Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
Weeffouten veroorzaken aneurysma
Publicatiedatum: 29 december 2009 | PERSBERICHT
Aandachtsgebieden: Patiënt en zorg, Research, Onderwijs en
opleidingen, Werken bij
Aneurysma's ontstaan door problemen met het steunweefsel van de
vaatwand. Niet de hoeveelheid, maar de structuur van de
collageenbundels, is anders dan in een gezonde vaatwand. Onderzoekers
van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de faculteit
Wiskunde en Natuurwetenschappen* van de Universiteit Leiden publiceren
hun bevindingen in Proceedings of the National Academy of Sciences
(PNAS) van 28 december 2009.
Aneurysma's zijn uitstulpende, zwakke plekken in slagaders. Ze zijn
levensgevaarlijk, omdat ze kunnen scheuren en dan een ernstige
bloeding veroorzaken. Al langer werd vermoed dat aneurysma's ontstaan
door veranderingen in het steuneiwit collageen van de bloedvaten. Een
duidelijke afwijking kon echter nooit worden aangetoond. Leidse
onderzoekers onderzochten het collageen van aneurysma's van de
buikslagader en van aneurysma's van mensen met de ziekte van Marfan,
een erfelijke afwijking van het bindweefsel. Zij ontdekten dat het
probleem niet zit in de hoeveelheid of kwaliteit van de
collageenmoleculen. In tegendeel, de aneurysma's blijken juist meer
collageen te bevatten. Maar de opbouw van dat collageenweefsel is wel
anders. Het collageen ligt daar niet meer als een flexibel net om de
vaatwand, maar vormt een strak korset waardoor de vaatwand niet meer
in staat is de krachten van de bloeddruk goed op te vangen en terug te
geven.
Netwerkgedrag
In dit multidisciplinaire onderzoek maakten de onderzoekers ook
gebruik van een tastmicroscoop om mechanische eigenschappen van het
weefsel op nano- en microniveau te bestuderen. Dit onderzoek toonde,
een tweede defect aan. Terwijl in gezond weefsel alle collageenvezels
met elkaar verbonden zijn en een netwerk vormen, is dit bij de
aneurysma's niet het geval. Gevolg is dat individuele vezels niet meer
in staat zijn om uitgeoefende krachten te spreiden over naast liggende
vezels. "Netwerkgedrag is een bekend fenomeen binnen de materiaal en
constructiekunde", vertelt LUMC-onderzoeker dr. Jan Lindeman. "Dat dit
ook een rol speelt in weefsels als de vaatwand is verrassend."
Hoe het komt dat het collageen anders wordt neergelegd, is nog niet
helemaal duidelijk. "Waarschijnlijk speelt bij het buikaneurysma een
ontstekingsreactie een rol. Dit zorgt voor overmatige afbraak van
collageen. Het nieuw neergelegde collageen is van mindere kwaliteit en
lijkt heel erg op dat in littekenweefsel." Een structureel defect in
de collageenopbouw is waarschijnlijk het probleem bij Marfanpatiënten.
Naar schatting hebben ruim 70.000 mannen en ruim 17.000 vrouwen een
aneurysma van de buikslagader, waarnaar in dit onderzoek is gekeken.
* de onderzoekers van de faculteit zijn werkzaam bij het Leids
Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION)