Over quota voor meer vrouwen aan de top
26-10-2009
De afgelopen tijd is er weer veel te doen over quota om meer vrouwen
in de top van het bedrijfsleven te krijgen. Vrouwen zijn hier nog
steeds zwaar ondervertegenwoordigd. Maar is een quotabeleid de
oplossing? En is het wettelijk toegestaan? Lees hier waarom quota op
gespannen voet staan met Nederlandse en Europese rechtsspraak en welke
vormen van voorkeursbehandeling wel zijn geoorloofd.
Streefcijfers en quota
Wat is toegestaan is het vaststellen van streefcijfers. Het hanteren
van een quoterings- of reserveringsbeleid bij de arbeid voor vrouwen,
als middel om gestelde streefcijfers te halen, is echter niet
toegestaan. Oók niet in functies waar zij sterk zijn
ondervertegenwoordigd. Dit is in strijd met de nationale
gelijkebehandelingsrechtsspraak en met de jurisprudentie van het
Europese Hof van Justitie (m.n. het Kalanke-arrest). Een dergelijk
beleid voldoet niet aan de zogeheten zorgvuldigheidseis, die een open
sollicitatie eist waarvan niemand op voorhand is uitgesloten en die
een beoordeling van de individuele kwaliteiten van de sollicitanten
eist. Een functie exclusief voor vrouwen reserveren, is dus in strijd
met de wet.
Hetzelfde geldt voor een quoterings- of reserveringsbeleid voor
allochtonen in situaties waarin zij sterk zijn ondervertegenwoordigd.
Hoewel de jurisprudentie over een quoteringsbeleid voor allochtonen
minder is uitgekristalliseerd dan voor vrouwen, zijn quota voor deze
groep eveneens ongewenst, om dezelfde redenen als voor vrouwen. De
Commissie Gelijke Behandeling, die toeziet op naleving van de
wetgeving inzake gelijke behandeling, sluit voor de beoordeling van
vragen of klachten over quota voor allochtonen (of andere groepen)
zoveel mogelijk aan bij de strenge toets die dient te worden
gehanteerd bij voorkeursbehandeling voor vrouwen.
Voorkeursbeleid
Voorkeursbehandeling is nadrukkelijk een uitzondering op het beginsel
van gelijke behandeling, en behoeft daarom een goede rechtvaardiging
Het gebruik van voorkeursbehandeling staat de wet voor slechts één
doel toe: opheffing dan wel vermindering van (structurele)
achterstand. Ergo: het hanteren van een voorkeursbeleid teneinde een
meer `diverse' organisatie te worden, is niet toegestaan. Uit de aard
van het doel volgt dat voorkeursbehandeling uitsluitend is toegestaan
als maatregel van tijdelijke aard, alsook dat het beleid en
voortdurende evaluatie behoeft om na te gaan of de achterstand reeds
opgeheven dan wel sterk verminderd is en het beleid moet worden
beëindigd.
Een voorkeursbeleid is uitsluitend toegestaan voor groepen die in een
positie van structurele achterstand verkeren, d.w.z. voor vrouwen,
allochtonen en gehandicapten/chronisch zieken.
Wettelijke criteria
Meer specifiek, gelden de volgende vier wettelijke criteria voor
toepassing van voorkeursbehandeling voor vrouwen, etnische groepen en
gehandicapten/chronisch zieken:
1. de eis van aantoonbare achterstand. Voorkeursbehandeling is alleen
acceptabel als er sprake is van een achterstand. De achterstand die
dient te worden aangetoond, gerelateerd aan het relevante beschikbare
aanbod in de desbetreffende regio.
2. het evenredigheidsvereiste. Het onderscheid dat wordt gemaakt met
de maatregel, dient in redelijke verhouding te staan tot het doel. Dit
houdt in dat de voorkeursmaatregel moet kunnen worden gerechtvaardigd
door de mate van achterstand.
3. de zorgvuldigheidseis. Dit houdt in dat een objectieve beoordeling
van alle kandidaten plaats vindt, waarbij rekening wordt gehouden met
de mate waarin ieder van de kandidaten aan de functie-eisenvoldoet.
Benoeming van een kandidaat uit de voorkeursgroep kan alleen
plaatsvinden bij gelijke geschiktheid van de kandidaat.
4. de kenbaarheidseis. Deze houdt in dat bij de aanbieding van de
functie duidelijk moet worden vermeld dat sprake is van een
voorkeursbeleid, en dat duidelijk is dat de vacature open is voor alle
potentiële kandidaten.
Lees ook het artikel Voorkeursbehandeling niet in strijd met de wet,
quota wél dat 17 maart jl. in de Volkskrant is gepubliceerd.
Bijlage
090313 vkb ingezonden art VK.pdf
Commissie Gelijke Behandeling