Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Toespraak Minister Ter Horst bij opening conferentie Uitgaansgeweld


2 december 2009
Dames en heren,

Wie uitgaat laat de teugels vieren en daar is niets mis mee. Het is mis als je door de remmen schiet en niet meer weet wat je zegt of roept. Het is mis als je niet meer de controle hebt over je eigen gedrag.

Iedere horecaondernemer kan erover meepraten, zoals ook net uit het filmpje bleek. Heel goed dat de horeca een rol ziet in het tegengaan van uitgaansgeweld. Ze neemt daarmee haar verantwoordelijkheid en dat is nodig. De aanpak van uitgaansgeweld is niet alleen een zaak van de politie. Ieder van u heeft een rol om dit hardnekkige probleem de kop in te drukken.

Hoe groot is het probleem? Laat ik een paar cijfers geven. Ze komen uit een recente inventarisatie van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid onder gemeenten en politie.
- Uitgaansgeweld komt in 83% van de gemeenten voor.
- Meestal gaat het om meer dan 50 incidenten per jaar en bij 20% om meer dan 100 incidenten per jaar.
- We hebben het over vernieling, vandalisme en het dreigen of daadwerkelijk toepassen van fysiek geweld.
- Meestal speelt het geweld zich af tussen het uitgaanspubliek; ze zijn dader en slachtoffer. Maar het geweld keert zich regelmatig ook tegen mensen die daar niet zijn om feest te vieren, maar om hun werk te doen, zoals hulpverleners en medewerkers van het openbaar vervoer.
- Dronkenschap is verreweg de meest voorkomende aanleiding voor uitgaansgeweld. Drugs en het combinatiegebruik volgen op enige afstand.

Er zijn een paar conclusies te trekken uit deze inventarisatie. Ten eerste gaat het om een aanzienlijk probleem. Positief punt is dat veel gemeenten een aanpak kiezen waarbij traditionele partijen, zoals politie en het OM, samenwerken met partijen zoals horeca en jeugdwerk. Minder positief is dat er ook gemeenten zijn die zo'n brede aanpak niet hebben, terwijl ze het probleem wel erkennen. Dat is vreemd en ik roep ze op om dit wel te gaan doen. De praktijk leert dat in die samenwerking de sleutel ligt voor een succesvolle aanpak van uitgaansgeweld.

Vanmiddag ga ik bijvoorbeeld naar Doetinchem waar een van de eerste horeca-preventieteams is opgezet. Dit team is erin geslaagd om het uitgaansgeweld terug te dringen en dat is vooral te danken aan goede onderlinge afspraken tussen onder andere gemeente, jeugdwerk, politie en horecaondernemers. Als je gezamenlijk prioriteit geeft aan de aanpak en er bovenop zit, dan zie je dat het werkt!

Tweede conclusie is dat alcohol de cruciale factor is in het uitgaansgeweld. Als dit zo breed wordt erkend, valt één ding op. Er is nog relatief weinig aandacht voor een integraal alcoholbeleid. Bij de meeste gemeenten wordt het alcoholbeleid opgezet vanuit de gezondheidsrisico's, los van het veiligheidsperspectief. Dat is begrijpelijk maar ook jammer.

Te veel alcohol is niet alleen slecht voor je gezondheid, maar het zorgt ook voor veel overlast. Niet alleen bij het uitgaanspubliek en omwonenden, maar ook bij de buschauffeur en de ambulancebroeder, kortom, bij de mensen met een publieke taak.

Het hangt er een beetje van af welk onderzoek je leest, maar 35 tot 50% van de daders die zich schuldig maakt aan die vorm van agressie is onder invloed van alcohol of drugs.

Pakken we alcoholmisbruik aan, dan pakken we een hardnekkig maatschappelijk probleem aan! Maar zo'n aanpak is alleen effectief als op lokaal niveau alle betrokken partijen elkaar weten te vinden. Niet alleen de GGD dus, maar ook jeugdwerk, horeca, politie, OM en het openbaar vervoer.

Op nationaal niveau hebben we die slag gemaakt. De nieuwe Drank- en Horecawet is niet alleen een zaak van de minister van Volksgezondheid, maar ook van de minister voor Jeugd en Gezin en van de minister van Binnenlandse Zaken.

We willen u zoveel mogelijk middelen in handen geven voor een effectief uitgaansbeleid. Laat ik een paar voorbeelden geven.

Binnenkort gaat het wetsvoorstel regierol gemeenten naar de Kamer. Het geeft de gemeenten een steun in de rug om verschillende partijen rond de tafel te kunnen roepen.

Daarnaast willen we u voldoende middelen geven om het uitgaansbeleid in praktijk te brengen. Zo krijgt de burgemeester in de nieuwe Drank- en Horecawet de mogelijkheid om een alcoholafdeling in een supermarkt te sluiten wanneer de supermarkt drie keer binnen een jaar alcohol heeft verkocht aan een jongere onder de 16 jaar.

Gemeenten krijgen zelf - bij wijze van proef - de mogelijkheid de leeftijdsgrens voor alcohol te verhogen van 16 naar 18 jaar, het liefst in regionaal verband.

Verder wil ik ook het inzetten van blaastesten in de openbare ruimte mogelijk maken. Op dit moment kan alleen een blaastest worden ingezet op grond van de Wegenverkeerswet. Maar het zijn niet alleen verkeersdeelnemers die met te veel alcohol op voor gevaar zorgen.

Ik wil daarom gemeenten de mogelijkheid geven om risicogebieden aan te wijzen waar op bepaalde tijden, het gebruik van alcohol boven een bepaald alcoholpromillage strafbaar wordt gesteld. Iedereen in dat gebied kan dan worden onderworpen aan een blaastest.

Gebrek aan kennis mag geen reden zijn voor het ontbreken van een goede aanpak. Daarom zullen de komende twee jaar bijeenkomsten worden georganiseerd voor gemeenten waarin dr. Nico van der Lely, kinderarts en initiatiefnemer van de alcoholpoli's, voorlichting geeft over alcoholgebruik onder jongeren.

Daarnaast zal het CCV een steunpunt uitgaansgeweld opzetten waar u terecht kunt voor alle vragen. En bovendien komt er een expertisecentrum Veilig en Gezond Uitgaan. Dat is een gezamenlijk initiatief van het Trimbos en het CCV, en daaruit blijkt dat gezondheid en veiligheid hand in hand kunnen gaan.

Afrondend. Het probleem van uitgaansgeweld is aanzienlijk. Iedereen heeft de buik vol van overlast op straat, ook op vrijdag- en zaterdagnacht. Veel lokale partijen zijn er mee bezig; er is een beweging op gang gekomen. Maar we kunnen ook constateren dat dit nog vaak zoekend en wat aarzelend gebeurt. In bijna de helft van de gemeenten is de aanpak nog niet geëvalueerd. Er is dus alle aanleiding om een tandje hoger te schakelen, te beginnen met vandaag!

U kunt meteen een concrete daad stellen. Want één middel heb ik nog niet genoemd en dat is het project Bar Veilig. Vanaf vandaag gaan we dit programma voor horeca landelijk inzetten. Het programma is voor alle gemeenten beschikbaar en ik roep u op om hiervan gebruik te maken.

Bar Veilig is een nieuwe aanpak gericht op het voorkomen van agressie in het uitgaanscircuit en het kan worden ingezet door de gemeente.

Het bestaat uit twee onderdelen. De horecaondernemer en de gemeente kijken allereerst hoe bijvoorbeeld de inrichting van een café kan worden aangepast om agressie te voorkomen - denk ook aan muziekvolume en het zichtbaar maken van huisregels. Daarnaast krijgt het personeel een training in de omgang met agressie.

Met Bar Veilig staat het personeel steviger in zijn schoenen. Dat is in het belang van de horeca zelf, maar ook voor ons allemaal: ieder geval van uitgaansagressie dat in de kiem wordt gesmoord en dat niet op straat wordt uitgevochten, is winst.

Tot nu toe is Bar Veilig in een aantal gemeenten toegepast. En vanaf vandaag willen we Bar Veilig landelijk verspreiden. En ik doe dat met deze druk op de knop. (op kaart van Nederland verschijnen overal logo's van Bar Veilig)