Musselkanaal, het toeristisch platvorm, de VVV. Goed dat ze bestaan, maar alle verenigingen bestaan uit vrijwilligers die regelmatig vergaderen, overleggen plegen met de gemeente en secretariaten bezetten.

Misschien zou het economische klimaat verbeterd kunnen worden als er een grote paraplu bestond, waaronder al die belangenvertegenwoordigers functioneren en waar door bundeling de effectieve kracht toeneemt en het organiserende vermogen wordt versterkt. Waar goede ideeën en kennis met elkaar worden verbonden, waardoor de kansen om zaken te realiseren toenemen.

Daarvoor moet je verbinden. Verbinden binnen de gemeentegrenzen, maar in geval van recreatie en toerisme ook buiten de grenzen. De drie gemeenten Bellingwedde, Vlagtwedde en Stadskanaal hebben onlangs een toeristische visie vastgesteld die tot uitvoering moet komen. Wanneer ook toeristische platforms, VVV en bedrijfsleven samensmelten in één vertegenwoordigend orgaan voor de hele regio, voor de streek, kun je bij gewenste ontwikkelingen ook meer gewicht in de schaal leggen.

En dat gewicht is noodzakelijk richting andere partijen: overheden, provincie, maar ook het Rijk. En niet vanuit een Calimero-oogpunt, maar vanuit de trots dat deze regio het waard is om in te investeren. Dat deze regio een goed antwoord is op ruimtegebrek elders in Nederland. Dat deze regio een goed woonklimaat kent, met alle daarbij behorende voorzieningen. Dat het arbeidsethos in deze regio een voorbeeldfunctie heeft en dat voor onze ouderen goed wordt gezorgd. Met verbonden krachten en effectieve samenwerking kunnen wij dat duidelijk maken aan die instanties die wij bij de verdere ontwikkeling van Zuid-Groningen nodig hebben.

Dat verbinden en samenwerken, draagt ook bij aan een goed sociaal klimaat. Binnen velerlei projecten vindt dat al plaats, op het gebied van veiligheid, op het gebied van zorg voor de samenleving en voor elkaar.

De wijkaanpak is een voorbeeld. Binnen die aanpak werken gemeente, woningcorporaties en buurt, wijk, dorp samen aan het verbinden van visies en ideeën. Om daarmee geen tijd en geld te verspillen aan het bestrijden van elkaar bij hapklare plannen, maar door juist vanaf het begin samen te werken aan uitvoering van ideeën en de gewenste zorg in de buurt. Dit toont zich in de wijze van aanpak van het onderhoud, de groenvoorziening, de bestrijding van overlast en het opstellen van een toekomstvisie, zoals in Musselkanaal al door inwoners is gedaan.

Het verbinden en verknopen toont zich ook in de aanpak van zorg voor elkaar, via het Centrum voor Jeugd, Gezin en Veiligheid. Binnen dit centrum zijn maatschappelijk werk, de gezondheidszorg, het onderwijs, de politie, de gemeente en het jongerenwerk met elkaar verbonden. Burgers kunnen vragen op het gebied van zorg of opvoeding stellen of problemen aangeven. Probleemsituaties worden gemeld, meldingen komen hier bij elkaar. Onmiddellijk kunnen de juiste instanties worden ingeschakeld, en direct wordt een op maat gesneden aanpak gerealiseerd. Gezamenlijk wordt getracht verdere overlast te voorkomen en diegenen die het betreft de nodige zorg te bieden en een betere kans voor de toekomst.

Slaagt dat in alle gevallen? Nee, maar duidelijk is wel dat de verbinding tussen alle partijen de kans op een goed resultaat aanzienlijk verbetert. Dat voor die samenwerking door al die partijen gezamenlijk waardering is bleek uit de grote belangstelling en betrokkenheid bij het onverwachte afscheid van onze politieman Leo Deiman, op oudejaarsdag.

Ook in het kader van veiligheid hebben we gezien dat door partijen aan elkaar te verbinden, er betere resultaten zijn behaald dan in het verleden. Neem maar de voorbeelden van de aanpak van veelplegers en van huiselijk geweld, het politiekeurmerk Veilig ondernemen, de gezamenlijke aanpak om schade tijdens oud en nieuw te verminderen.

Zijn wij er dan al? Nee. Stadskanaal is als gemeente op velerlei terreinen een voorloper, en pleegt veel inzet met maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Om de leefomgeving samen te verbeteren en mensen betere kansen te bieden. Maar de zorg voor elkaar en voor de samenleving staat onder druk. Ik noemde eerder al de veranderde windrichting en windkracht.

Voor de komende jaren zullen we als gemeente niet zo gemakkelijk de portemonnee kunnen trekken om aan velerlei projecten invulling te geven of projecten op te zetten. We hebben elkaar dus nodig, nu meer dan ooit!

Afgelopen dagen riep ik wel eens: "Wat mij betreft mag er altijd sneeuw liggen!" We hebben kunnen zien dat wanneer de weersomstandigheden het allemaal iets moeilijker maken, wij als samenleving bereid zijn onze leefwijze daar op aan te passen, weer een beetje oog voor de omgeving te hebben. Relatief gezien zijn er weinig ongelukken gebeurd en dat was mede een gevolg van het feit dat wij bereid waren even minder gestrest te reageren. Zowel op de weg als naar elkaar: even langer wachten, meer bereid om elkaar even te helpen, bij het vegen van een pad, bij het dragen van de boodschappen of gewoon door een vriendelijk woord. Even aandacht voor een ander in plaats alleen voor onszelf.

En dat wij om elkaar en om de wereld geven, bleek maar weer eens uit de opbrengst van de actie van het Glazen Huis te Groningen. Op 20 december werd een tussenstand van de activiteiten door vele gemeenten aangeboden in Groningen tijdens de Ommelander reis. De opbrengst was toen circa 66.000 euro. Daarvan had Stadskanaal een kwart binnengebracht door positieve acties als de veiling, de bruidjes, de schoolkinderen bij de ijsbaan of de kerstmarkt. Een moment waar ik trots was op onze burgers die blijk gaven van hun zorg voor de medemens op deze wereld.

Een wereld die onder druk staat ten gevolge van de wijzigende klimatologische omstandigheden. Omstandigheden zoals opwarming van de planeet, steeds kortere maar hevigere stormen en regenbuien, gevaren voor dijkdoorbraken, gebrek aan plekken voor waterberging, en rioleringssystemen die het af en toe niet meer aankunnen. En dat is volgens velen een gevolg van onze leefwijze, van ons beslag op de reserves van onze planeet. Kunnen we daar iets aan doen en moeten wij daar iets aan doen?

Ja. Daar doen we al het nodige aan binnen onze gemeentelijke samenleving en binnen de openbare ruimte. Denkt u maar aan ons nieuwe openbaar verlichtingsplan, waar de minister van VROM, mevrouw Cramer, zo vol lof over was toen zij Stadskanaal in oktober bezocht. Denkt u maar aan de afvalinzameling waarbij zoveel mogelijk wordt gescheiden. En bij nieuwbouwprojecten wordt ingezet op zo milieuvriendelijk mogelijk bouwen.

Maar we kunnen er ook samen iets aan doen, gewoon in ons eigen huishouden maar ook in de samenleving. Door te zorgen dat we zuinig omspringen met energie. Dat we als gemeente geen onnodige investeringen moeten doen als gevolg van vernielingen, welke soms gewoon uit verveling zijn veroorzaakt. Zuinig omspringen met elkaars energie, zowel die van maatschappelijke hulpverleners maar ook die van de veiligheidsdiensten.

We kunnen de kachel wat lager zetten, de verlichting wat korter laten branden, wat minder verpakkingen verbruiken, niet onnodig teveel voedsel inslaan waar een groot deel weer van in de container terechtkomt.

Maar we kunnen ook iets verhogen en verlengen. Namelijk de acceptatiegraad naar elkaar verhogen; het lontje verlengen voordat het tot een explosie komt! Dat kan door iets meer begrip te hebben voor elkaar in de dagelijkse omgang, meer respect naar elkaar en vooral naar onze ouderen. Als we dat meer in de praktijk brengen, is er niet elke dag sneeuw nodig of een Serious Request om te laten zien dat ons hart op de goede plek zit en wij genieten, voldoening voelen als wij wat voor elkaar doen of laten.

Ook dat vormt een klimaat!

Ik wil graag eindigen met een klein Stellingwerfs gedicht van Harmen Houtman. Ik hoop dat wij dit gedicht als uitgangspunt kunnen nemen voor het klimaat van het nieuwe jaar.

Vrede krijg je niet door zwijgen,
niet in stilte, maar door taal
vriendschap win je vaak met woorden
met gevoel en een verhaal
maar waar monden blijven zwijgen
zal men nooit een toekomst schrijven

Waar de wereld wacht op woorden
blijft het stil, zwijgt men vaak
waar de woorden uitkomst brengen
krijgt de hoop een zoete smaak

Eenheid krijg je door te praten
niet door het stiekem zelf te doen
warmte voel je in een wereld
vol met woorden van fatsoen
maar waar lippen gesloten bleven
is het koud om een mensenleven

Praten, huilen, met elkaar
helpen tegen het ergste zeer,
overdag, in donkere nachten
blijf maar op die woorden wachten

Liefde krijg je door vertrouwen
door een knipoog of een woord
liefde is het grootste wapen
die het ergste onrecht smoort
maar als woorden stikken blijven
zal het slechte boven drijven.

Ik wens u allen een gezond, gelukkig 2010 met elkaar!

Dank u."

* 6 januari 2010