Waterschap Zeeuws-Vlaanderen
Onthulling Zwartenhoekse zeesluis
Op vrijdag 23 oktober 2009 vindt de feestelijke afsluiting van het
project restauratie Zwartenhoekse Zeesluis plaats. De restauratie van
dit monument, waarmee in december 2007 werd begonnen, is in 2 fases
uitgevoerd door Leenhouts' Aannemingsbedrijf BV uit Sluis. H4A Bouw en
Infra BV heeft de omgeving van de sluis ingericht met een trap en
steiger, paden, parkeerplaatsen, picknicksets e.d. De uitvoering van
dit project is mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van de
Provincie Zeeland, Rijkswaterstaat, de gemeente Terneuzen, het
waterschap Zeeuws-Vlaanderen, de Stichting TBI, de Stichting
Bouwcultuur Fonds Zuid Nederland, Fundeon en de Rijksdienst voor
Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). Daarnaast er is
door diverse bedrijven en instanties een financiële bijdrage of een
bijdrage in natura geleverd (in de vorm van materialen en de
uitvoering van werkzaamheden). Als kroon op de restauratie is de
originele sluitsteen bij de afsluiting van de restauratie weer terug
in de frontmuur van de sluis aangebracht.
Het programma voor 23 oktober is als volgt:
* 13.30 uur: ontvangst in de tent nabij het adres Sasdijk 1 te
Westdorpe;
* 14.00 uur: opening en overzicht programma door dagvoorzitter Lous
Coppoolse,
voorzitter van de Stichting Landschapsbeheer
Zeeland;
* 14.05 uur: welkomstwoord door Wybe de Graaf, dijkgraaf van het
waterschap
Zeeuws-Vlaanderen;
* 14.15 uur: "een zeesluis met geschiedenis" door Dennis van
Nieuwenhuizen,
historicus;
* 14.35 uur: "korte terugblik op een lang proces" door Sandra
Dobbelaar,
Stichting Landschapsbeheer Zeeland;
* 15.00 uur: "restauratie van een bijzonder bouwwerk" door Erik-Jan
Brans/
Bartjan Luteijn, Bureau Rothuizen van Doorn 't
Hooft;
* 15.30 uur: onthulling zeesluis;
* 15.45 uur: rondleiding bij de sluis, verzorgd door de Vrienden
van de
Zwartenhoekse Zeesluis;
* 16.00 uur: borrel in de tent
* 17.00 uur: einde programma
Projectgroep
De Stichting Landschapsbeheer Zeeland heeft een aantal jaren geleden
het initiatief genomen om de Zwartenhoekse Zeesluis, gelegen in de
Sasdijk te Westdorpe, te consolideren en/ of te restaureren. De
stichting is daartoe in overleg met gegaan met diverse instanties en
overheden.
Er is een projectgroep geformeerd, waarin naast de Stichting
Landschapsbeheer Zeeland werd deelgenomen door Rijkswaterstaat, de
Provincie Zeeland, de gemeente Terneuzen, de Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland, de Stichting Vrienden van de Zwartenhoekse Zeesluis
en het waterschap Zeeuws-Vlaanderen. Alle voorbereidingen hebben er
toe geleid dat in december 2007 kon worden begonnen met de uitvoerende
werkzaamheden voor de consolidatie van de zeesluis.
Bijdragen
De Zwartenhoekse Zeesluis is sinds 14 oktober 2005 aangewezen als
beschermd monument. Het waterschap is als eigenaar van dit kunstwerk
verplicht het in goede staat te brengen en te houden. Voor de
uitvoering van de restauratie was een bedrag van ruim EUR 550.000,--
beschikbaar. Dit bedrag is bijeengebracht door de Provincie Zeeland,
Rijkswaterstaat,
de gemeente Terneuzen en het waterschap Zeeuws-Vlaanderen, de
Stichting TBI, die door toedoen van de Vrienden van de Zwartenhoekse
Zeesluis bij het project betrokken was.
Wel stelde deze stichting als voorwaarde dat
leerling-restauratiemedewerkers bij de uitvoering van de werkzaamheden
moesten worden ingeschakeld). Fundeon heeft bijgedragen in de vorm van
een vergoeding voor de leerlingplaatsen. Diverse bedrijven en
instanties hebben geld beschikbaar gesteld of een bijdrage in natura
geleverd in de vorm van materialen en werkzaamheden. De gemeente
Terneuzen heeft de voor de uitvoering van de restauratie vereiste
vergunningen (monumentenvergunning, bouwvergunning) afgegeven. In juli
2008 heeft de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en
Monumenten (RACM) een extra subsidie verleend van bijna EUR
160.000,--.
Geschiedenis
De Zwartenhoekse Zeesluis was oorspronkelijk een sluis met een
gecombineerde functie van uitwateringssluis en inundatiesluis. De
sluis is in de jaren 1788 en 1789 gebouwd en bestaat uit drie kokers
en is geheel gemetseld in baksteen, gefundeerd op een houten
paalfundering, en gedeeltelijk bekleed met hardsteen in de frontmuren.
Het jaartal van oplevering (1789) is vastgelegd in een prachtige
sluitsteen. Als uitwateringssluis diende de zeesluis voor de
afwatering van de in 1790 herbedijkte Canisvlietbuitenpolder. In
tijden van oorlogshandelingen kon de sluis omgekeerd worden gebruikt
om het achterliggende polderland te inunderen.
Na de aanleg van het Kanaal Gent-Terneuzen (1825 - 1827) is de sluis
onderdeel geworden van de westelijke Rijkswaterleiding. Rond het jaar
1980 is nabij de zeesluis een nieuwe duiker aangelegd. Hierdoor had de
Zwartenhoekse Zeesluis zijn waterstaatkundige functie verloren.
Terneuzen, 19 oktober 2009
Persbericht Nr. 2009/28