Rijksuniversiteit Groningen

Entrainment to daylength in the mouse circadian system. Behavioural and molecular analyses

Datum: 16 oktober 2009

Promotie: H.A. Comas Soberats, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Entrainment to daylength in the mouse circadian system. Behavioural and molecular analyses

Promotor(s): prof.dr. S. Daan, prof.dr. D.G.J.Beersma

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Synchronisatie van de biologische klok door daglengte

Maria Comas Soberats onderzocht bij muizen hoe synchronisatie (`entrainment') van interne circadiane (24-uurs) ritmen aan de externe licht-donker cyclus plaatsvindt. Er bestaan hierover twee theorieën. De meest gebruikte schrijft het synchronisatiemechanisme toe aan dagelijkse correcties van de inwendige klok als reactie op de lichtovergangen (zonsopgang en -ondergang), de andere aan continue inwerking van licht.

Comas vond met haar gedragsonderzoek alleen bewijs voor de tweede theorie. De overgangen van dag en nacht blijken geen speciale rol te spelen. Wel vond Comas reductie van gevoeligheid bij aanhoudende belichting, die in duisternis langzaam herstelt. Hierdoor speelt het eerste licht van de dag een speciale grotere rol. Daarnaast onderzocht Comas hoe de biologische klok (pacemaker) zich instelt op verschillende daglengten. Volgens een populaire theorie bevat het systeem twee componenten, die de ochtend en de avond volgen als de dagen lengen. De snelle recente ontwikkeling van onze kennis van het ontstaan van circadiane ritmen op moleculair genetisch niveau maakt het mogelijk dit nu direct bij de in de hersens aanwezige klok te onderzoeken. Na een algemene beschrijving van de expressie van een tiental klokgenen in de gehele hersens concentreerde het onderzoek van Comas zich op de pacemaker in de suprachiasmatische kern (SCN). Zij ontdekte dat de het caudale deel van de SCN zich als een ochtendcomponent gedraagt en het rostrale deel als een avondcomponent. Met een complete genoomanalyse toonde zij aan dat grote groepen van genen in de SCN oscilleren als avondcomponent, andere als ochtendcomponent, en weer andere die midden overdag hun piek hebben die niet met daglengte verandert.

Maria Comas (Spanje, 1977) studeerde biologie en biochemie in Palma aan de University of Balearic Islands. Haar promotieonderzoek deed zij bij de vakgroep Chronobiologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek werd ondersteund door Brain Time en het 6e Framework Project EUCLOCK. Inmiddels doet zij postdoc onderzoek naar chronobiologie en kanker aan het Roswell Park Cancer Institute in New York.

Laatst gewijzigd: 16 oktober 2009 16:19