Nationale Bank van Belgie


In het derde kwartaal van 2009 is de economische activiteit met 0,5 pct. gestegen.

Volgens de eerste "flash"-raming van het bruto binnenlands product (bbp) is de economische activiteit tijdens het derde kwartaal van 2009 verbeterd. Het voor seizoeninvloeden en kalendereffecten gezuiverde bbp in volume is met 0,5 pct. toegenomen ten opzichte van het voorgaande kwartaal. In vergelijking met het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar is het bbp nog met 3,5 pct. verminderd, dat is ietwat minder snel dan in het voorgaande trimester (-4,2 pct.). De ramingen voor de vorige kwartalen werden bijgesteld op grond van de eind september gepubliceerde jaarrekeningen1 (over de periode 1995-2008) en van een vollediger versie van de belangrijkste basisgegevens (index van de industriële productie, statistieken van de BTW, de buitenlandse handel en de betalingsbalans).
De economische groei is tijdens het tweede kwartaal van 2009 bijna stabiel gebleven: in volume is het voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde bbp met 0,1 pct. verminderd tegenover het voorgaande kwartaal. Ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar komt dat resultaat tot uiting in een verdere terugval van de economische groei, met een daling van 4,2 pct. tegen een vermindering van 3,7 pct. in het eerste kwartaal van 2009. De toegevoegde waarde is verder gedaald in de industrie (-0,8 pct. t.o.v. het vorige kwartaal, na een vermindering met 4,0 pct. in het eerste trimester) en, in zeer beperkte mate, bij de diensten (-0,1 pct., tegen een activiteitsdaling van 1,4 pct. in het eerste kwartaal). In de bouwnijverheid is de activiteit daarentegen licht gegroeid (+0,2 pct., tegen een afname met 2,4 pct. het kwartaal voordien). De binnenlandse uitgaven van de privé sector zijn nog verzwakt, in het bijzonder die van de huishoudens. Zij hebben hun consumptie-uitgaven nog verminderd (-0,4 pct. tegen -0,7 pct. in het eerste kwartaal), alsook hun investeringen in woongebouwen, zij het wat meer uitgesproken (-1,3 pct.). De bruto vorming van vast kapitaal van de ondernemingen is met 0,1 pct. gedaald (na een terugval van 3,1 pct. in het eerste kwartaal).
De buitenlandse vraag liet ook een afname optekenen, evenwel ver van de forse terugval die genoteerd werd in de twee voorgaande trimesters: de uitvoer van goederen en diensten is met 1,3 pct. verminderd, daar waar zij met 5,3 pct. in het eerste kwartaal en met 9,1 pct. in het vierde kwartaal van 2008 was gedaald.
In het tweede kwartaal van 2009 heeft de werkgelegenheid in vergelijking met het voorgaande kwartaal zijn terugval voortgezet (-0,4 pct.). In vergelijking met het overeenstemmende kwartaal van het vorige jaar is er nu ook hier een daling, van 0,3 pct. (ongeveer 13 000 personen), tegen een toename van 0,5 pct. (meer dan 22 000 personen) in het eerste trimester.

Omdat het zich sneller aanpast aan de conjunctuur, heeft de evolutie van het arbeidsvolume van de loontrekkenden zich vroeger omgekeerd dan de tewerkstelling. Dat is onder andere te wijten aan een massaal gebruik van verschillende formules - hoofdzakelijk de tijdelijke werkloosheid - die de werkgelegenheid niet beïnvloeden, maar wel het aantal gepresteerde uren aantasten. Kwartaal op kwartaal is het arbeidsvolume verder gedaald in het tweede trimester van 2009 (-0,5 pct.). Hoewel de overheid het tweede kwartaal gewoonlijk met een financieringsoverschot afsluit, werd tijdens het tweede kwartaal van 2009, voor het eerst sedert 1997, een uitzondering opgetekend, namelijk een financieringsbehoefte van ongeveer 1,1 miljard euro volgens de in de procedure bij buitensporige tekorten gehanteerde definitie.
De omvang van dat tekort moet evenwel zeer omzichtig worden geïnterpreteerd. De in het kader van het herstelplan goedgekeurde verschuiving van de betalingstermijnen inzake bedrijfsvoorheffing teneinde de liquiditeitspositie van de ondernemingen en de zelfstandigen te vrijwaren, maakt het immers uitermate delicaat om het verloop te meten van de ontvangsten uit bedrijfsvoorheffing. Die laatste gegevens zijn derhalve zeer voorlopig.
Het negatieve resultaat is het gevolg van een vermindering van de ontvangsten in combinatie met een forse stijging van de primaire uitgaven. De daling van de ontvangsten is toe te schrijven zowel op het verloop van de directe belastingen van de vennootschappen die teruggelopen zijn naar aanleiding van een forse daling van de voorafbetalingen als op dat van de indirecte belastingen die nog steeds de invloed ondergaan van de inkrimping van de economische activiteit. De stijging van de uitgaven is in hoofdzaak het resultaat van de toename van de sociale uitkeringen. De groei van de kapitaaloverdrachten wordt verklaard door het in rekening brengen van de terugbetaling van de belastingen van de huishoudens, ingevolge het besluit van het Grondwettelijk Hof van 2 april 2009 betreffende een belastingverlaging waar sommige gehuwde werklozen of wettelijk samenwonenden geen recht op hadden.


1 De nationale jaarrekeningen over 1995-2008 werden in de Belgostat database ter beschikking gesteld van het publiek op 30 september 2009. De volledige publicatie van de gedetailleerde rekeningen, met commentaar en methodologische toelichting, is vanaf vandaag beschikbaar op de website van de Nationale Bank van België.