ChristenUnie
Bijdrage Cynthia Ortega-Martijn algemeen overleg 'schuld- en
armoedeproblematiek'
Bijdrage Cynthia Ortega-Martijn algemeen overleg 'schuld- en
armoedeproblematiek'
donderdag 17 december 2009 13:00
Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Bijna 700.000
mensen hebben een problematische schuld. Dat is een schokkend aantal.
Daarnaast is het aantal huishoudens met een risico op problematische
schulden nog eens vijf maal zo groot. De kraan moet dichtgedraaid
worden om het spreekwoordelijke dweilen met de kraan open te
voorkomen. De ChristenUnie wil daarom inzetten op preventie, die samen
met de noodzakelijke nazorg een speerpunt moet zijn in het beleid.
Voor de preventie heb ik al vaker aandacht gevraagd. Met tevredenheid
stel ik dan ook vast dat de staatssecretaris in haar brief aangeeft
dat het kabinetsbeleid zich hier voortaan nog meer op zal richten.
Essentieel onderdeel binnen de preventie vormt het Landelijke
Informatiesysteem Schulden (LIS). Het moet inzichtelijk worden gemaakt
of consumenten problematische schulden hebben om te voorkomen dat ze
nog verder in de schulden raken. De invoering van het LIS schiet
echter niet op. Bezwaren op het gebied van de privacy zijn hiervoor de
belangrijkste reden. Het College bescherming persoonsgegevens (CBP)
heeft in een persbericht van 7 oktober jl. aangegeven dat het LIS niet
voldoet aan diverse eisen voor de privacy. Er moet inderdaad
zorgvuldig met de privacy van burgers worden omgegaan. Welke
verwachting kan de minister nu al uitspreken over de continuering van
dit initiatief voor het LIS? Is hij bereid om alternatieve systemen te
overwegen, bijvoorbeeld een systeem waarbij meer gebruik wordt gemaakt
van bestaande databestanden? Gegevens worden dan voor elke aanvraag
individueel verzameld en achteraf vernietigd. De Nederlandse
Vereniging van Handelsinformatiebureaus (NVH) heeft een dergelijk
systeem voorgesteld en verder uitgewerkt.
De oorzaak van problematische schulden moet gericht worden aangepakt.
De ChristenUnie ziet graag persoonlijke begeleiding wanneer iemand een
onverwachte terugval van het inkomen heeft. Ik heb twee jaar geleden
een motie over het tegemoetkomen van mensen met een budgetcursus of
een financiële coach. Hoe wordt die motie, ook op lokaal niveau,
uitgevoerd? Ontslagen werknemers moeten door het Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen (UWV) worden gewezen op de mogelijkheid van
budgetbeheer. Deze informatie zou ook op de Werkpleinen aanwezig
moeten zijn. Is de staatssecretaris bereid om in samenwerking met het
UWV te komen met informatie op de Locaties Werk en Inkomen?
Het instellen van het brede wettelijke moratorium laat op zich
wachten. Inmiddels heeft de staatssecretaris gekeken naar het voorstel
van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG).
Daar ben ik blij om, want daar heb ik in vorige debatten aandacht voor
gevraagd. Het is goed dat de ervaringen van een proefproject mee
vloeien in het op te stellen convenant over een afkoelingsperiode.
Wanneer denkt de staatssecretaris dat dit convenant afgesloten kan
worden?
Een ander problematisch punt betreft de wachttijden bij de gemeenten
voor mensen met schuldproblemen. Het is goed dat de staatssecretaris
hierover in overleg gaat met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG). Er is 110 mln. beschikbaar gesteld aan de gemeenten om de extra
toeloop als gevolg van de economische crisis op te vangen. In hoeverre
denkt de staatssecretaris dat deze maatregelen voldoende zijn om de
wachttijden voor de schuldhulpverlening terug te brengen? Als de
wachttijden toch niet teruglopen, overweegt de staatssecretaris dan
aanvullende maatregelen?
Het is belangrijk dat kinderen van ouders met een krappe financiële
situatie actief kunnen participeren in de samenleving. Hiervoor is het
Convenant Kinderen doen mee! opgesteld. Het blijkt dat ruim de helft
van de gemeenten het convenant nog niet heeft ondertekend. Kan de
staatssecretaris inzicht verschaffen in de redenen waarom zo veel
gemeenten het convenant nog niet hebben ondertekend? Voeren gemeenten
die het convenant nog niet hebben ondertekend daadwerkelijk actief
beleid voor jongeren in arme gezinnen of leeft het aanpakken van
problemen in deze gemeenten niet? Wil de staatssecretaris zich
inzetten om meer gemeenten achter het convenant te krijgen? Daarnaast
wil ik meegeven dat ik zelf een paar keer van ouders heb gehoord dat
zij niet zo goed weten hoe zij met geld om moeten gaan, laat staan hoe
zij hun kinderen daarin moeten opvoeden. Is er een mogelijkheid om
zo'n faciliteit aan te bieden als wij de opvoedingsondersteuning van
de Centra voor Jeugd en Gezin hebben?
Er zijn ook jongeren die zelf te maken hebben met schulden. De kosten
van mobiele telefoons spelen hier onder andere een rol. Het is een
goede ontwikkeling dat de overheid samen met het platform CentiQ
preventief inzet op het voorlichten van jongeren om hun financiële
bewustzijn te vergroten. Waarom is de staatssecretaris niet bereid tot
het treffen van extra maatregelen? De omvang van de problematiek is
immers groot. Aan reclames over telefoons of sms-diensten kunnen
striktere voorwaarden worden gesteld om ze in te perken.
Mevrouw Koser Kaya (D66): Mevrouw Ortega legt de nadruk op preventie.
Ik wil in dat kader een voorstel doen om budgetwinkels te starten: een
soort Bureaus Rechtshulp of rechtswinkels die juristen in Tilburg ooit
zijn opgestart en die laagdrempelig hulp verleenden aan mensen die
problemen hadden. Wij zouden dat soort winkels voor de financiële kant
van het leven kunnen opstarten. Vindt mevrouw Ortega dat ook een mooi
initiatief en kan zij dit ondersteunen? Budgetwinkels kunnen heel
makkelijk en goed in buurthuizen opgestart worden, banken kunnen
mensen aanleveren en studenten kunnen als vrijwilliger werken. Het
hoeft allemaal niet duur te zijn, maar het moet wel op gemeentelijk
niveau opgepakt worden en worden aangejaagd door de staatssecretaris.
Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Ik heb oog voor alles wat te
maken heeft met preventie, maar ik wil weten wat het allemaal gaat
kosten voordat ik zeg of ik het wel of niet ondersteun. Op dit moment
zijn er een heleboel initiatieven van particulieren en vrijwilligers
om mensen de mogelijkheid te bieden om een budgetcursus te volgen et
cetera. Het gaat er eigenlijk om dat veel mensen niet zo goed weten
waar ze naartoe moeten en er te laat achter komen dat er sprake is van
een probleem. Het initiatief klinkt sympathiek, maar ik wil graag
weten hoe het allemaal uitgewerkt wordt en wat het allemaal gaat
kosten.
Mevrouw Koser Kaya (D66): Juist de versnippering maakt dat die hulp
niet effectief is. De kracht van de rechtswinkels is het label
geweest, dat iedereen wist waar hij moest zijn. Dit kan ook zo'n label
zijn. Over de uitwerking en de voorwaarden komen wij natuurlijk te
spreken, maar steunt mevrouw Ortega dit?
Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): De rechtswinkels zijn gesloten;
het zijn nu sociale raadslieden waarbij mensen terechtkomen voor
advies. Er moet inderdaad iets gebeuren, maar die faciliteiten zijn er
genoeg. Het gaat erom dat ze toegankelijk worden en dat mensen op de
hoogte zijn van de mogelijkheden. Daartoe kan er informatie neergelegd
worden op de Locaties Werk en Inkomen.
Voorzitter. De schuldhulpverlening kan efficiënter en effectiever. Er
valt bijvoorbeeld te denken aan een systeem van prestatiecontracten
met vaste tarieven per dossier of cliënt. Hiervoor moeten uiteraard
kwaliteitseisen worden opgesteld. Kunnen wij volgens de
staatssecretaris overgaan tot een heel nieuw systeem? Ik hoor van veel
schuldhulpverleners dat bepaalde bureaus die een vergunning krijgen
niet alle expertise kunnen leveren. Daar worden de cliënten de dupe
van. Kunnen wij niet overgaan tot een ander model van bekostiging,
bijvoorbeeld het Zeeuwse model? Is er een mogelijkheid voor een
persoonsgebonden budget (pgb) zodat de verantwoordelijkheid meer wordt
gelegd bij de schuldenaar? Op dit moment is het hele traject toch een
traject van pamperen.
Te vaak krijgen mensen niet de juiste begeleiding waardoor zij nog
meer in de problemen komen. Mensen kunnen momenteel met hun klachten
nergens terecht. Hoe wil de staatssecretaris hen hierin tegemoetkomen?
Fouten in het systeem kunnen beter worden gesignaleerd, bijvoorbeeld
door mensen op de mogelijkheid te wijzen dat ze met klachten
terechtkunnen bij een gemeentelijke ombudsman. De ChristenUnie is blij
met het extra geld voor de samenwerking met vrijwilligersorganisaties
en vrijwilligers die al actief zijn op het gebied van
schuldhulpverlening. Een goede inzet van deze mensen lost veel
problemen op en voorkomt deze. Wanneer is deze regeling gereed?
Ik heb in het verleden een vraag gesteld over de beheerrekeningen. De
minister gaf toen aan dat hij zou onderzoeken of er een mogelijkheid
komt voor kwaliteitsrekeningen. Hoe staat het daarmee? Ik hoor van
beschermbewindspersonen dat het heel moeilijk is om een beheerrekening
te openen omdat de banken, onder andere "onze bank", niet mee willen
werken. Ook hoor ik dat de instroom in het wettelijk traject minder is
geworden en dat de beschermbewindspersonen zich daar zorgen over
maken. Het blijkt dat mensen blijven hangen in allerlei
stabilisatietrajecten. Dat moet niet. Waarom blijven wij inzetten op
minnelijke trajecten als blijkt dat het wettelijk traject met
betrekking tot draaideurcliënten het meest effectief is?
Tot slot had ik voorgesteld om in het komend jaar een prijs uit te
reiken aan de gemeente met het beste armoedebeleid. Inmiddels heeft de
staatssecretaris toegezegd om dit idee in de praktijk te brengen. Ik
ben hier heel erg verheugd over. Is de prijs een succes, reik hem dan
het jaar daarop weer uit. De cijfers laten namelijk zien dat een
goedwerkend armoedebeleid hard nodig is. Meer dan een half miljoen
mensen leeft in Nederland onder de armoedegrens.
Mevrouw Karabulut (SP): Het is meer dan een miljoen mensen en er leeft
een half miljoen huishoudens in armoede. Vindt u ook niet dat gezien
de structurele en hardnekkige armoede met als gevolg sociale
uitsluiting, het kabinet en de commissie het doel zouden moeten hebben
om de armoede in een rijk land als Nederland de komende jaren te
halveren?
Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Dat is een open vraag.
Natuurlijk willen we met elkaar dat de armoede gereduceerd wordt. De
vraag is hoe wij dat op een structurele en concrete manier doen.
Mevrouw Karabulut (SP): Daar ben ik erg blij mee, want dat wil ik ook.
Ik wil daar een duidelijke doelstelling aan koppelen, dat zal ik ook
voorstellen. Ik ben blij dat de ChristenUnie ons daarin steunt. Het
hoe is een tweede, daar moeten wij het ook over hebben.
Tags
Cynthia Ortega