Overheid en rechtspraktijk tevreden over Grondwet
Vertegenwoordigers van de overheid en rechtspraktijk hebben - ondanks
kritiek op onderdelen - waardering voor de Nederlandse Grondwet. Dit
is een belangrijke uitkomst van het onderzoek naar de betekenis van de
Grondwet, uitgevoerd door de Universiteit Leiden als voorstudie voor
de onlangs ingestelde Staatscommissie Grondwet.
Overheid en rechtspraktijk tevreden over Grondwet
Vertegenwoordigers van de overheid en rechtspraktijk hebben -
ondanks kritiek op onderdelen - waardering voor de Nederlandse
Grondwet. Er bestaat geen breed levende wens tot majeure
herziening. Dit is een belangrijke uitkomst van het onderzoek
naar de betekenis van de Grondwet, De Nederlandse Grondwet
geëvalueerd: anker- of verdwijnpunt?
Voorstudie Staastcommissie
Het onderzoek werd uitgevoerd door en grote groep onderzoeker
van de Universiteit Leiden onder leiding van Michiel van
Emmerik, Tom Barkhuysen en Wim Voermans. Het is een voorstudie
voor de onlangs ingestelde Staatscommissie Grondwet, die
nadenkt over aanpassing van de Grondwet en medio 2010 daartoe
voorstellen moet doen aan het kabinet. Leids hoogleraar Janneke
Gerards is lid van deze commissie.
Het rapport wordt op donderdag 15 oktober 2009 aangeboden aan
de voorzitter van de staatscommissie Grondwet, prof. mr. W.
Thomassen, raadsheer in de Hoge Raad
Sobere grondwetscultuur
Interviews met de min of meer professionele gebruikers van de
Grondwet uit kringen van de overheidsmachten en de
rechtspraktijk (openbaar bestuur, rechterlijke macht,
parlement, rechtshulp en media) laten een betrekkelijk breed
gedeelde tevredenheid met de Grondwet zien. Dat beeld lijkt te
passen in de sobere grondwetscultuur die wij in Nederland
kennen.
Geen Grondwet in eenvoudig Nederlands
Een groot aantal van de geïnterviewden roept wel op de Grondwet
beter uit te dragen met buitenconstitutionele instrumenten,
bijvoorbeeld via het onderwijs. Instrumenten als een preambule
en een Grondwet in eenvoudig Nederlands krijgen weinig bijval,
al bestaat er een zekere voorkeur om de Grondwet nog beknopter
te maken dan die nu is. Een meerderheid van de respondenten
ziet in de zware herzieningsprocedure een belangrijke
bescherming tegen de waan van de dag, terwijl enkele
geïnterviewden dit juist een obstakel vinden tegen bestuurlijke
vernieuwingen.
Wensenlijstjes voor verbetering
Bij doorvragen geven de meeste geïnterviewden aan wel - niet
steeds als dringend ervaren - wensenlijstjes voor
grondwetsverbetering te hebben. Zo lijkt er een gedeelde wens
te bestaan tot opname van een recht tot toegang op een
onpartijdige en onafhankelijke rechter. Meer verdeeld wordt
gedacht over het al dan niet uit de Grondwet schrappen van het
verbod voor de rechter om wetten te toetsen aan de Grondwet.
Verder waren er veel particuliere en diverse suggesties tot
grondwetsverandering.
Zijn de burgers tevreden met de Grondwet?
Het is maar de vraag of ook de Nederlandse burgers en
samenleving zo tevreden zijn met de Grondwet. Dat zal moeten
blijken in het tweede luik van het grondwetsevaluatieonderzoek
dat momenteel wordt overwogen. In het vervolgonderzoek wordt
gekeken naar de maatschappelijke betekenis van de Grondwet.
Daarbij worden burgers en vertegenwoordigers van
maatschappelijke organisaties naar hun opvattingen over de
Grondwet gevraagd. Dat tweede luik zal een compleet beeld geven
over wijze waarop de Nederlandse Grondwet `leeft'.
Aanbieding rapport: locatie en tijd
Het rapport wordt op donderdag 15 oktober 2009 aangeboden aan
de voorzitter van de staatscommissie Grondwet, prof. mr. W.
Thomassen, raadsheer in de Hoge Raad op een bijzonder passende
locatie, het zogenaamde Thorbecke-huis te Leiden, waar
Thorbecke het concept voor de belangrijke grondwetswijziging
van 1848 schreef. De bijeenkomst start om 17.00 uur. De pers is
daarbij van harte welkom.
Leidse afdeling Staats- en bestuursrecht
Vanuit de Leidse afdeling staats- en bestuursrecht is in het
afgelopen jaar meer onderzoek verricht dat dient als basis voor
de werkzaamheden van de staatscommissie. Tom Barkhuysen,
Michiel van Emmerik en Janneke Gerards schreven samen een
rapport over de wenselijkheid van het opnemen van een recht op
eerlijk proces en toegang tot de rechter in de Grondwet.
Rapport
Barkhuysen/van Emmerik/Voermans e.a., De Nederlandse Grondwet
geëvalueerd, Alphen aan de Rijn: Kluwer 2009. De volledige
tekst is beschikbaar via www.staatscommissiegrondwet.nl
Universiteit Leiden