Universiteit van Tilburg

Persbericht 26 oktober 2009

Multiculturalismedebat gekenmerkt door stigmatisering en gebrek aan beleid

Afscheidsrede hoogleraar Interculturele communicatie Wasif Shadid

Nederland is na de komst van groepen moslims multicultureler geworden, maar heeft geen multiculturalismebeleid gekregen om de rechten en de acceptatie van allochtone groepen te garanderen. Negativisme over multiculturaliteit heerst in politiek en debat. Dat stelt hoogleraar Interculturele communicatie Wasif Shadid in zijn afscheidsrede op vrijdag 30 oktober aan de Universiteit van Tilburg.

De laatste jaren is het ideologisch draagvlak voor een multiculturele samenleving smaller geworden en de wenselijkheid van een multiculturalismebeleid aanzienlijk verminderd. Een beleid dat wat betreft rechten en plichten van de groepen in de samenleving vergelijkbaar is met het klassieke Nederlandse verzuilingsmodel. Dat model maakte Nederland tot het eerste land op de wereld dat een serieus multiculturalismebeleid in de praktijk bracht. Maar met de immigratie van moslims is dat veranderd.

Gebrek aan kennis, angst, retoriek en demagogie
Het maatschappelijk debat dat dagelijks in de media wordt gevoerd is vooral emotioneel, anekdotisch en dogmatisch in plaats van zakelijk en gefundeerd, stelt Shadid. Als het om de islam gaat worden de standpunten gedomineerd door vier kwesties die de kwaliteit van het debat ernstig aantasten: gebrek aan kennis, angst, retoriek en demagogie. Hierdoor is een ongefundeerde consensus ontstaan over de strijdigheid van de islam met de Nederlandse cultuur. Negativisme heerst alom, zonder noemenswaardige mogelijkheden voor hoor en wederhoor. Het realiseren van een serieus multicultureel burgerschap is verder dan ooit. Om het verlies aan electoraat een halt toe te roepen zoeken politici hun toevlucht tot het bevestigen van de stigmatiserende uitlatingen van Wilders over allochtonen en bekritiseren alleen zijn generalisaties. Wilders krijgt dus gelijk van zijn politieke tegenstanders, wat tot verdere groei van zijn aanhang leidt en tot meer daling van hun electoraat, aldus Shadid.

Verantwoordelijkheid
De afgelopen decennia is er hoofdzakelijk gefocust op de rol van allochtonen bij inburgering. De verantwoordelijkheid van de overheid, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers (dus de samenleving) is nauwelijks bediscussieerd. Voor de toekomst is een beleid nodig dat alle groepen insluit. Alleen met zo'n beleid wordt een rechtvaardig multicultureel burgerschap gerealiseerd.

Shadid pleit voor herdefiniëring van de wij-groep: door het bevorderen van interculturele expertise van hulpverleners in alle sectoren van de samenleving (onderwijs, gezondheidszorg, politiek, arbeidsmarkt en bedrijfsleven). Dat kan het beste gebeuren door die expertise in beroepsopleidingen te integreren. Verder pleit Shadid voor bestrijding van achterstand, vermijding van culturalisering en etnisering, en ten slotte afwijzing van het anti-islamisme.