17/12/2009 14:3 0

Algemene Rekenkamer

Oplossen zwerfjongerenproblematiek gaat niet snel genoeg

Voorzieningen voor zwerfjongeren groeien licht. Informatievoorziening hapert

'Alle zwerfjongeren van straat', dat is de nieuwe ambitie van de minister voor Jeugd en Gezin, de staatssecretaris van VWS en betrokken partijen. De Algemene Rekenkamer ziet in 2009 een lichte groei in soorten voorzieningen - van preventie tot nazorg - voor zwerfjongeren. Nu hebben 28 van de 43 centrumgemeenten voor maatschappelijke opvang bijna alle soorten voorzieningen, in 2007 waren dit nog 23. Er blijven echter teveel gemeenten waar niet alle soorten voorzieningen beschikbaar zijn. De registratie van zwerfjongeren blijft ook in 2009 ontoereikend; een eenduidige definitie ontbreekt nog steeds. Hoeveel zwerfjongeren er in Nederland zijn, is daardoor niet bekend. De bewindspersonen hebben zich in 2009 ingezet voor betere informatie over zwerfjongeren. De resultaten zijn desondanks beneden verwachting.

Tot deze conclusies komt de Algemene Rekenkamer in haar rapport 'Opvang zwerfjongeren 2009', dat op donderdag 17 december 2009 is gepubliceerd.

Zevende onderzoek naar zwerfjongeren sinds 2002

Sinds het eerste onderzoek in 2002 heeft de Algemene Rekenkamer in 2003, 2004, 2005, 2007 en 2008 onderzoek gedaan naar opvang van zwerfjongeren. In het rapport 2004 werd het aantal zwerfjongeren op 3000 á 5000 geschat, in 2007 op basis van een enqu(ee)te op ca. 6000. Recentere cijfers zijn niet beschikbaar. De Algemene Rekenkamer zag in 2007 voor het eerst positieve ontwikkelingen in voorzieningen. In het volgende rapport uit december 2008 sprak de Algemene Rekenkamer de hoop uit dat het moment ging naderen dat zwerfjongeren zelf gaan ervaren dat hun problemen tijdig herkend, erkend en aangepakt worden. Daarbij constateerde zij dat zwerfjongeren onder 18 jaar nog onderbelicht bleven in de plannen van de centrumgemeenten.

Aandacht voor uitvoering beleid blijft nodig

Op 21 september 2009 hebben de bewindspersonen en betrokken partijen (VNG IPO, Stichting Zwerfjongeren Nederland, Federatie Opvang, Maatschappelijke Ondernemersgroep) de gemeenschappelijke ambitie 'Alle zwerfjongeren van straat' uitgesproken. De toegenomen beleidsaandacht in 2009 is positief maar heeft ook het risico van stapeling van beleid. De Algemene Rekenkamer signaleert in 2009 veel initiatieven op landelijk en lokaal niveau. De initiatieven gericht op de vroege signalering van zwerfjongeren, zoals de Verwijsindex risicojongeren en de Centra voor Jeugd en Gezin, kunnen een belangrijke bijdrage leveren, maar moeten dan wel benut worden voor zwerfjongeren. Het gaat er namelijk uiteindelijk om dat zwerfjongeren zelf ervaren dat hun problemen (h)erkend en aangepakt worden.

Voorzieningenaantal groeit licht, maar onduidelijk of het adequaat is

De beschikbaarheid van soorten voorzieningen voor zwerfjongeren is in 2009 ten opzichte van 2007 verbeterd (soorten voorzieningen: preventie, signalering, opvang, begeleiding en nazorg). Nu hebben 28 van de 43 centrumgemeenten bijna alle voorzieningen, in 2007 was dit nog beperkt tot 23. Er zijn meer gemeenten met een inloophuis en een coördinatiepunt voor zwerfjongeren. Pensions gericht op zwerfjongeren zijn het minst breed beschikbaar. 23 centrumgemeenten beschikken over een pension met in totaal circa 600 opvangplaatsen (in 2002 waren er 250 opvangplaatsen). Naast deze opvangplaatsen zijn er sinds twee jaar ook andere woonvoorzieningen voor (risico)jongeren met in totaal zo'n 1200 plaatsen. De Algemene Rekenkamer tekent bij deze gegevens aan dat het nog niet wil zeggen dat voorzieningen ook in voldoende mate en tijdig beschikbaar zijn en aansluiten bij de hulpvraag van de jongere.

Informatievoorziening hapert; eenduidige definitie ontbreekt nog steeds

De afgelopen jaren heeft de Algemene Rekenkamer de bewindspersonen jaarlijks aanbevolen zich in te zetten voor betere informatie over zwerfjongeren. De inzet is er in 2009 geweest, maar de resultaten zijn desondanks beneden verwachting. In januari 2008 heeft de staatssecretaris van VWS toegezegd om te komen tot een nieuwe definitie. Op dit moment is deze er nog steeds niet. Zonder definitie blijft het uniform tellen en registreren en de verdere ontwikkeling van beleid voor zwerfjongeren haperen.

Reactie bewindspersonen en nawoord Algemene Rekenkamer

De minister voor Jeugd en Gezin en de staatssecretaris van VWS hebben gereageerd op het rapport. Zij zijn zeer verheugd over met name de groei van het aantal plekken in speciale jongerenpensions en meer recentelijk andere woonvoorzieningen. Zij verwijzen vervolgens naar de ambitie 'alle zwerfjongeren van straat', waaraan alle betrokken partijen zich hebben gecommitteerd. Zij streven ernaar om begin 2010 een plan gereed te hebben voor de aanpak van de problemen van zwerfjongeren. De Algemene Rekenkamer is in haar nawoord minder positief over het tempo waarin de ontwikkelingen gaan. Zo is de overdrachtproblematiek van 18+ jongeren van jeugdzorg naar maatschappelijke opvang na zeven jaar nog niet voldoende opgelost. Er zijn daarnaast teveel gemeenten waar nog steeds niet alle voorzieningen beschikbaar zijn. Ook dringt de Algemene Rekenkamer aan op het zo vroeg mogelijk in 2010 beschikbaar komen van de definitie om te bewerkstelligen dat eind 2010 voor het eerst betrouwbare gegevens over deze kwetsbare groep jongeren beschikbaar zijn. De Algemene Rekenkamer besluit met de constatering dat het nu zaak is om de daad bij het woord van de nieuwe ambitie 'alle zwerfjongeren van straat' te voegen.

Op www.rekenkamer.nl/zwerfjongeren is een interactieve kaart te vinden met onder meer informatie over soorten voorzieningen voor zwerfjongeren per centrumgemeente.