Senternovem
08-10-2009 | Besparen energie vergt 48 miljard van consumenten
Energiebesparing door consument is moeilijk, maar kan veel opleveren
De kabinetsdoelstelling om twintig procent energie te besparen in 2020
kan alleen worden gehaald als ook consumenten alle zeilen bijzetten en
forse energiebesparende maatregelen treffen. Daar staat tegenover dat
zij dan jaarlijks bijna 1100 euro zullen besparen op hun
energierekening. Om dit te bereiken, is een grote gedragsverandering
nodig. Ook vergt het de komende tien jaar een investering door
consumenten van in totaal 48 miljard euro, blijkt uit onderzoek van De
Nationale DenkTank naar de barriëres en kansen voor consumenten om
meer energie te besparen en zelf energie op te wekken.
Analyse energieconsument
De Nationale DenkTank, bestaande uit 21 talentvolle studenten en
aio's, heeft de afgelopen vijf weken een brede analyse uitgevoerd van
de energieconsument. Deze werd op 7 oktober gepresenteerd aan minister
van Milieu Jacqueline Cramer en aan een gezelschap van experts en
betrokkenen. Samen met hen gaat de DenkTank de komende maand op zoek
naar concrete oplossingen. Deze worden op 12 december aanstaande
aangeboden aan Cramer voordat zij vertrekt naar de klimaattop in
Kopenhagen.
Consument in sleutelrol
De consument speelt een essentiële rol in het bereiken van de
nationale milieudoelstellingen, zo constateert de DenkTank. Hoewel
verantwoordelijk voor 24% van het energieverbruik, vormt de vraag van
de consument de drijvende kracht voor het verder ontwikkelen van de
markt voor energiebesparende producten en diensten. Daarnaast is de
consument nodig voor draagvlak voor veel van de overheidsmaatregelen.
Huishoudens kunnen gemiddeld 1058 euro netto per jaar besparen indien
zij alle besparende maatregelen nemen. Daar is een additionele
investering van gemiddeld 6.391 euro per huishouden voor nodig. Dit
zijn extra kosten bij bijvoorbeeld het bouwen van een nieuw huis of
bij een verbouwing.
Veel draagvlak, te weinig actie
Uit een representatief onderzoek van de DenkTank uitgevoerd door
bureau Motivaction blijkt een groot draagvlak voor energiebesparing.
Toch neemt niet iedere consument evenveel maatregelen. Energiezuinige
consumenten zijn vaker vrouw, zijn ouder dan 34 jaar, hebben een
inkomen van rond de één tot twee keer modaal en hebben een eigen huis
en een eigen auto. Jonge, mannelijke huurders nemen veel minder
besparende maatregelen. Stedelingen blijven opvallend achter met
energiebesparing. Het gasverbruik is in de stad toegenomen, terwijl
die in landelijke gebieden is gedaald. De daling in
elekriciteitsgebruik is in de landelijke gebieden drie keer groter.
Elektriciteitsbesparing, zo blijkt uit het onderzoek, wordt vooral
gedreven door zorgen rond milieu en klimaat. Dit is een groot verschil
met warmtevraag waar financiële motieven belangrijker zijn.
Kansen
De Denktank heeft kansen en belemmeringen voor besparing door
consumenten in kaart gebracht op vier verschillende gebieden: warmte,
elektriciteit, vervoer en het zelf opwekken van energie in en om het
huis. Enkele conclusies:
* Consumenten geven hun geld liever uit aan meer gemak en comfort
dan aan warmtebesparende maatregelen. Deze zijn vaak onzichtbaar
en hebben te lange terugverdientijd om de consument te overtuigen.
Een terugverdientijd van meer van 5 tot 7 jaar is voor de meeste
consumenten de maximale psychologische grens van wat acceptabel
is.
* Om elektriciteit te besparen zijn heel veel kleine
gedragsveranderingen nodig, die samen ook relatief weinig
bijdragen aan de portemonnonee van de consument. Dat maakt
gedragverandering moeilijk. En toch blijven eenvoudige
besparingsmaatregelen onbenut, zoals de 'stand-by killer'.
* Het is onduidelijk of er financieel voordeel te behalen is door
eigen energieopwekking door bijvoorbeeld zonnecellen of kleine
windturbines. De locatie van een woning, het eigenaarschap van de
woning (huur of koop) en het type huishouden maken het moeilijk te
beslissen welke maatregelen passend zijn voor welke situatie. De
markt van aanbieders is daardoor gefragmenteerd en staat nog in de
kinderschoenen. De poteniële markt voor decentrale vormen van
opwekking bedraagt volgens de berekeningen van de DenkTank echter
zo'n 18 miljard in de komende 10 jaar.
* Besparing in het persoonsvervoer kan consumenten 53% van hun
energiekosten schelen. Echter, de auto is niet weg te denken in de
toekomst. Pogingen tot gedragsbeïnvloeding hebben niet gewerkt en
zullen ook in de toekomst niet het gewenste effect hebben zonder
het versneld invoeren van kilometerheffing. De auto zal daarom
zelf zuiniger moeten. De DenkTank ziet een technologische route
als meest kansrijk door steeds verdere introductie van steeds
zuiniger technologie.
Wat is Stichting de Nationale DenkTank?
Het doel van Stichting de Nationale DenkTank is het stimuleren van
innovatie door een multidisciplinair netwerk te creëren van
ondernemende en creatieve mensen. De stichting brengt talent bij
elkaar met een brede blik en maatschappelijke interesse en stimuleert
ze om buiten de bestaande kaders te denken. Het netwerk vormt een brug
tussen overheid, wetenschap en bedrijfsleven, en bevordert
kruisbestuiving tussen verschillende disciplines.
Selectiecriteria DenkTank
Ieder jaar wordt een Nationale DenkTank samengesteld, bestaande uit
ongeveer twintig excellente masterstudenten, pas-afgestudeerden en
promovendi. Zij worden geselecteerd op basis van intellectuele
capaciteiten, interpersoonlijke vaardigheden, creativiteit en
maatschappelijke interesse. Net als de vorige jaren is een zeer
multidisciplinair team samengesteld. De achtergrond van de deelnemers
loopt uiteen van Experimentele Natuurkunde tot Internationale
Betrekkingen en van Econometrie tot Fiscaal Recht.
Focus DenkTank
De voorgaande DenkTank-edities hebben zich gericht op de zorg voor
chronische zieken, problemen in het onderwijs en de ongezonde
leefstijl van jongeren. Deze DenkTanks bleken heel vruchtbaar en
hebben tal van nieuwe inzichten en acties opgeleverd om deze
maatschappelijke problemen aan te pakken. Media en politiek hebben de
verschillende DenkTanks dan ook met veel aandacht gevolgd.
Onderzoeksvraag
De onderzoeksvraag die dit jaar aan de DenkTank wordt voorgelegd is
tot stand gekomen in samenspraak met de hoofdsponsors: het ministerie
van VROM, de Interdepartementale Directie EnergieTransitie, Netbeheer
Nederland en EnergieNed, de koepel van samenwerkende
Energiebedrijven. Structureel wordt de DenkTank ondersteund door onder
andere de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden en
Wageningen Universiteit, McKinsey & Company, De Baak, YER, De Brauw
Blackstone Westbroek, Menzis, Sp!ts en de Koninklijke Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen.