Universiteit van Amsterdam

Gepubliceerd op 15 oktober 2009

Militaire relaties bevestigen beschavingen uit theorie Huntington

Gepubliceerd op 15 oktober 2009
Wereldkaart met sociologische indeling beschavingen De sociologische wereldindeling gebaseerd op militaire relaties die grotendeels dezelfde beschavingen oplevert als in de theorie van Samuel Huntington.

Een nieuwe sociologische wereldindeling gebaseerd op militaire relaties levert grotendeels dezelfde beschavingen op als in de theorie van Samuel Huntington. De Amerikaanse politicoloog baseerde zijn `Botsende beschavingen' op culturele en religieuze identiteit. Die beschavingen blijken overeen te komen met een ordening langs lijnen van militaire conflicten en allianties. Dit ontdekten sociologen Jeroen Bruggeman van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en Vincent Traag van de Université Catholique de Louvain. Ze gebruikten een nieuwe methode die ook rekening houdt met negatieve relaties, en niet alleen met de tot nu toe in onderzoek naar netwerken gebruikelijke, positieve relaties. De resultaten van het onderzoek zijn onlangs gepubliceerd in het vakblad Physical Review E.

Samuel Huntington voorspelde in zijn artikel `Botsende beschavingen' dat conflicten in de 21e eeuw vooral tussen verschillende beschavingen zullen plaatsvinden. Hij stelde dat de culturele en religieuze identiteit van mensen de belangrijkste bron van conflict wordt. Huntington verdeelde de wereld in een aantal `hoofdbeschavingen' (major civilisations). Tegenstanders beweren dat zijn theorie de kloof tussen beschavingen vergroot en trekken in twijfel of de beschavingen wel zo statisch zijn als Huntington beweert.

Met behulp van een nieuwe methode vonden Traag en Bruggeman ongeveer dezelfde beschavingen als Huntington terug in het netwerk van internationale militaire conflicten en allianties. `Het is opmerkelijk dat grotendeels dezelfde indeling naar voren komt,' vertelt Traag, `zonder doelbewust bepaalde landen bij elkaar te groeperen.' De indeling is slechts op basis van de militaire relaties tussen landen vastgesteld en niet op basis van andere relaties zoals handel of op grond van subjectieve indrukken.

Community detection

De wetenschappers gebruikten voor hun onderzoek de methode van community detection. Deze was al eerder ontwikkeld voor het detecteren van groepen in netwerken met alleen positieve relaties, zoals allianties, vriendschappen of samenwerking. De methode werkt echter niet goed als er ook negatieve relaties - conflicten - aanwezig zijn. Daarom bedachten Traag en Bruggeman een nieuwe methode waarin groepen een relatief hoge dichtheid van positieve relaties moeten hebben, en juist een relatief lage dichtheid van negatieve relaties. Ze pasten deze methode toe op het netwerk van internationale conflicten en allianties.

De onderzoekers detecteerden zes verschillende machtsblokken: het Westen, Azië, de islamitische wereld, Latijns-Amerika, West Afrika en Centraal Afrika. Anders dan Huntington had voorspeld zijn China en Japan geen aparte machtsblokken maar behoren ze respectievelijk tot Azië en het Westen, en is er een duidelijke afbakening van West Afrika ten opzichte van de rest van Afrika. Er zijn ook opmerkelijke uitzonderingen: Zuid-Korea en Zuid-Afrika zijn bij de Islamitische wereld ingedeeld, Iran bij het Westen en Finland bij Azië.

De wetenschappers stellen dat de machtsblokken niet onveranderlijk zijn. Nu zijn alleen conflicten en allianties tussen 1993 en 2001 meegenomen in het onderzoek. De indeling nu ziet er waarschijnlijk heel anders uit dan 20 jaar geleden, en zal er over 20 jaar wellicht weer anders uitzien. Ze verwachten echter ook niet dat de indeling gemakkelijk of snel verandert, hoewel individuele verschuivingen wel degelijk zullen plaatsvinden.