Weeffouten veroorzaken aneurysma
Aneurysma's ontstaan door problemen met het steunweefsel van de
vaatwand. Niet de hoeveelheid, maar de structuur van de
collageenbundels, is anders dan in een gezonde vaatwand. Onderzoekers
van het LION en het LUMC berichtten hierover in het tijdschrift PNAS
van 28 december.
Afwijking
Een aneurysma is een uitstulpende, zwakke plek in een slagader.
Een aneurysma is levensgevaarlijk, omdat hij kan scheuren en
dan een ernstige bloeding veroorzaken. Al langer werd vermoed
dat aneurysma's ontstaan door veranderingen in het steuneiwit
collageen van de bloedvaten. Een duidelijke afwijking kon
echter nooit worden aangetoond.
Een gezonde aorta. De rode bundels zijn de collageenbundels en
de groene zijn elastinefibers.
Strak korset
De onderzoekers onderzochten het collageen van aneurysma's van
de buikslagader en van aneurysma's van mensen met de ziekte van
Marfan, een erfelijke afwijking van het bindweefsel. Ze
ontdekten dat het probleem niet zit in de hoeveelheid of
kwaliteit van de collageenmoleculen. In tegendeel, de
aneurysma's blijken juist meer collageen te bevatten. Maar de
opbouw van dat collageenweefsel is wel anders. Het collageen
ligt daar niet meer als een flexibel net om de vaatwand, maar
vormt een strak korset waardoor de vaatwand niet meer in staat
is de krachten van de bloeddruk goed op te vangen en terug te
geven.
Collageenbundels
Netwerkgedrag
In dit multidisciplinaire onderzoek maakten de onderzoekers ook
gebruik van een tastmicroscoop om mechanische eigenschappen van
het weefsel op nano- en microniveau te bestuderen. Dit
onderzoek toonde een tweede defect aan. Terwijl in gezond
weefsel alle collageenvezels met elkaar verbonden zijn en een
netwerk vormen, is dit bij de aneurysma's niet het geval.
Gevolg is dat individuele vezels niet meer in staat zijn om
uitgeoefende krachten te spreiden over naast liggende vezels.
`Netwerkgedrag is een bekend fenomeen binnen de materiaal en
constructiekunde', vertelt onderzoeker Jan Lindeman. `Dat dit
ook een rol speelt in weefsels als de vaatwand is verrassend.'
Collageennetwerk bij een gezond persoon
Ontstekingsreactie
Hoe het komt dat het collageen anders wordt neergelegd, is nog
niet helemaal duidelijk. `Waarschijnlijk speelt bij het
buikaneurysma een ontstekingsreactie een rol. Dit zorgt voor
overmatige afbraak van collageen. Het nieuw neergelegde
collageen is van mindere kwaliteit en lijkt heel erg op dat in
littekenweefsel.' Een structureel defect in de collageenopbouw
is waarschijnlijk het probleem bij Marfanpatiënten. Naar
schatting hebben ruim 70.000 mannen en ruim 17.000 vrouwen een
aneurysma van de buikslagader, waarnaar in dit onderzoek is
gekeken.
(5 januari 2010/LUMC/SH)
Nieuwsredactie - 05/01/2010
Universiteit Leiden