NIOD

16.10.2009
De drie van Breda in het publieke debat, gratiedossiers overgedragen

Nederland heeft na 1945 veel affaires gekend die hun oorsprong vonden in de Tweede Wereldoorlog. Zelden is er echter een kwestie geweest die de gemoederen zo beheerste als het debat over de 'drie van Breda'. Vrijdag 16 oktober 2009 droeg minister van Justitie mr. E.M.H. Hirsch Ballin een belangrijk deel van het Justitie-archief over aan het Nationaal Archief, waaronder stukken betreffende het gratiebeleid. Bij deze gelegenheid sprak Hinke Piersma (NIOD) over 'de drie van Breda' in het publieke debat.

Hinke Piersma promoveerde in 2005 op de studie De drie van Breda. Duitse oorlogsmisdadigers in Nederlandse gevangenschap 1945-198. In haar lezing gaat ze in op het groeiende besef in de jaren zestig dat de Nederlandse bevolking tekort was geschoten als het ging om de bescherming van de Joodse bevolkingsgroep. Deze gerichtheid op het eigen aandeel in de Jodenvervolging leidde, volgens Piersma, tot een steeds onverzoenlijker houding ten opzichte van de Duitse oorlogsmisdadigers. 'We mogen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog niet opnieuw in de steek laten', was een veel gehoord argument in de discussies die eind jaren zestig, begin jaren zeventig werden gevoerd. De reflectie op de eigen rol beïnvloedde het debat over de gratieverlening van 'de drie', het zweepte de emoties op, radicaliseerde standpunten en leidde uiteindelijk tot een discussie tussen voor- en tegenstanders die wel is omschreven als een 'dialoog tussen doven'. Daarmee is, zo stelt Piersma, de discussie over de eventuele gratieverlening van de 'drie van Breda' een voorbeeld geworden van de wijze waarop een verondersteld algemeen gedeeld gevoel, bepalend werd voor het lot van, in dit geval, de Duitse oorlogsmisdadigers. Een gevoel waarin geen plaats meer was voor nuance omdat voorstanders van vrijlating bij voorbaat werden verguisd, weggezet als 'fout' ná de oorlog.

Klik hier voor de gehele lezing van Hinke Piersma.

Meer informatie over de overdracht van het Justitie-archief kunt u vinden op de website van het Nationaal Archief.