Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Bouwen van moleculen makkelijker met bescherming
8 oktober 2009
Sulfaatgroepen zijn cruciale bouwstenen voor veel moleculen, maar zijn
lastig te hanteren. NWO-onderzoeker Martijn Huibers heeft ontdekt hoe
de lastige sulfaatgroepen tijdens het bouwen van een molecuul
beschermd kunnen worden. Dankzij zijn methode kunnen nieuwe moleculen,
die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden voor het maken van medicijnen,
veel makkelijker gebouwd worden. Huibers promoveert op 9 oktober aan
de Radboud Universiteit.
Veel sulfaatgroepen zijn lastig in te bouwen in moleculen. Dit komt
mede doordat de producten vaak oplossen in water en daardoor slecht
hanteerbaar zijn. Huibers loste dit probleem op door de sulfaten in te
bouwen `vermomd' als zogenaamde sulfiet- en sulfaatdiësters. Deze
zorgen ervoor dat de sulfaten tijdens het bouwproces beschermd
blijven, en veel makkelijker te hanteren zijn. Het proces is te
vergelijken met het bouwen van een huis. Tijdens de bouw wil je de
ramen niet beschadigen of breken, dus kun je ze beschermen met houten
platen. Als het huis af is, kunnen deze platen weer verwijderd worden.
Net zoals houten platen, kunnen ook de sulfiet- en sulfaatdiësters
verwijderd worden als de molecuul af is.
De methode van Huibers maakt het bouwen van sulfaathoudende organische
moleculen veel makkelijker. Bij het inbouwen van sulfaten in moleculen
kunnen de opbrengsten erg laag zijn, bijvoorbeeld rond de dertig
procent; de rest gaat verloren als nevenproduct of bij zuivering, of
gaat kapot. Met de methode van Huibers kan de opbrengst vaak verhoogd
worden tot wel negentig procent of hoger. Bovendien maakt zijn methode
het in principe mogelijk dat sulfaatgroepen op elk willekeurig moment
ingebouwd kunnen worden, niet alleen maar aan het eind van het proces.
Medicijnontwikkeling
Huibers past zijn nieuwe manier om sulfaten te beschermen toe op veel
verschillende soorten moleculen, waaronder een in het zenuwstelsel
actieve verbinding. De methode bleek erg goed te werken voor veel
verschillende bouwsels. Met zijn ontdekking biedt Huibers een nieuw
stuk gereedschap aan bijvoorbeeld medicijnontwikkelaars.
Het onderzoek van Huibers werd mede mogelijk gemaakt door NWO-ACTS
(Advanced Chemical Technologies for Sustainability). Hij voerde zijn
project uit binnen het ACTS-programma IBOS (Integration of
Biosynthesis and Organic Synthesis) dat zich richt op het efficiënter
maken van industriële syntheseprocessen.
..............................
Meer informatie
* Martijn Huibers (Radboud Universiteit Nijmegen)
* t.: 026-3562403, demartijn@hotmail.com
* promotiedatum: 9 oktober
* promotor: prof. dr. F.P.J.T. Rutjes, copromotor: dr. F.L. van
Delft
* www.nwo.nl/acts/ibos
laatst gewijzigd op 8 oktober 2009