Vrije Universiteit Amsterdam

Argumentatie en narratio


* Startdatum: 16-12-2009


* Tijd: 15.45


* Locatie: Aula


* Titel: Argumentatie en narratio


* Spreker: L.W. van Gils


* Promotor: prof.dr. C.H.M. Kroon


* Onderdeel: Faculteit der Letteren


* Wetenschapsgebied: Letteren


* Evenementtype: Promotie

De niet-argumentatieve beïnvloeding van de rechters wordt door sommige moderne rechters gezien als een gevaarlijk wapen in de rechtbank. Het onderzoek van Lidewij van Gils laat zien dat dat niet geheel ten onrechte is.

Advocaten maken bij de verdediging van een cliënt gebruik van allerlei persuasieve strategieën, waarvan logische argumentatie er slechts één is. Al in de oudheid beschreef men de effecten op de rechters van bijvoorbeeld de houding, stem en humor van de verdedigende advocaat. Het pleidooi zelf kon, afhankelijk van de juridische situatie, ook baat hebben bij de inlassing van een meer of minder uitgebreid `verhaal' over gebeurtenissen die gerelateerd waren aan de tenlastelegging.

Van Gils bekeek van Rome's beroemdste advocaat, Marcus Tullius Cicero, tien redevoeringen uitgebreid op het gebruik van een dergelijk verhaal (narratio in de klassieke retorische terminologie) in het pleidooi. Zij beantwoordt met dit onderzoek vragen over typisch narratieve persuasieve strategieën die kunnen worden ingezet in een juridisch pleidooi. Ook laat zij zien hoe Cicero, afhankelijk van zijn eigen politieke macht op het moment van spreken, op verschillende wijzen gebruik maakt van deze strategieën. Verder toont zij aan dat Cicero zijn taalgebruik op subtiele manieren aanpast aan degene die hij toespreekt. Tot slot blijkt Cicero de literaire mogelijkheden die een verhaalstructuur biedt volop te benutten ten gunste van zijn cliënt; zo is zijn cliënt vaak de antagonist en vervult een tegenstander de rol van protagonist; ook maakt Cicero gebruik van ingebed perspectief om mogelijk irrelevante of zelfs onjuiste informatie via een personage toch in zijn pleidooi te verwerken.

Dat ook moderne advocaten nog wat kunnen leren van Cicero's technieken bewijst het succes van een recent gegeven cursus aan advocaten bij de VU Law Academy. Van Gils vergeleek daarin de huidige rechtspraktijk met die van het antieke Rome met name op het punt van interactie tussen de advocaten en rechters. Retorisch-taalkundige analyses maakte het mogelijk om zowel verschillen als opvallende overeenkomsten te ontdekken tussen pleidooien in de oudheid en in de Nederlandse rechtbank.

© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam