Deelgemeente IJsselmonde Rotterdam
Razzia van Rotterdam
Indrukwekkende derde herdenking
Indrukwekkend en groots, dat was de derde herdenking naar aanleiding
van de Razzia van Rotterdam. Op 10 november 2009 was het precies 65
jaar geleden dat tienduizenden mannen uit Rotterdam werden
samengedreven om in Duitsland te werk te worden gesteld. De
organisatie verwachtte niet zoveel mensen op deze derde herdenking.
Het was immers al zolang geleden. Toch was zelfs de laatste stoel
gevuld in de grote ontvangstzaal van het Feyenoordstadion. Een paar
honderd mannen. Elk met hun eigen verhaal, elk met hun eigen
herinneringen aan de Razzia van Rotterdam.
Goede vrienden
Zoals de heer J.G. Kramer die als 17-jarige jongen tevergeefs
probeerde onder te duiken in de kapel op de katholieke begraafplaats
in Crooswijk. Hij ging uiteindelijk toch op weg, samen met duizenden
stadsgenoten. We liepen in een lange colonne naar Utrecht. Daar wist
ik de Duitsers ervan te overtuigen dat ik erg ziek was. Waarna hij
weer terugliep naar Crooswijk. De meesten hadden minder geluk. De
mannen die vanuit Rotterdam over de oostgrens verdwenen, waren vooral
murw, wisten niet wat hun boven het hoofd hing, werden zwaar
geïntimideerd en lieten gezinnen in wanhoop achter. Gerard Nieuwaard
bijvoorbeeld zag als 4-jarige jongen zijn vader op 10 november 1944
vertrekken. Mijn vader heeft na zijn terugkeer nooit willen of kunnen
vertellen over wat hij heeft meegemaakt. Gerard was 7 toen zijn vader
overleed. Op 10 november was hij als zoon aanwezig bij de herdenking.
In een poging om alsnog te achterhalen wat mijn vader heeft ervaren en
meegemaakt. Veel Rotterdammers die de Razzia van Rotterdam hebben
meegemaakt, zijn inmiddels overleden. Dat maakt de kans klein om
tijdens de herdenking bekenden van toen te ontmoeten. De heer N.
Pieterse die destijds in de Nijverheidstraat woonde, zegt: Ik weet dat
25 jongens en mannen uit onze straat toen zijn weggevoerd. Maar ik zie
er vandaag niet één meer. Toch hebben de mannen die er wèl zijn weinig
woorden nodig om elkaar aan te voelen. De heer Pieterse: De
onzekerheid, de verschrikkelijke stank, het harde werken, de honger
ook. Het was een bizarre tijd, waar buitenstaanders zich nauwelijks
een voorstelling van kunnen maken. De mensen die hier vandaag zijn,
kunnen dat wel. Vandaar dat je elkaar als goede vrienden begroet,
zelfs al ken je elkaar niet.
Nooit goed herdacht
Na de koffie, de cake en het bijpraten werden de gasten in de
conferentiezaal van het Feyenoordstadion verwelkomd door
portefeuillehouder Bram van Hemmen van deelgemeente IJsselmonde, in
zoals hij het noemde het mooiste stadion van Nederland. Jaap Folst,
die de Razzia meemaakte en ook deze keer de herdenking weer samen met
de deelgemeente en de stadiondirectie organiseerde, riep in
herinnering dat het dan nu wel de derde keer was dat de Razzia werd
herdacht, maar dat het stadion of een andere plek nooit echt een
trefpunt van lotgenoten is geworden. Burgemeester Aboutaleb stipte dat
facet even later in zijn rede ook aan: De Razzia van Rotterdam is één
van de grootste oorlogsrampen van Rotterdam. Maar in vergelijking met
het bombardement is de Razzia van Rotterdam nooit goed herdacht. Het
lijkt wel of het heeft afgedaan. En dat is eigenlijk bizar voor wie
weet dat toen 54.000 mannen werden afgevoerd. De razzia had veel
ernstiger gevolgen dan algemeen werd beseft. De mensen die
terugkwamen, dragen het leed van toen nog steeds met zich mee.
Voortaan elk jaar stilstaan bij Razzia
Onderdeel van de herdenking was de overhandiging van het boek De
Rotterdamse arbeidsinzet 1940 1945 aan burgemeester Aboutaleb.
Oud-wethouder Henk van der Pols die de Razzia van Rotterdam meemaakte,
schreef het boek en bracht op die manier verhalen en beelden bijeen
die nooit vergeten mogen worden. Terugkijkend besef je pas goed wat
mensen elkaar kunnen aandoen als ze hun verstand verliezen, aldus Henk
van der Pols. In dat licht bezien is het vreemd dat voor de meeste
Rotterdammers oorlog op dit moment iets is dat ver weg van hun
realiteit staat. Bram van Hemmen: Voor mijn generatie is oorlog
geschiedenis. Mijn vader sprak er nooit over. Ik moet zelfs eerlijk
bekennen dat tot nog niet zo lang geleden ik nooit van de Razzia van
Rotterdam had gehoord. Dat wordt met het boek van Henk van der Pols nu
voor eens en voor altijd rechtgezet. Dat heeft zin. Al was het alleen
maar om jongeren door te geven tot welke excessen onverdraagzaamheid
kan leiden. De Razzia van Rotterdam werd tot nu toe een beetje
weggemoffeld uit de geschiedenis van Rotterdam. Na 65 jaar wordt dat
beeld voor eens en voor altijd gecorrigeerd. Burgemeester Aboutaleb:
Het is mijn voornemen om bij de volgende 4-mei-speeches die ik elk
jaar houd, stil te staan bij de Razzia van Rotterdam.