Wageningen Universiteit en Researchcentrum
8 okt 2009
>Termiet vervoerde schimmel in ingewanden naar Madagaskar.
>Schimmel dient als voedselbron en helpt bij omzetting cellulose.
De termieten die het eiland Madagaskar koloniseerden, brachten zelf de
schimmels mee waarmee ze in symbiose leven. Dat blijkt uit een artikel
van postdoc Tânia Nobre van het Laboratorium voor Erfelijkheidsleer
van Wageningen Universiteit dat deze week verscheen in het Britse
tijdschrift Proceedings of the Royal Society B.
Duur Aanen, eveneens van Erfelijkheidsleer, is medeauteur. âDe
termieten die Madagaskar koloniseerden, brachten als het ware hun
eigen pootaardappelen mee, net als boeren die naar nieuw land
trekkenâ, vertelt Nobre.
De termieten-vrouwtjes namen schimmelsporen, van het geslacht
Termitomyces, mee in hun ingewanden. Schimmel en termiet zijn dus niet
gescheiden van elkaar vanaf het vasteland op het eiland voor de
Zuid-Afrikaanse kust terechtgekomen, maar samen. Deze verticale
transmissie biedt een evolutionair voordeel bij langeafstandstransport
en een daarop volgende kolonisatie. âDit unieke gecombineerde
transport naar het toen nog termietloze eiland dateren we op 13
miljoen jaar geledenâ, zegt de Portugese termietenexpert.
Om de evolutiegeschiedenis van termieten en schimmels te ontrafelen,
reconstrueerden de Wageningse onderzoekers stambomen van nu levende
termieten en schimmelsoorten. De termieten zijn tussen 2000 en 2006
verzameld in Afrika en op Madagaskar. In het laboratorium in
Wageningen is DNA geïsoleerd van meer dan honderdvijftig
verschillende termietenkolonies en van hun symbiotische schimmels.
Termieten leven in tropische en subtropische gebieden. Een koningin en
een koning staan aan het hoofd van een kolonie met ontelbare werkers
en soldaten die voor nestbouw en de voedselvoorziening zorgen. Bij
sommige termieten dienen de schimmels als belangrijke voedselbron.
Bovendien helpen ze de insekten om slecht verteerbaar plantmateriaal
om te zetten in hapklare brokken.
De meeste termietensoorten pikken schimmels op uit hun omgeving als er
een nieuwe kolonie wordt gesticht. Uit het Wageningse onderzoek blijkt
dat alle termietenkolonies op Madagaskar afstammen van één enkele
gezamenlijke emigratie van termieten en schimmels van Afrika naar het
eiland, misschien met de wind, drijfhout of met behulp van vogels,
suggereert Nobre. |Broer Scholtens
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het
blad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Meer informatie
bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail:
pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail:
resource@wur.nl.