Maastricht University

Universiteit Maastricht
Persbericht
2 oktober 2009

Onderzoek naar effecten van slaapmiddelen op rijvaardigheid

Sommige middelen zijn erger dan de kwaal

Een groot aantal experimentele gedragsstudies met gezonde jonge vrijwilligers toont aan dat slaap- en kalmeringsmiddelen de rijvaardigheid negatief kunnen beïnvloeden. Wat de effecten van slaapmedicatie op rijvaardigheid zijn voor kwetsbare groepen als ouderen en patiënten met slapeloosheidsklachten is tot nu toe nog niet onderzocht. De verwachting is dat bijwerkingen zich anders manifesteren bij patiënten en ouderen dan bij jonge gezonde mensen. Tim Leufkens toont nu in zijn proefschrift Hypnotics and anxiolytics: Field and laboratory measures of drug safety in driving performance and cognitive functions aan dat deze verwachting niet uitkomt. Uit zijn onderzoek blijkt dat de negatieve effecten die slaapmiddelen op de rijvaardigheid hebben, nauwelijks verschillen tussen jonge en oudere bestuurders en tussen goede en slechte slapers. "Voor de medische wereld en de patiënten is onze boodschap dat men bewust moet worden van de gevaren van slaapmiddelen in relatie tot de rijvaardigheid. Er zijn verschillen tussen middelen, dus men kan kiezen. Een middel dat de rijvaardigheid verslechtert, doet dat ongeacht of men jong of oud is, man of vrouw, goed of slecht slaapt, of voor de eerste keer medicatie gebruikt of dit al jaren doet", aldus Leufkens.

Uit het onderzoek van Leufkens onder patiënten zijn de volgende conclusies te trekken:
* Ouderen (tot 75 jaar) zijn niet gevoeliger voor de resteffecten van slaapmedicatie op rijvaardigheid dan jongeren.

· Patiënten met onbehandelde slapeloosheid rijden gemiddeld helemaal niet slechter dan gezonde, goede slapers. De meeste patiënten konden moeiteloos een saaie rijtest van ongeveer één uur uitvoeren.

· Langdurig gebruik van slaapmedicatie vermindert weliswaar de verslechterende effecten van slaapmedicatie op rijvaardigheid, maar leidt niet noodzakelijk tot een afwezigheid van die effecten.

· De grootste groep gebruikers van slaapmiddelen zijn vrouwen (ongeveer 2/3). Effecten van geneesmiddelen zijn soms sterker in vrouwen dan in mannen, bijv. omdat ze gemiddeld kleiner zijn en verhoudingsgewijs meer lichaamsvet hebben. De resultaten lieten echter zien dat vrouwen niet gevoeliger zijn voor de resteffecten van slaapmiddelen op rijvaardigheid dan mannen.

· Het 'nieuwere' slaapmiddel zopiclon (Imovane) wordt door een groot deel van de huisartsen boven de conventionele 'ouderwetse' benzodiazepinen verkozen. Een belangrijke reden hiervoor is dat huisartsen van mening zijn dat zopiclon veilig is in termen van rijvaardigheid. Aangetoond werd dat, zoals eerder gevonden door dezelfde Maastrichtse onderzoeksgroep, deze mening bijgesteld dient te worden. Zopiclon heeft 10 uur na inname nog steeds een significant verslechterend effect op de rijvaardigheid. Ter gelegenheid van de promotie van Tim Leufkens (vrijdag 9 oktober, 10.00 uur, aula bestuursgebouw UM Minderbroedersberg 4-6) wordt tevens een mini-symposium gehouden over slaaponderzoek, cognitieve prestaties en rijvaardigheid. Het symposium vindt plaats op 9 oktober van 13.30-16.15 uur in de Karl Dittrich-zaal in het Visitors' Centre, Bonnefantenstraat 2. Klik hier voor het programma (in het Engels).