ChristenUnie
'Rentmeesterschap is losgemaakt van eerlijke omgang met schepping'
dinsdag 22 december 2009 14:50 Rentmeesterschap is losgemaakt van een
duurzame, eerlijke omgang met de schepping met al zijn schepselen.
Keuzes die wij aan de keukentafel maken, hebben mondiale
consequenties. Dat zeggen Esme Wiegman en Marnix Niemeijer (directeur
Tear). Klimaatpolitiek mag niet alleen iets zijn voor linkse politici
en filmmakers. We zullen als christenen met de ongemakkelijke waarheid
moeten leren leven dat ook van ons verantwoordelijkheid wordt
verwacht.
De Klimaattop is achter de rug. Met het oordeel 'beter iets dan niets'
klinkt de teleurstelling door dat de inzet van Nederland en Europa
groter was dan de uitkomsten nu zijn. Maar met het vertrek van alle
wereldleiders vanuit Kopenhagen naar huis, is geen einde gekomen aan
de onderhandelingen over hoe het klimaatprobleem moet worden
aangepakt. Het thema, en belangrijker nog, de urgentie ervan, is
doorgedrongen.
Toch?
Want terwijl het onderwerp klimaat steeds meer `hot' is, lijkt er
onder orthodoxe christenen niet zelden een bepaalde koelte op te
treden, wanneer het klimaat aan de orde komt. Een vorm van scepsis die
zomaar zou kunnen samenvloeien met de oordelen van beruchte
klimaatsceptici die betrokken zijn bij het hacken van mails en de
`climategate'. Koelte lijkt op het eerste gezicht een gepaste reactie;
het gaat immers over de 'opwarming' van de aarde. Maar vanuit een diep
gewortelde geloofsovertuiging dat de aarde en haar volheid van God is,
is het op zijn minst opmerkelijk.
Als christen (wereld)burgers die in hun werk geconfronteerd worden met
de effecten van het opwarmen van de aarde willen wij een pleidooi
voeren om een actieve en liefdevolle betrokkenheid op de aarde als
onderdeel van christelijke gehoorzaamheid te zien. Een gehoorzaamheid
die tot eer is van de naam van de God van hemel en aarde. `Er is jou,
mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders
dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van
je God.' (Micha 6:8)
Beiden hebben wij, weliswaar op verschillende momenten, dit jaar
Afrika bezocht. Beiden hebben we (opnieuw) met eigen ogen gezien hoe
grote delen van Afrika zuchten onder de droogte en de daarmee
samenhangende voedselschaarste. Beiden hoorden we de verhalen van
grootschalige houtkap, van veranderde, onvoorspelbare klimaatpatronen
en van oogsten die verloren zijn gegaan. Verhalen van
klimaatverandering, die hand in hand gaan met armoede en
bestaansonzekerheid voor de toekomstige generaties. Wij bezochten
dorpen in Kenia en Oeganda, samen met water- en landbouwdeskundigen
die in dienst waren van de kerken in het gebied. Wat ons daarbij
allereerst trof, was de keuze die de kerken daarmee maakten: kerken
verkondigden het evangelie, maar lieten dat letterlijk gepaard gaan
met een beker koud water. Daarnaast viel de grote deskundigheid van de
mensen op (ze waren hoogopgeleid). Ze zagen een logische samenhang in
hun werk vanuit een christelijke visie van rentmeesterschap en
naastenliefde.
Secularisatie
Meer en meer wordt het duidelijk dat ook op mondiaal niveau die beide
begrippen leidend moeten blijven of weer worden. Dat vraagt van ons
als burgers in het `rijke westen' offers. Daarmee bedoelen we niet
zozeer het overmaken van gelden voor hulpprojecten. Maar een eerlijke
reflectie op ons doen en laten. Is God werkelijk Heer over ons leven
en zijn wij bereid ons leven met zijn ingeslepen patronen te toetsen
aan de Bijbelse waarden van rentmeesterschap en naastenliefde? Sluiten
wij in de reflectie ook onze omgang met de schepping in en wat deze
omgang betekent voor het welzijn van anderen die nu leven of van
komende generaties? Waarom niet eigenlijk, willen we tenminste niet
gedeelten van ons leven zelf seculariseren, d.w.z. van God
buitensluiten.
Wij denken dat ons orthodoxe geloof (en achterliggende
theologiebeoefening), waarin het vaak enkel en eenzijdig draait of we
werkelijk persoonlijk door genade met Christus verzoend zijn, heeft
bijgedragen aan deze vorm van secularisatie. Geeft ons geloof, in het
licht van de huidige mondiale vraagstukken, nog integraal richting aan
een breed, hoog en diep christelijk leven of gebeurt dat selectief?
Rentmeesterschap
Naar onze indruk wordt het begrip rentmeesterschap nog te vaak
ingevuld als: woekeren met je talenten en een calvinistische
werkhouding, wat over het algemeen bekroond wordt met succes. Maar
succes hebben is iets anders dan tot zegen zijn. Dat laat het huidige
tijdsgewricht met al zijn crises beschamend scherp zien.
Rentmeesterschap is losgemaakt van een duurzame, eerlijke omgang met
de schepping met al zijn schepselen. Dat is ver weg in Afrika
misschien nog wel beter zichtbaar dan dichtbij. Keuzes die wij aan de
keukentafel maken, hebben mondiale consequenties. Bij deze
constatering past geen inactieve, gelaten rol. Eerder een besef dat er
gehandeld moet worden. Als mensen zijn wij niet te typeren met het
woord `consument', maar met het woord `geroepene'.
Wie ligt er als christen wakker van dat onze ecologische voetafdruk
zodanig groot is, dat maar een klein deel van de mensheid op zo'n
grote voet kan leven? Komt dit terug in de roep van het gebed, of in
de oproep van het onderwijs van de kerk?
Wij hebben gebeden dat wereldleiders in Kopenhagen hun
verantwoordelijkheid zouden nemen. Wij blijven hopen en bidden
datzelfde ook richting de orthodoxe kerken, met alle diversiteit die
daarbinnen aanwezig is. Misschien dat het lezen van Psalm 104 dezer
dagen daarbij tot zegen en tot dienst kan zijn.
Klimaatpolitiek mag niet alleen iets zijn voor linkse politici en
filmmakers als Al Gore met zijn film Inconvenient truth. We zullen als
christenen met de ongemakkelijke waarheid moeten leren leven dat ook
van ons verantwoordelijkheid wordt verwacht. Niet vanuit het
perspectief van het doemscenario van een ondergaande wereld, maar in
de verwachting van de wederkomst van Christus, en de nieuwe hemel en
aarde.