ChristenUnie
Bijdrage Ed Anker modernisering waterschapsbestel
Bijdrage Ed Anker modernisering waterschapsbestel
dinsdag 01 december 2009 17:00
De heer Anker (ChristenUnie): Voorzitter. Ik ben blij dat ik ter
vervanging van de heer Cramer mijn opwachting mag maken in deze
commissie. Je zou het niet zeggen als je de sprekers, de heer Van der
Vlies uitgezonderd, zo beluistert, maar in veel landen wordt met
jaloerse blikken naar Nederland gekeken. Naar de wijze waarop wij ons
waterbeheer hebben georganiseerd met democratisch gelegitimeerde
waterschappen met een eigen stabiele geldstroom die alleen voor
waterbeheer is bestemd en voor niets anders. Landen als Bangladesh en
Mozambique kopiëren maar wat graag ons waterschapsmodel om de immense
waterproblemen die zij kennen, op te lossen. Zelfs de Amerikanen
kijken watertandend naar ons waterbeheer. Bestuurders uit Louisiana
die de verschrikkelijke orkaan Katrina over New Orleans hebben zien
razen, hebben meer dan eens verzucht dat, als zij waterschappen hadden
gehad zoals in Nederland, deze ramp mogelijk was voorkomen.
Desalniettemin lijkt de legitimiteit van de waterschappen ter
discussie te staan, vooral na de laatste verkiezingen. Wij moeten ons
bezinnen op de vraag hoe wij er in de toekomst mee willen omgaan en
hoe wij deze verkiezingen willen organiseren. De ChristenUnie-fractie
is niet op voorhand voor afschaffen of voor behouden. Die discussie
moeten wij nog voeren. Het klinkt heel daadkrachtig als je nu stelt
dat je de waterschappen wilt afschaffen. Voor ons is de discussie over
bijvoorbeeld maximaal twee bestuurslagen, die zich met een bepaald
beleidsterrein bemoeien, veel belangrijker. Wij moeten ons niet gaan
blindstaren op alleen de waterschappen. Bij de laatste landelijke
verkiezingen waren er partijen die dachten dat het afschaffen van deze
bestuurslaag structureel 300 mln. zou opleveren. Inmiddels blijkt uit
de jaarrekeningen van de waterschappen dat die afschaffing slechts 15
mln. oplevert. Wij hebben toch echt een groter gat op te vullen en dan
zijn de herstructureringskosten nog niet meegerekend. Het zal de
nodige tijd duren voordat de grondwetswijzigingen die daarvoor nodig
zijn, zijn doorgevoerd. Het lijkt er dus op dat het veel meer een
ideologische discussie is wat wij met de waterschappen willen dan een
financiële discussie.
De staatssecretaris constateert terecht dat, om belastingen te
legitimeren, democratisch gekozen waterschappen een vereiste zijn.
Mijn fractie herkent zich in de twee richtsnoeren die het kabinet als
vertrekpunt neemt in de zoektocht naar een beter verkiezingsproces.
Ten eerste moet de democratische legitimiteit voor het heffen van
belastingen zijn gewaarborgd. Ten tweede zijn de waterschappen een
functioneel bestuur. Op welke manier gaan wij de waterschappen nu
voortaan kiezen? Handhaven en verbeteren wij het huidige poststemmen?
Laat ik daarover heel duidelijk zijn: daarvoor voelt mijn fractie
niets. Hoe dan, directe of indirecte verkiezingen? Ik vind het een
beetje vroeg om een keuze te maken. De staatssecretaris geeft daarvoor
een aantal opties. Ik ben op dit moment dan ook vooral benieuwd naar
alle ins en outs van de diverse mogelijkheden, vooral van de
mogelijkheid van indirecte verkiezingen.
De staatssecretaris schrijft in haar brief over een zorgvuldig
traject, waarin zij met alle betrokkenen in gesprek gaat. Hoe staat
het met dat traject? Komt er uit de gesprekken al een voorkeursvariant
naar voren en wanneer kunnen wij nadere informatie verwachten? Gaat
het lukken om ruim voor 2012 duidelijkheid te verschaffen, zodat wij
in 2012 niet meer per post hoeven te stemmen? Overigens lijkt het mij
logisch dat de waterschapsverkiezingen, wanneer wordt besloten tot
directe of indirecte verkiezingen, onder de Kieswet worden gebracht.
De Commissie van Advies inzake de Waterstaatwetgeving heeft een helder
advies geschreven over belangenrepresentatie in het
waterschapsbestuur. Ik deel de conclusie dat reservering van zetels
voor specifieke belangencategorieën past bij de taak en het
functionele karakter van het waterschap. Worden bij het traject om te
komen tot een beter verkiezingsproces ook de geborgde, of beter gezegd
de gereserveerde zetels meegenomen? Hoe kunnen de in het geding zijnde
belangen beter geborgd worden?
In Zeeland moeten in 2010 waterschapsverkiezingen worden gehouden,
aangezien de twee Zeeuwse waterschappen eindelijk gaan fuseren. Bij
een fusie horen verkiezingen. Ik heb begrepen dat de staatssecretaris
wil meewerken aan de Zeeuwse wens om na deze fusieverkiezingen de
verkiezingen in 2012 te mogen overslaan. Dat is een goede zaak. Ik
begreep dat er nog wat zorgen in Zeeland zijn over de vraag of alles
wel op tijd geregeld is.
Ik vraag net als velen voor mij een reactie op het bericht van de
stichting "Wij vertrouwen stemcomputers niet" en over de mogelijke
consequenties.
Tot slot iets over de tarieven. LTO heeft op dat gebied aan de bel
getrokken. Vooral in het hoogheemraadschap Delfland pakt één
heffingscategorie desastreus uit voor de daar aanwezige
melkveehouderijen. Het hoogheemraadschap Delfland heeft weinig open
agrarisch gebied, waardoor de wegen en spoorwegen drukken op een
relatief klein aantal hectares. Is de staatssecretaris bereid op zoek
te gaan naar oplossingen zonder dat het hele belastingstelsel weer op
de schop hoeft?
De opgave op het gebied van waterveiligheid, waterbeheer en de
beschikbaarheid van zoetwater is groot. Daarvoor is een stevig bestuur
nodig. Ik vind het aanbod van de waterschappen om te komen tot een
doelmatig en rationeel waterbeheer, met daarbij vanaf 2011 een
bezuiniging op de rijksbegroting van 100 mln., zeer betekenisvol. Het
is in ieder geval meer dan 15 mln. Ik zie dan ook uit naar de
kabinetsreactie op dit voorstel.
Tags
Ed Anker