Datum 16 oktober 2009
Betreft Pallasreactor
Geachte voorzitter,
In deze brief geven wij u onze visie op de vraag of vanwege een
toekomstige betrouwbare productie van radiofarmaca er een nieuwe
reactor gebouwd moet worden ter vervanging van de huidige Hoge
Fluxreactor (HFR) in Petten. Deze visie is, kortheidshalve, dat wij
positief staan tegenover de bouw van een nieuwe reactor, mits aan een
aantal voorwaarden wordt voldaan. In het hiernavolgende lichten wij
dit nader toe.
In de tweede helft van 2008 en aan het begin van 2009 zijn er tekorten
ontstaan aan radiofarmaca (geneesmiddelen die een radioactieve stof
bevatten) als gevolg van enerzijds het ongepland en langdurig buiten
gebruik zijn van de HFR in Petten en anderzijds het tegelijkertijd
ontbreken van voldoende alternatieve mogelijkheden voor de productie
van de basisstoffen voor radiofarmaca (hierna te noemen: medische
radio-isotopen). De gezondheidszorg in Nederland, in Europa en zelfs
mondiaal, heeft de gevolgen hiervan ondervonden. Medische onderzoeken
en behandelingen moesten op sommige momenten noodgedwongen worden
uitgesteld.
Het kabinet heeft de Kamer eerder toegezegd een visie voor de lange
termijn te ontwikkelen over een blijvende bijdrage vanuit Nederland
aan het voorzien in de behoefte aan medische isotopen.
In de aanhef van deze brief gaven wij u al onze visie op hoofdpunten
en in het hiernavolgende lichten wij deze visie nader toe aan de hand
van een aantal elementen. Als achtergrond hebben wij een notitie en
twee externe rapporten bijgevoegd die onze visie nader onderbouwen.
De belangrijkste elementen uit onze visie zijn de volgende:
o De behoefte aan radiofarmaca in de gezondheidszorg blijft naar
verwachting de komende decennia en in ieder geval tot 2025 op het
huidige niveau en zal wat betreft het meest toegepaste geneesmiddel
(molybdeen/technetium) ook in de jaren daarna nauwelijks afnemen.
o De huidige reactoren, die medische isotopen produceren, waaronder
die in Petten, zijn 40 à 50 jaar in bedrijf. Vanwege deze lange
bedrijfstijd zal de kans op langere perioden van voorziene of
onvoorziene uitval toenemen. De afgelopen jaren hebben dit aangetoond.
Andere reactoren zullen naar verwachting het hieruit voortkomende
productieverlies niet kunnen opvangen omdat ze hiervoor niet de
capaciteit hebben. Dat betekent dat er in de toekomst mondiaal
ernstige tekorten zullen ontstaan aan radiofarmaca. Een dergelijke
situatie is momenteel aan de orde bij de mondiaal grootste producent
(de reactor in Canada). Deze reactor is sinds mei jl. buiten bedrijf
ten gevolge van een technische storing. Deze storing zal vrijwel zeker
niet voor 1 april 2010 verholpen zijn.
o Om ook na 2015 op een betrouwbare wijze aan de aanhoudende vraag
naar radiofarmaca te kunnen voldoen, zijn nieuwe reactoren nodig met
voldoende capaciteit voor de productie van medische radio-isotopen.
o De HFR in Petten is, na de reactor in Canada, wereldwijd de
belangrijkste producent van medische isotopen. Nederland heeft
daardoor al jarenlang een belangrijke positie als producent. Een
belangrijk kenmerk van de situatie in Petten is dat de hele
infrastructuur van productie van medische isotopen tot de verwerking
tot radiofarmaca op het bedrijfsterrein in Petten aanwezig is.
o De HFR is van belang voor het peil houden van de Nederlandse
kennisinfrastructuur op het gebied van nucleaire technologie. Dit
gebeurt deels via deelname aan internationale projecten, waaronder de
Europese kaderprogramma's, deels via opdrachten voor onderzoek
afkomstig van het bedrijfsleven. Ons beleid is gericht op het
bevorderen van een cluster van nucleaire kennis in ons land.
o De HFR in Petten is belangrijk voor de werkgelegenheid. De reactor
levert aan werkgelegenheid ongeveer 500 hoogwaardige directe
arbeidsplaatsen en circa 1000 indirecte arbeidsplaatsen. Een nieuwe
reactor zal eveneens een vergelijkbaar aantal hoogwaardige
arbeidsplaatsen opleveren.
o Het voorstel voor de bouw van een nieuwe reactor is vorig jaar ook
ingediend voor de Nationale Roadmap van grote onderzoeksfaciliteiten
(de commissie Van Velzen). De Roadmap is een `agenda' voor
investeringen in grote onderzoeksfaciliteiten. De commissie Van Velzen
heeft het voorstel aan de Roadmap toegevoegd maar bepleit wel een
nadere uitwerking.
Wij concluderen aan de hand van de bovengenoemde elementen dat een
nieuwe reactor nodig is om een betrouwbare productie van medische
isotopen op langere termijn veilig te stellen. De aanwijzing van een
locatie in Nederland ligt ons inziens daarbij voor de hand gezien de
in Nederland reeds aanwezige kennis op het gebied van de productie van
medische radio-isotopen en van nucleaire technologie en vanwege de
bestaande logistieke voorzieningen en infrastructuur.
Ook het behoud van werkgelegenheid is voor ons een belangrijk
argument. Overigens kan binnen Nederland ook eventueel aan andere
locaties dan in Petten worden gedacht, bijvoorbeeld in Borssele.
Met het oog op het bovenstaande steunen wij daarom het initiatief van
de exploitant van de HFR, de Nuclear Research and consultancy Group
(NRG), tot vervanging van de huidige reactor door een nieuwe
state-of-the-art reactor (met de naam Pallas). Wij achten het, gezien
de actuele en toekomstige problematiek rond de optimale voorziening
aan medische isotopen en radiofarmaca, ook van belang dat er met de
besluitvorming over de vervanging van de reactor in Petten snel
voortgang wordt gemaakt. Wij staan daarom in principe positief ten
aanzien van een nieuwe reactor in Nederland en dus ook over een
mogelijke toekomstige vergunning op grond van de Kernenergiewet voor
nieuwbouw. Hiertoe moet echter wel aan een aantal voorwaarden worden
voldaan op het terrein van veiligheid, milieu, planologie en
financiering. Met betrekking tot het aspect veiligheid moet er niet
alleen sprake zijn van intrinsieke reactorveiligheid, maar ook
aandacht voor veiligheid voor de omgeving. Beleid voor de bestrijding
van rampen is hierbij onmisbaar.
Bij elke nucleaire installatie zijn aspecten rond veiligheid en milieu
van belang. Nucleair afval moet veilig getransporteerd, behandeld en
opgeslagen worden. De ontmanteling van de bestaande reactor is daarbij
eveneens relevant.
Dit geldt ook voor de veiligheid en gezondheid van werknemers en
personen in de omgeving van de reactor. In het kader van de
vergunningverlening op grond van de Kernenergiewet en de daaraan
gekoppelde procedures zullen dan ook eisen worden gesteld aan de
nucleaire veiligheid en stralingsbescherming. Dit geldt zowel voor de
nieuwe installatie als voor de ontmanteling van de bestaande HFR. Voor
de kosten van ontmanteling van de huidige reactor heeft de Europese
Commissie, de eigenaar van de HFR, financiële middelen gereserveerd.
De kosten van de bouw van een nieuwe reactor en de kosten van
exploitatie van deze reactor zijn evenzeer van belang. Een helder
zicht op beide is een noodzakelijke voorwaarde alvorens wij definitief
kunnen instemmen met de bouw van de nieuwe reactor. Hierbij merken wij
het volgende op. Ons uitgangspunt is dat de kosten van de bouw en
exploitatie van de reactor én van de ontmanteling (van de nieuwe
reactor) gedragen dienen te worden door de inkomsten uit de
reactoractiviteiten.
Om optimaal gebruik te kunnen maken van de in Nederland aanwezige
expertise, zal onderzocht moeten worden in hoeverre de nieuwe reactor,
behalve voor de productie van medische isotopen, ook gebruikt kan
worden voor onderzoek op het gebied van nucleaire technologie.
Zogenoemde `multipurpose' reactoren zijn flexibel in het gebruik en
lenen zich hier het beste voor.
Een gedegen economisch haalbaarheidsonderzoek, een business case, zal
moeten aantonen of de inkomsten uit de activiteiten van de nieuwe
reactor zodanig zullen zijn dat deze zonder financiële overheidssteun
exploitabel is. Dit betekent dat er zicht moet zijn op ontwikkelingen
op langere termijn op de wereldmarkt voor radiofarmaca. Er moet ook
zicht zijn op de capaciteit van de huidige reactoren, op de
tijdstippen dat de andere oude reactoren definitief buiten gebruik
gaan en op eventuele plannen voor de bouw van nieuwe reactoren elders
of de uitbreiding van bestaande reactoren.
Tot slot moet er zicht zijn op de markt voor nucleair-technologisch
onderzoek en de te verwachten inkomsten uit dergelijk uitgevoerd
onderzoek. Gezien de ouderdom van de huidige reactor dient voortgang
te worden gemaakt met het initiatief voor een nieuwe reactor. De
initiatiefnemer zal daarom verzocht worden voortvarend met een
business case te komen.
Gezien de belangrijke internationale rol van de reactor, ligt
(mede)financiering van de bouw door internationale instanties,
waaronder in het bijzonder de Europese instellingen, dan ook voor de
hand. Wij zullen ons inspannen om de mogelijkheden te onderzoeken om
(mede)financiering van de bouw van de nieuwe reactor te bevorderen.
Eerder in deze brief gaven wij aan dat in 2008 en het begin van 2009
er duidelijk tekorten waren in de beschikbaarheid van radiofarmaca.
Hoewel er in Europa thans geen problemen zijn is dit in Canada en de
VS nu wel het geval omdat de Canadese reactor, vanwege technische
problemen, sinds mei 2009 buiten bedrijf is en zeker niet voor
november as. (mogelijk zelfs pas later, in het eerste kwartaal van
2010) weer in bedrijf zal komen. De situatie blijft dus kwetsbaar
zolang er geen nieuwe reactor met voldoende productiecapaciteit
beschikbaar is. Vanwege de huidige kwetsbaarheid en vanwege de
onzekerheid voor de komende jaren heeft het Nuclear Energy Agency bij
de OESO, in samenwerking met het internationale atoomagentschap in
Wenen (IAEA), initiatieven genomen tot de instelling van werkgroepen
waarin vertegenwoordigers van de producenten van medische isotopen en
van nationale overheden zitting hebben, met als doel beter inzicht te
krijgen in de huidige en toekomstige mogelijkheden voor wederzijdse
`back-up', en in de financiële aspecten van de medische
isotopenproductie. Nederland neemt actief deel aan deze internationale
initiatieven.
Met betrekking tot de stappen en de termijnen benodigd in het kader
van de vergunningverleningprocedure, merken wij tenslotte het volgende
op. Zoals in het bovenstaande aangegeven ontwikkelt de exploitant van
de HFR, de Nuclear Research and consultancy Group (NRG) plannen voor
een nieuwe reactor. De te stellen randvoorwaarden voor veiligheid en
milieu worden nu door de overheid uitgewerkt, waarbij gebruik wordt
gemaakt van internationale richtlijnen, ervaring en kennis. NRG heeft
aangekondigd op korte termijn een startnotitie MER in te dienen. Zodra
deze is ingediend begint daarmee formeel de procedure voor de
vergunningverlening in het kader van de Kernenergiewet.
Hoogachtend,
de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
dr. A. Klink
de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
Milieubeheer,
dr. Jacqueline Cramer
de Minister van Economische Zaken,
Maria J.A. van der Hoeven
de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
mr. J.P.H. Donner
de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
dr. Ronald H.A. Plasterk
Kamerstuk, 16 oktober 2009
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
GMT/IB-2962295