Nederland gidsland voor Mooi Europa
EMBARGO tot presentatie onderzoek 28 oktober 16.00 u
AMERSFOORT, 20091026 -- Heel Europa streeft naar een aangename en fraaie leefomgeving. Met enige jaloezie wordt gekeken naar de grondige en democratische manier waarop Nederland waarborgt dat kwaliteit altijd een rol speelt bij veranderingen in de bebouwing van stad en land. Maar overal worden regels geschrapt en overal wordt de economische crisis gevoeld: twee trends die de ruimtelijke kwaliteitszorg in Europa onder druk zetten.
Dit is een van de hoofdconclusies uit de studie die door Prof. Nico Nelissen en Flip ten Cate is verricht naar de stelsels van ruimtelijke kwaliteitszorg in zeven landen van Europa: Nederland, België, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Zwitserland en Spanje. De resultaten van dit vergelijkend onderzoek zijn neergelegd in het boek 'Mooi Europa'.
In de zeven bestudeerde landen bestaan weliswaar overal wettelijke regels voor de bescherming van cultureel erfgoed en voor de kwaliteit van de architectuur, maar in de praktijk blijkt dat vooral de zorg voor kwalitatief hoogwaardige nieuwbouw afbrokkelt. Een steeds groter aantal bouwactiviteiten wordt vergunningsvrij verklaard en de rol van adviescommissies (die overigens in alle landen zijn aangetroffen) wordt her en der ter discussie gesteld.
In alle onderzochte landen wordt het aan de individuele gemeenten overgelaten om een al dan niet stringent kwaliteitsbeleid te voeren. Zo ontstaan binnen Europa grote verschillen op dit vlak. Er zijn gemeenten die om economische redenen ruimtelijke kwaliteitseisen aan de kant zetten, maar er zijn er ook die om sociale en culturele redenen juist de eisen aanscherpen. Nederland steekt op dit gebied positief af ten opzichte van andere Europese landen. Het Nederlandse stelsel van monumentenzorg en welstandszorg geniet in het buitenland een excellente reputatie. Het 'Nederlandse model' met onafhankelijke adviescommissies en expliciete beoordelingsrichtlijnen wordt door een aantal gemeenten in Europa zelfs als voorbeeld genomen.
Naast de vrees die door de onderzoekers wordt uitgesproken, signaleren zij toch ook duidelijke tekenen van hoop. Gemeenten ontdekken het belang van hun verleden en willen bouwen aan een toekomst met kwaliteit. Het komt nog maar zelden voor dat oude wijken gesloopt worden, waarna met een schone lei opnieuw begonnen wordt: het oude wordt tegenwoordig gebruikt als uitgangspunt en inspiratie voor het nieuwe. Een nieuw bouwplan wordt altijd beoordeeld op de invloed die het heeft op de kwaliteit van de omgeving.
Voor de ambitieuze gemeenten is ruimtelijke kwaliteit de hoeksteen van hun beleid gericht op het welbevinden van hun burgers. Nederland is op het gebied van de ruimtelijke kwaliteitszorg gidsland in Europa; er is ontzag voor de openbaarheid waarin onze adviescommissies de bouwplannen bespreken en waardering voor de transparantie en de wettelijke en democratische basis waarbinnen dat gebeurt. De onderzoekers spreken de wens uit dat deze prestigieuze positie in Europa behouden blijft en niet door de (politieke) waan van de dag wordt ondermijnd.
Nelissen, Nico en Flip ten Cate, Mooi Europa; ruimtelijke kwaliteitszorg in Europa, Uitgeverij SUN architecture i.s.m. Federatie Welstand, Amsterdam, 2009, ISBN 97890 8506 7757, prijs: ¤ 49,50
Mooi Europa kon verschijnen dankzij een bijdrage van het Stimuleringsfonds voor Architectuur.
Ingezonden persbericht