SGP
17 - 10 - 09 | Historische rondleiding: âOorlog op het Binnenhofâ
Bas van der Vlies
17 oktober
Anno 2009
Week van de Geschiedenis
Historische rondleiding: âOorlog op het Binnenhofâ
Dames en heren,
Hartelijk welkom in Den Haag, en meer speciaal in politiek Den Haag.
Uiteraard voel ik me zeer vereerd om met u de week van de geschiedenis
te beginnen door het symbolische startschot te geven voor de eerste
historische rondleiding over en om het Binnenhof.
Ik ben daarvoor gevraagd als nestor van de Tweede Kamer. De nestor,
dat is het langstzittende kamerlid. In mijn geval: 28 jaar. De
gemiddelde zittingsduur van de huidige kamerleden ligt rond de vijf
jaar, en inderdaad, daaraan afgemeten is 28 jaar wel heel erg lang.
Maar als je mijn ârecordâ in historisch perspectief zet, dan val ik
dik tegen. Het langstzittende lid van de Tweede Kamer was âgeneraalâ
Duymaer van Twist. Hij was maar liefst bijna 44 jaar lid van de Tweede
Kamer. vergeleken met hem kom ik nog maar net kijken.
Als je veel ervaring hebt en veel van de geschiedenis weet, heeft dat
voordelen. Een van de belangrijkste is dat je dan wat minder vatbaar
bent voor de waan van de dag, en, zoals bekend, die waan van de dag
regeert ook nogal eens op het Binnenhof. Kennis van de historie leert
ons echter om zaken te relativeren. En niet alleen zaken, nee, je
leert óók jezelf, je eigen rol en inbreng, te ontdoen van
dikdoenerij en zwaarwichtigheid.
Dat is dan ook de eerste opmerking die ik wil maken. Historisch besef
maakt bescheiden, en dat is broodnodig, niet in het minst hier in Den
Haag. Wie het verleden kent, weet dat er âom het Bijbels te zeggen-
niets nieuws onder de zon is. Die weet dat Den Haag vandaag gevolgd
wordt door Den Haag van morgen en voorafgegaan werd door Den Haag van
gisteren.
Politici en verslaggevers die daarvan doordrongen zijn, zijn doorgaans
minder gevoelig voor hypes. Kennis van het verleden is een goed
medicijn tegen overdrijving, overijling en overschatting. Daarom lijkt
het me een goed idee om kamerleden en parlementair verslaggevers te
verplichten om eerst een examen af te leggen in het staatsrecht en de
parlementaire geschiedenis. Als ze dat met goed gevolg hebben
afgelegd, mag de beveiligingsdienst ze een Kamerpasje meegeven. Ik zeg
dit uiteraard met een knipoog!
Dit jaar is het thema van de Week van de Geschiedenis: oorlog en
vrede. Het IPP is daar op ingesprongen door een aantal historische
rondleidingen te verzorgen onder de prikkelende kop: âOorlog op het
Binnenhofâ. Een goed initiatief, deze terugblik in het verleden, en
dan met name op de jaren 1940-1945.
Zoëven sprak ik over historisch besef. De nationaal-socialisten
ontbrak het bepaald niet aan gevoel voor traditie en kennis van de
geschiedenis. Het was natuurlijk geen toeval dat Seyss Inquart en de
zijnen hun intrek namen op en rond het Binnenhof. Ze wisten precies
dat het Binnenhof al vanaf de Middeleeuwen de plaats is van waar uit
de Lage Landen werden bestuurd. Met hier op deze plek te resideren,
poogde de Duitse bezetter zichzelf in een oude traditie te plaatsen.
Natuurlijk werkte dat niet, omdat het Nederlandse volk haarfijn
aanvoelde dat een on-Nederlandse, puur revolutionaire en ook nog eens
gewelddadige machtsovername nooit zelfs maar de schijn van
legitimiteit kan krijgen door op een historische plek te gaan zetelen
in gebouwen met een rijke geschiedenis. De historische parallel klopte
van geen kanten, en dat wist iedere goede vaderlander!
Over het gebruik van de gebouwen op en rond het Binnenhof tijdens de
oorlog nog een korte persoonlijke opmerking. Mijn huidige werkkamer in
het gebouwencomplex bevindt zich op het adres Binnenhof 7. Dat adres
had in de jaren â40-â45 een sinistere klank. Hier werden heel veel
verzetstrijders en Joden verhoord. We weten hoe dat ging.
Aan het eind van de gang waar ik zit, bevindt zich ons
ontvangstkamertje. Een paar weken geleden werden wij opgebeld door
iemand die bezig is de geschiedenis te beschrijven van het verzet in
de regio Den Haag. Hij vertelde ons dat in dàt kamertje de bekende
communistische verzetstrijder Gerrit Kastein werd verhoord. Hij zat
vastgebonden op een stoel en was zó bang om zijn kameraden te
verraden, dat hij zich met stoel en al uit het raam gooide. Even later
stierf hij aan zijn ernstige verwondingen. Sinds ik dat weet, loop ik
toch anders langs dat kamertje dan daarvoor en besef ik eens te meer
dat onze vrijheid en de parlementaire democratie kostbare bezittingen
zijn waar we niet zuinig genoeg op kunnen zijn.
Dat besef moet overgebracht worden op onze kinderen en kindskinderen.
Dat kan heel goed door het verleden in beeld, en zo tot leven te
brengen. Dat gaat de komende week hier gebeuren door de rondleidingen
die het IPP verzorgd. Heel goed! U bent de eersten, en in u wens ik
allen die vandaag en volgende week in uw voetstappen treden een hele
fijne en leerzame rondleiding toe.