Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Negatief beeld van 19de-eeuwse architecten onjuist
26 oktober 2009
Het negatieve beeld van architecten uit de negentiende eeuw moet
volgens NWO-onderzoeker Petra Brouwer bijgesteld worden. De
architecten worden meestal bestempeld als 'ouderwets' omdat zij
teruggrepen op oude stijlen. Maar deze bouwmeesters zagen dat juist
als een vernieuwing. Hun nieuwe kennis ondermijnde het eeuwenoude
gezag van het klassieke schoonheidsideaal. Petra Brouwer promoveert op
27 oktober aan de Vrije Universiteit.
Petra Brouwer bestudeerde handboeken van architecten en
geschiedenisboeken over de bouwkunst, en ontdekte dat er in de
negentiende eeuw juist veel gebruik werd gemaakt van de nieuw
verworven kennis van de natuurwetenschappen. Architecten waren niet
langer meer gebonden aan kennis die zij opdeden op de werkplaats, maar
konden veel kennis uit boeken halen. Materialen werden in de
handboeken van de negentiende eeuw bijvoorbeeld uitgebreid omschreven,
mede dankzij nieuwe kennis van bijvoorbeeld geologie en biologie.
Vooruit met het verleden
Een veelgehoorde kritiek op de negentiende-eeuwse architecten, is dat
zij zich lieten sturen door nostalgie. Zij bouwden namelijk veel in
neostijlen. Brouwer laat echter zien dat de architecten juist op een
hele vernieuwende manier te werk gingen met de bouwstijlen uit het
verleden. Zij hielden niet langer vast aan de schoonheidsidealen uit
de klassieke oudheid, maar gebruikten verschillende stijlen uit het
hele verleden.
Het vertekende beeld over de architecten wordt volgens Brouwer
grotendeels bepaald door het beeld uit het laatste decennium van de
19de eeuw. De architecten die toen terugkeken op de afgelopen eeuw,
zagen een veelheid aan bouwstijlen zonder een echte eigen stijl.
Volgens hen was er juist in alle voorgaande eeuwen wel een eenduidige
stijl geweest. Volgens Brouwer stapten deze criticasters in een
klassieke val. Het verleden wordt vaak als eenduidig gezien en het
heden als complex. Het eenduidige beeld van het verleden is vaak
echter niet meer dan het resultaat van selectieve geschiedschrijving.
Het onderzoek van Petra Brouwer werd mede gefinancierd door NWO.